Τουρκία: Μετεκλογική συνέχιση αποσταθεροποίησης

Η νίκη Ερντογάν αποτελεί ένα βήμα προς την αποσταθεροποίηση της κατάστασης στη χώρα και την περιοχή. Οι προσπάθειες αναζήτησης στηριγμάτων και η ρωσική στάση αρχών στις διεθνείς σχέσεις.

από τον Δημήτρη Λιάτσο *

Η νίκη του Ταγίπ Ερντογάν και του κόμματος του αποτελεί ένα βήμα προς τη συνεχιζόμενη αποσταθεροποίηση της κατάστασης μέσα στην Τουρκία και τη γύρω περιοχή. Είναι μια προσέγγιση πολύ ενδιαφέρουσα και ίσως ανησυχητική για τον περιβάλλοντα την Τουρκία χώρο, προφανώς και για την Ελλάδα, λόγω γειτονίας.

Πόσο δε που την εκτίμηση κάνει ο καθηγητής ιστορίας, διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου «Μέση Ανατολή — Καύκασος», ένας από τους πιο γνωστούς «τουρκολόγους» της Ρωσίας, Στάνισλαβ Ταράσοφ, σε ενδιαφέρουσα εκπομπή του ραδιοσταθμού, ΒΕΣΤΙ FM.

Μελετώντας πιο βαθιά τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών, προεδρικών και βουλευτικών, στην Τουρκία, παρατηρεί κανείς πως η πλειοψηφία των Κούρδων που στήριζε παλιότερα το κόμμα του Ερντογάν, τώρα κινήθηκε βασικά προς το κεμαλικό Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό κόμμα της αντιπολίτευσης. Έτσι το κόμμα του Ντεμιρτάς δεν κατάφερε να πάρει ούτε το 10% που απαιτείται για να πετύχει κοινοβουλευτική ομάδα.

Σαν μια πρώτη προσέγγιση, λέει ο καθηγητής Ταράσοφ, η εικόνα που σχηματίζει κανείς είναι πως ο Ερντογάν κατάφερε, ως ένα βαθμό, να διασπάσει τους Κούρδους. Αυτό σημαίνει πως μια πιθανή απειλή για αποσχιστική κίνηση μέσα στην Τουρκία, προς το παρόν απομακρύνθηκε.

Αν και ο ρώσος αναλυτής δεν αποκλείει πως ο έμπειρος στο χειρισμό τέτοιων θεμάτων τούρκος ηγέτης ενδέχεται να έχει κάνει κάποια συμφωνία με τους Κούρδους «κάτω από το τραπέζι».

Ωστόσο, για τον Ερντογάν το κουρδικό είναι θέμα που τον αναγκάζει να επιδιώξει λύση σε γεωπολιτική βάση. Έχασε, λέει ο Ταράσοφ, την ευκαιρία αναζήτησης λύσης στο εσωτερικό της χώρας με την επίδοση αυτονομίας, προώθηση κάποιων μεταρρυθμίσεων κ.λπ. ώστε πατώντας πάνω σε αυτό το υπόβαθρο να δραστηριοποιηθεί σε σχέση με τους Κούρδους της Συρίας και του Ιράκ. Άργησε να κινηθεί και ήδη στο Ιράκ οι Κούρδοι πήραν ντε φάκτο αυτονομία. Στη δε Συρία, οι Αμερικανοί παίζουν το χαρτί των Κούρδων και όλες οι προσπάθειες του Ερντογάν να τα βρει μαζί τους για να του δώσουν το κλειδί των εξελίξεων στο κουρδικό μέσα στη Συρία, δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα.

Η διαφημιζόμενη από την Άγκυρα, «πολυδιάστατη» εξωτερική πολιτική δεν απέδωσε:
Ο στόχος να έχει δεσπόζουσα θέση στην περιοχή, όπου κατά κόρον διακηρύχθηκε πως «κανένα πρόβλημα της περιοχής δεν μπορεί να λυθεί χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας», απέτυχε. Όπως απέτυχαν και οι προσπάθειες να μετατραπεί η Τουρκία σε οικονομικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, πατώντας στις στιβαρές πλάτες των δυτικών της εταίρων.

Οι Αμερικανοί διακήρυξαν πλέον ανοικτά πως ο βασικός τους σύμμαχος στη Μέση Ανατολή είναι η Σαουδική Αραβία και όχι η Τουρκία.

Χάνοντας λοιπόν το καθεστώς του βασικού συμμάχου της Δύσης στη περιοχή, δεν μπορεί να αιωρείται και αναζητεί διακαώς χώρους για στήριξη. Προς το παρόν, εκτιμά ο Ταράσοφ, δεν έχει κατασταλάξει. Επιδιώκει, στο πρόσωπο της Ρωσίας, να υποκαταστήσει τις απώλειες από τη Δύση. Επιχειρεί να παίξει ζωηρά το ρωσικό χαρτί κατ' αρχήν, και σε βάθος χρόνου προσβλέπει στην Κίνα. Το Πεκίνο όμως, κινείται πολύ προσεκτικά.

Υπάρχει ακόμα ανοικτό ένα ερώτημα: Η Ε.Ε. έχει διαγράψει οριστικά την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας;

Στη Μόσχα οι αναλυτές τονίζουν ότι ήταν εξ' αρχής φανερό πως 78 εκ. μουσουλμάνους η Ευρώπη δεν μπορούσε να «αφομοιώσει». Ίσως κάποιοι είχαν παρασυρθεί και έμεναν στα επίπεδα των αναπτυγμένων δυτικών περιοχών της Τουρκίας, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη κ.α. που εκ προοιμίου είναι Ευρώπη. Ωστόσο, η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της χώρας είναι στην Ανατολία όπου κυριαρχεί το «αυστηρό» Ισλάμ.

Και βέβαια στη Μόσχα δεν μπορεί κανείς να κλείνει τα μάτια στην οικονομική δυσπραγία που ξεκίνησε στην Τουρκία. Το οικονομικό μοντέλο που ακολούθησε ο πρόεδρος Ερντογάν και που αρχικά παρουσιάστηκε ως «θαύμα», δεν αποδίδει πλέον. Η χώρα έχει μετατραπεί σε «αιχμάλωτο» αυτού του συστήματος και κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν μετά τις εκλογές ο Ερντογάν θα αναζητήσει ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης.

Στη σχέση με την Ευρώπη ένα θέμα που σίγουρα θα κυριαρχήσει είναι το προσφυγικό. Οι Τούρκοι δηλώνουν ότι ξόδεψαν ένα δισ. δολ. για τους χώρους υποδοχής των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων. Ο Ερντογάν όλο και πιο δυνατά το τελευταίο χρονικό διάστημα καταφεύγει σε «αριστερή» ρητορική θυμίζοντας στους δυτικούς ότι «εσείς κάνατε αποικιοκρατική πολιτική, εσείς βομβαρδίζετε τις χώρες, ο ιμπεριαλισμός σας τα γκρέμισε όλα και δημιούργησε την προσφυγιά…»

Προσέγγιση, γενικά σωστή που πιστοποιεί ότι στα πιο νέα του χρόνια ο τούρκος ηγέτης, πέρα από μουσουλμανική λογοτεχνία, διάβασε και μαρξιστικά πονήματα και έργα αριστερών συγγραφέων.
Στο δια ταύτα, εξηγεί ο ιστορικός Ταράσοφ, μόλις οι ευρωπαίοι έστειλαν μήνυμα ότι σκοπεύουν να πληρώσουν για τους πρόσφυγες όχι μόνο την Τουρκία αλλά και άλλες χώρες της Βόρειας Αφρικής ώστε να τους κρατήσουν εκεί, οι ορέξεις του Ερντογάν μεγάλωσαν.

Εν κατακλείδι, στη Ρωσία παρακολουθούν με προσοχή τις εξελίξεις στην Τουρκία, επιχειρούν να κρατάνε και να εμβαθύνουν τις σχέσεις σε επιχειρηματικό επίπεδο, σε αντίθεση με τους δυτικούς εταίρους της χώρας που ακολουθούν καταστροφική πολιτική απέναντι της. Δοκιμάζουν τα όρια αντοχής του Ερντογάν στην προσπάθεια και επιθυμία του να αγοράσει ρωσικά οπλικά συστήματα.

Ταυτόχρονα διευρύνουν μαζί του την ενεργειακή συνεργασία αν και στα θέματα κατασκευής των αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου κρατάνε πάντα στο πίσω μέρος της κεφαλής την πιθανότητα του κινδύνου μετατροπής της Τουρκίας σε μια νέα Ουκρανία που ελέγχοντας τη ροή του φυσικού αερίου μπορεί να μπει στον πειρασμό να ασκήσει τον οποιοδήποτε εκβιασμό.

Οι αναλύσεις που γίνονται στα ρωσικά ινστιτούτα γύρω από την Τουρκία δεν συνάδουν προς την κατεύθυνση μιας φοβίας που εκφέρεται από διαφόρους κύκλους στην Ελλάδα ότι τάχα η Μόσχα και η Άγκυρα έχουν συνάψει «στρατηγική συμμαχία» πράγμα που θα μπορούσε να αποβεί σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων!

Μέσα στο γενικότερο ξεπούλημα των αρχών στις διεθνείς σχέσεις, «άθλημα» στο οποίο επιδίδονται κατά κόρον τελευταία οι κορυφαίες χώρες του δυτικού κόσμου, η Ρωσία επιμένει στην τήρηση αυτών των αρχών. Άλλωστε και το 2015 η Μόσχα διατηρούσε με την Άγκυρα πολύ καλές σχέσεις αυτό όμως δεν την εμπόδισε να συμφωνήσει με τη συριακή ηγεσία και να επέμβει τσακίζοντας τον ιστό του πολυπληθούς στρατού του αυτοαποκαλούμενου «Ισλαμικού κράτους», διαλύοντας ταυτόχρονα τις μεγαλοθωμανικές επιδιώξεις του τουρκικού καθεστώτος. Ο Ερντογάν τότε, έλαβε το μήνυμα, έκανε στροφή 180 μοιρών…

Τον Ιούλιο 2016, παρά την απότομη ψύχρανση των διμερών σχέσεων λόγω του πισώπλατου πλήγματος που δέχτηκε η Μόσχα με την κατάρριψη του αεροσκάφους της από την Άγκυρα, ήταν το Κρεμλίνο που ειδοποίησε τον Ερντογάν για τον κίνδυνο εξόντωσης του από τους επίδοξους πραξικοπηματίες και τους πάτρωνες τους.

Για τη Μόσχα δεν είναι θέματα αφηρημένου «ανθρωπισμού» αυτά αλλά απαρέγκλιτες αρχές. Δεν μπορεί ο καθένας να οργανώνει ανατροπή νόμιμης ηγεσίας κατά το δομούν. Άσχετα αν είναι καλές ή κακές οι σχέσεις με αυτή την ηγεσία. Για το πως συμπεριφέρονται οι «άλλοι» που αυτοκηρύχθηκαν σε «επικυρίαρχους», μια αναπόληση των γεγονότων της Ουκρανίας το Φεβρουάριο 2014, δείχνει τη διαφορά στην προσέγγιση.

_______________________________

* Ο Δημήτρης Λιάτσος σπούδασε στη φιλοσοφική σχολή του Κρατικού Πανεπιστημίου Κιέβου της Σοβιετικής Ουκρανίας, κατέχει τον τίτλο διδάκτορα φιλοσοφίας (PhD). Αρθρογράφησε σε εφημερίδες, ελληνόφωνα και ρωσόφωνα έντυπα περιοδικού τύπου, (Ριζοσπάστης, Εθνος, Ημερήσια, Ελεύθερος Τύπος, Διπλωματία, Crash, RBTH) Ανταποκριτής επί 25ετία στη Ρωσία και τις χώρες της ΚΑΚ, της ΕΡΤ, του Κυπριακού ΡΙΚ, του ραδιοσταθμού Flash, της ελληνόφωνης έκδοσης της D.W.

πηγή: sputniknews.gr