Περιθώριο μέχρι τις αρχές του 2015 για να ενταχθούν στο νέο νόμο για τα αυθαίρετα αποκτούν οι πολίτες, στους οποίους η κυβέρνηση δίνει ισχυρά κίνητρα και μεγάλα πλεονεκτήματα για να υπαχθούν στις νέες ρυθμίσεις, ευελπιστώντας σε μια μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία.
Σύμφωνα με το protothema.gr η υποδοχή των νέων αιτήσεων προσδιορίζεται στις αρχές Σεπτεμβρίου, οπότε αναμένεται να τεθεί σε λειτουργεία το ανανεωμένο πληροφοριακό σύστημα του ΤΕΕ.
Η οριστική διευθέτηση μικρών και μεσαίων παραβάσεων που έως σήμερα αντιμετωπίζονταν με εξαίρεση από την κατεδάφιση για 30 χρόνια καθώς και οι μεγάλες δόσεις και οι γενναίες εκπτώσεις που πριμοδοτούν όσους ενταχθούν στο νόμο μέχρι την Άνοιξη του 2014, αποτελούν τις μεγάλες τομές του νομοσχεδίου. Στα συν προσμετράται το πολύ χαμηλό κόστος για τα κτίσματα με αποκλειστική χρήση κατοικίας που ανεγέρθηκαν προ του 1975, τα οποία νομιμοποιούνται με 500 ευρώ. Ας δούμε τί περιλαμβάνει αναλυτικά ο οδηγός των αυθαιρέτων για όσους σκοπεύουν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που δίνει ο νέος νόμος και ποιες είναι οι παγίδες.
Κατηγορίες που εντάσσονται στο νόμο και τί πληρώνουν
-Τα προ της 9/6/1975 και εφόσον αφορούν κατοικία, εξαιρούνται μόνιμα από την κατεδάφιση με την πληρωμή 500 ευρώ.
-Τα κτίσματα πριν από την 1η/1/1983 που εκτός από το παράβολο θα πρέπει να πληρώσουν και το 15% του υπολογιζόμενου προστίμου, έχοντας έκπτωση 85%.
-Τα αυθαίρετα μετά την 1η/1/1983 και μέχρι τον Ιούλιο του 2011 εκτός από το παράβολο θα πληρώνουν το υπολογιζόμενο πρόστιμο και θα εντάσσονται ανάλογα με το μέγεθος της παράβασης στις κατηγορίες των μικρών, μεσαίων ή μεγάλων παραβάσεων. Τα αυθαίρετα με ημερομηνία κατασκευής από 1ης/1/1983 έως 31/12/2003 θα χρεώνονται το 80% του υπολογιζόμενου προστίμου, δηλαδή θα έχουν μία έκπτωση της τάξης του 20%. Τα αυθαίρετα με ημερομηνία κατασκευής από 1ης/1/2004 έως 28/07/2011 θα χρεώνονται το 100% του υπολογιζόμενου προστίμου.
Με εντάξεις στο σχέδιο πόλης οι μεγάλες παραβάσεις
Οι μικρές παραβάσεις, οι οποίες δεν μεταβάλουν τον όγκο του κτίσματος και τη δομημένη επιφάνεια και στην πλειοψηφία τους έχουν γίνει εν αγνοία του ιδιοκτήτη τακτοποιούνται οριστικά και χωρίς καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής με καταβολή ποσού 500 ευρώ. Όταν η υπέρβαση δεν ξεπερνά το 40% της δόμησης ή το 20% του ύψους που ορίζει η οικοδομική άδεια – όπως είναι οι περισσότεροι ημιυπαίθριοι η εξαίρεση από την κατεδάφιση είναι επίσης οριστική.
Διαφορετική αντιμετώπιση θα έχουν οι μεγάλες παραβάσεις, εξ’ ολοκλήρου αυθαίρετα κτίσματα και κατασκευές που δε διαθέτουν οικοδομική άδεια καθώς και όσα έχουν άδεια αλλά η υπέρβαση δόμησης ή κάλυψης είναι περισσότερο από 40%. Σε αυτή την περίπτωση το πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το μέγεθος της αυθαιρεσίας. Τα κτίρια αυτά θα εξαιρούνται της κατεδάφισης μόνο για 30 χρόνια. Το καθεστώς αυτό θα μπορεί να αλλάξει αν η περιοχή όπου είναι δομημένο το αυθαίρετο κτίσμα μπει στο σχέδιο εντός επταετίας (ή πενταετίας για τις νησιωτικές περιοχές) και εφόσον ο ιδιοκτήτης αγοράσει το απαραίτητο ποσοστό συντελεστή κάνοντας χρήση της «τράπεζας γης». Επιπλέον απαιτείται έλεγχος εντός επταετίας υποχρεωτικά από τους αρμόδιους ελεγκτές δόμησης.
Πώς υπολογίζεται το πρόστιμο
Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το εμβαδόν, επί την τιμή ζώνης που ίσχυε στην περιοχή του ακινήτου έως τις 28 Ιουλίου του 2011 ανεξαρτήτως χρήσης επί το συντελεστή 15% και επί τους συντελεστές τετραγωνιδίων, που ορίζονται στο νομοσχέδιο. Δηλαδή με βάση τον τύπο: τετραγωνικά μέτρα Χ 15% Χ τιμή ζώνης Χ συντελεστές τετραγωνιδίων. Παράλληλα το παράβολο υπέρ του ελληνικού Δημοσίου, το οποίο αποτελεί έσοδο του κρατικού προϋπολογισμού και δεν επιστρέφεται σε καμία περίπτωση, διαμορφώνεται ανάλογα με την επιφάνεια του αυθαιρέτου από 500 ευρώ για μικρά διαμερίσματα μέχρι 10.000 ευρώ για αυθαίρετα μεγαθήρια μεγαλύτερα των 5.000 τ.μ.
Ποιο είναι το ύψος του παραβόλου
-500 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή μέχρι 50 τ.μ. ή για κτίριο κύριας και μοναδικής κατοικίας μέχρι 100 τ.μ.,
-1.000 ευρώ για κτίριο άνω των 50 τ.μ. και μέχρι 100 τ.μ. ή για κτίριο κύριας και μοναδικής κατοικίας άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 200 τ.μ.,
- 2.000 ευρώ για κτίριο άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 1.000 τ.μ.,
-4.000 ευρώ για κτίριο άνω των 1.000 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.
-8.000 ευρώ για κτίριο άνω των 2.000 και μέχρι 5000 τ.μ. και
-10.000 ευρώ για κτίριο μεγαλύτερα των 5000 τ.μ.
Ανοικτή η επιβάρυνση για τους κακοπληρωτές
Όσοι είχαν ήδη κάνει χρήση των διατάξεων του 4014/11 και έχουν καταβάλει ένα μέρος του ειδικού προστίμου θα μπορούν να υπαχθούν στον νέο νόμο με συμψηφισμό των καταβληθέντων ποσών. Θα εξειδικευτεί με υπουργική απόφαση εάν θα υπάρξει επιπλέον επιβάρυνση για όσους δεν είχαν συνέπεια στην πληρωμή των δόσεων και προέρχονται από τις ρυθμίσεις για τους ημιυπαίθριους αλλά και το 4014.
Δεν οφείλονται αναδρομικά
Σημειώνεται ότι για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις που δηλώνονται στο νόμο, δεν οφείλονται αναδρομικά βεβαιωμένες ασφαλιστικές εισφορές (ΙΚΑ κλπ) και οποιοσδήποτε φόρος, πρόστιμο ή τέλος. Επιπλέον για κατοικίες, κατά τον υπολογισμό της αξίας προκειμένου να επιβληθεί οποιοσδήποτε φόρος (μεταβίβασης, κληρονομιάς, ακίνητης περιουσίας, ΤΑΠ, προσδιορισμό τεκμηρίου διαβίωσης), εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50% για όλους τους χώρους στο μέλλον. Σημαντική παράμετρος αποτελεί ο συμψηφισμός ποσού μέχρι 50% του προστίμου ενός αυθαιρέτου με δαπάνες και εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης ή στατικής ενίσχυσης. Στόχος είναι η ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων της χώρας και η ενίσχυση του κλάδου της οικοδομής.
Πριμ για τους γρήγορους
Σε ό,τι αφορά στον τρόπο αποπληρωμής των προστίμων οι δόσεις μπορούν να είναι είτε εξαμηνιαίες είτε μηνιαίες ανάλογα με την δυνατότητα των πολιτών. Έτσι για το πρώτο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου- δίνεται προθεσμία 102 μηνών που πέφτει στους 84 μήνες εφόσον η διαδικασία ολοκληρωθεί το δεύτερο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου. Στο τρίτο εξάμηνο δίνεται προθεσμία 60 μηνών, γεγονός που καταδεικνύει την βούληση της κυβέρνησης να δώσει κίνητρα για γρήγορη υποβολή στο νόμο. Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής, μέσα στο πρώτο εξάμηνο, παρέχεται έκπτωση 20% επί του συνολικού προστίμου ενώ εάν καταβληθεί το 30% του προστίμου μέσα στο πρώτο εξάμηνο, η έκπτωση περιορίζεται στο 10% του προστίμου. Για κύρια και μοναδική κατοικία ιδιοκτήτη (μέχρι 70τμ+15τμ για κάθε τέκνο) σε οικισμούς άνω των 3000 κατοίκων παρέχεται έκπτωση 60% του προστίμου.
Διαφοροποίηση των προστίμων και ευπαθείς ομάδες
Ο νόμος παρέχει σημαντικές διευκολύνσεις σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και συγκεκριμένα σε:
-άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, μείωση του προστίμου 85%
-άτομα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, με εισοδηματικά κριτήρια, μείωση 80% -παλιννοστούντες ομογενείς, και Έλληνες πολίτες μουσουλμάνοι της Θράκης μείωση 80% και τέκνα Παλιννοστούντων έκπτωση 50%
-τρίτεκνοι με εισοδηματικά κριτήρια και μονογονεϊκές οικογένειες μείωση 70%
-μακροχρόνια άνεργοι μείωση 30%
-για τους πολύτεκνους, προβλέπεται έκπτωση 80% για κύρια και 50% για τη δευτερεύουσα κατοικία.
Μεγάλες καμπάνες σε όσους δεν ενταχθούν στο νόμο
Βαριές καμπάνες και πρόστιμα περιμένουν τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που δεν θα ενταχθούν στις ρυθμίσεις του νέου νόμου και για όσους παρανομήσουν στο μέλλον. Για αυτούς το πρόστιμο θα είναι ίσο με το 30% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου και θα ισχύσουν ετήσια πρόστιμα διατήρησης και ανέγερσης.
Η οριστική διευθέτηση μικρών και μεσαίων παραβάσεων που έως σήμερα αντιμετωπίζονταν με εξαίρεση από την κατεδάφιση για 30 χρόνια καθώς και οι μεγάλες δόσεις και οι γενναίες εκπτώσεις που πριμοδοτούν όσους ενταχθούν στο νόμο μέχρι την Άνοιξη του 2014, αποτελούν τις μεγάλες τομές του νομοσχεδίου. Στα συν προσμετράται το πολύ χαμηλό κόστος για τα κτίσματα με αποκλειστική χρήση κατοικίας που ανεγέρθηκαν προ του 1975, τα οποία νομιμοποιούνται με 500 ευρώ. Ας δούμε τί περιλαμβάνει αναλυτικά ο οδηγός των αυθαιρέτων για όσους σκοπεύουν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που δίνει ο νέος νόμος και ποιες είναι οι παγίδες.
Κατηγορίες που εντάσσονται στο νόμο και τί πληρώνουν
-Τα προ της 9/6/1975 και εφόσον αφορούν κατοικία, εξαιρούνται μόνιμα από την κατεδάφιση με την πληρωμή 500 ευρώ.
-Τα κτίσματα πριν από την 1η/1/1983 που εκτός από το παράβολο θα πρέπει να πληρώσουν και το 15% του υπολογιζόμενου προστίμου, έχοντας έκπτωση 85%.
-Τα αυθαίρετα μετά την 1η/1/1983 και μέχρι τον Ιούλιο του 2011 εκτός από το παράβολο θα πληρώνουν το υπολογιζόμενο πρόστιμο και θα εντάσσονται ανάλογα με το μέγεθος της παράβασης στις κατηγορίες των μικρών, μεσαίων ή μεγάλων παραβάσεων. Τα αυθαίρετα με ημερομηνία κατασκευής από 1ης/1/1983 έως 31/12/2003 θα χρεώνονται το 80% του υπολογιζόμενου προστίμου, δηλαδή θα έχουν μία έκπτωση της τάξης του 20%. Τα αυθαίρετα με ημερομηνία κατασκευής από 1ης/1/2004 έως 28/07/2011 θα χρεώνονται το 100% του υπολογιζόμενου προστίμου.
Με εντάξεις στο σχέδιο πόλης οι μεγάλες παραβάσεις
Οι μικρές παραβάσεις, οι οποίες δεν μεταβάλουν τον όγκο του κτίσματος και τη δομημένη επιφάνεια και στην πλειοψηφία τους έχουν γίνει εν αγνοία του ιδιοκτήτη τακτοποιούνται οριστικά και χωρίς καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής με καταβολή ποσού 500 ευρώ. Όταν η υπέρβαση δεν ξεπερνά το 40% της δόμησης ή το 20% του ύψους που ορίζει η οικοδομική άδεια – όπως είναι οι περισσότεροι ημιυπαίθριοι η εξαίρεση από την κατεδάφιση είναι επίσης οριστική.
Διαφορετική αντιμετώπιση θα έχουν οι μεγάλες παραβάσεις, εξ’ ολοκλήρου αυθαίρετα κτίσματα και κατασκευές που δε διαθέτουν οικοδομική άδεια καθώς και όσα έχουν άδεια αλλά η υπέρβαση δόμησης ή κάλυψης είναι περισσότερο από 40%. Σε αυτή την περίπτωση το πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το μέγεθος της αυθαιρεσίας. Τα κτίρια αυτά θα εξαιρούνται της κατεδάφισης μόνο για 30 χρόνια. Το καθεστώς αυτό θα μπορεί να αλλάξει αν η περιοχή όπου είναι δομημένο το αυθαίρετο κτίσμα μπει στο σχέδιο εντός επταετίας (ή πενταετίας για τις νησιωτικές περιοχές) και εφόσον ο ιδιοκτήτης αγοράσει το απαραίτητο ποσοστό συντελεστή κάνοντας χρήση της «τράπεζας γης». Επιπλέον απαιτείται έλεγχος εντός επταετίας υποχρεωτικά από τους αρμόδιους ελεγκτές δόμησης.
Πώς υπολογίζεται το πρόστιμο
Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το εμβαδόν, επί την τιμή ζώνης που ίσχυε στην περιοχή του ακινήτου έως τις 28 Ιουλίου του 2011 ανεξαρτήτως χρήσης επί το συντελεστή 15% και επί τους συντελεστές τετραγωνιδίων, που ορίζονται στο νομοσχέδιο. Δηλαδή με βάση τον τύπο: τετραγωνικά μέτρα Χ 15% Χ τιμή ζώνης Χ συντελεστές τετραγωνιδίων. Παράλληλα το παράβολο υπέρ του ελληνικού Δημοσίου, το οποίο αποτελεί έσοδο του κρατικού προϋπολογισμού και δεν επιστρέφεται σε καμία περίπτωση, διαμορφώνεται ανάλογα με την επιφάνεια του αυθαιρέτου από 500 ευρώ για μικρά διαμερίσματα μέχρι 10.000 ευρώ για αυθαίρετα μεγαθήρια μεγαλύτερα των 5.000 τ.μ.
Ποιο είναι το ύψος του παραβόλου
-500 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή μέχρι 50 τ.μ. ή για κτίριο κύριας και μοναδικής κατοικίας μέχρι 100 τ.μ.,
-1.000 ευρώ για κτίριο άνω των 50 τ.μ. και μέχρι 100 τ.μ. ή για κτίριο κύριας και μοναδικής κατοικίας άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 200 τ.μ.,
- 2.000 ευρώ για κτίριο άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 1.000 τ.μ.,
-4.000 ευρώ για κτίριο άνω των 1.000 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.
-8.000 ευρώ για κτίριο άνω των 2.000 και μέχρι 5000 τ.μ. και
-10.000 ευρώ για κτίριο μεγαλύτερα των 5000 τ.μ.
Ανοικτή η επιβάρυνση για τους κακοπληρωτές
Όσοι είχαν ήδη κάνει χρήση των διατάξεων του 4014/11 και έχουν καταβάλει ένα μέρος του ειδικού προστίμου θα μπορούν να υπαχθούν στον νέο νόμο με συμψηφισμό των καταβληθέντων ποσών. Θα εξειδικευτεί με υπουργική απόφαση εάν θα υπάρξει επιπλέον επιβάρυνση για όσους δεν είχαν συνέπεια στην πληρωμή των δόσεων και προέρχονται από τις ρυθμίσεις για τους ημιυπαίθριους αλλά και το 4014.
Δεν οφείλονται αναδρομικά
Σημειώνεται ότι για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις που δηλώνονται στο νόμο, δεν οφείλονται αναδρομικά βεβαιωμένες ασφαλιστικές εισφορές (ΙΚΑ κλπ) και οποιοσδήποτε φόρος, πρόστιμο ή τέλος. Επιπλέον για κατοικίες, κατά τον υπολογισμό της αξίας προκειμένου να επιβληθεί οποιοσδήποτε φόρος (μεταβίβασης, κληρονομιάς, ακίνητης περιουσίας, ΤΑΠ, προσδιορισμό τεκμηρίου διαβίωσης), εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50% για όλους τους χώρους στο μέλλον. Σημαντική παράμετρος αποτελεί ο συμψηφισμός ποσού μέχρι 50% του προστίμου ενός αυθαιρέτου με δαπάνες και εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης ή στατικής ενίσχυσης. Στόχος είναι η ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων της χώρας και η ενίσχυση του κλάδου της οικοδομής.
Πριμ για τους γρήγορους
Σε ό,τι αφορά στον τρόπο αποπληρωμής των προστίμων οι δόσεις μπορούν να είναι είτε εξαμηνιαίες είτε μηνιαίες ανάλογα με την δυνατότητα των πολιτών. Έτσι για το πρώτο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου- δίνεται προθεσμία 102 μηνών που πέφτει στους 84 μήνες εφόσον η διαδικασία ολοκληρωθεί το δεύτερο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου. Στο τρίτο εξάμηνο δίνεται προθεσμία 60 μηνών, γεγονός που καταδεικνύει την βούληση της κυβέρνησης να δώσει κίνητρα για γρήγορη υποβολή στο νόμο. Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής, μέσα στο πρώτο εξάμηνο, παρέχεται έκπτωση 20% επί του συνολικού προστίμου ενώ εάν καταβληθεί το 30% του προστίμου μέσα στο πρώτο εξάμηνο, η έκπτωση περιορίζεται στο 10% του προστίμου. Για κύρια και μοναδική κατοικία ιδιοκτήτη (μέχρι 70τμ+15τμ για κάθε τέκνο) σε οικισμούς άνω των 3000 κατοίκων παρέχεται έκπτωση 60% του προστίμου.
Διαφοροποίηση των προστίμων και ευπαθείς ομάδες
Ο νόμος παρέχει σημαντικές διευκολύνσεις σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και συγκεκριμένα σε:
-άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, μείωση του προστίμου 85%
-άτομα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, με εισοδηματικά κριτήρια, μείωση 80% -παλιννοστούντες ομογενείς, και Έλληνες πολίτες μουσουλμάνοι της Θράκης μείωση 80% και τέκνα Παλιννοστούντων έκπτωση 50%
-τρίτεκνοι με εισοδηματικά κριτήρια και μονογονεϊκές οικογένειες μείωση 70%
-μακροχρόνια άνεργοι μείωση 30%
-για τους πολύτεκνους, προβλέπεται έκπτωση 80% για κύρια και 50% για τη δευτερεύουσα κατοικία.
Μεγάλες καμπάνες σε όσους δεν ενταχθούν στο νόμο
Βαριές καμπάνες και πρόστιμα περιμένουν τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που δεν θα ενταχθούν στις ρυθμίσεις του νέου νόμου και για όσους παρανομήσουν στο μέλλον. Για αυτούς το πρόστιμο θα είναι ίσο με το 30% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου και θα ισχύσουν ετήσια πρόστιμα διατήρησης και ανέγερσης.
