Ενσωμάτωση της ακροδεξιάς

Η τελευταία στροφή προς τα δεξιά ήρθε με τις βουλευτικές εκλογές στην Τσεχική Δημοκρατία στα τέλη της περασμένης εβδομάδας. Τις εκλογές κέρδισε το ANO, ένα κόμμα που ίδρυσε ο δισεκατομμυριούχος Αντρέι Μπάμπις, το οποίο έλαβε το 34,5% των ψήφων....

    Ένα κορυφαίο think tank του Βερολίνου προειδοποιεί για την αυξανόμενη «ενσωμάτωση» της ακροδεξιάς στο «πολιτικό σύστημα της ΕΕ». Ακροδεξιά κόμματα συμμετέχουν σε εννέα από τις 27 κυβερνήσεις της ΕΕ. Το AfD της Γερμανίας θα μπορούσε να φτάσει το 30%.

ΒΕΡΟΛΙΝΟ/ΠΡΑΓΑ/ΠΑΡΙΣΙ – Με τη σαφή νίκη ενός ακόμη κόμματος από την πανευρωπαϊκή ομάδα Πατριώτες για την Ευρώπη (PfE) στις βουλευτικές εκλογές στην Τσεχική Δημοκρατία, η ακροδεξιά ενίσχυσε περαιτέρω την επιρροή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στις εκλογές της περασμένης εβδομάδας, το κόμμα ANO του δισεκατομμυριούχου Αντρέι Μπάμπις έγινε η ισχυρότερη δύναμη με 34,5% των ψήφων. Για να γίνει πρωθυπουργός, ο Μπάμπις μπορεί να βασιστεί στην υποστήριξη δύο άλλων ακροδεξιών κομμάτων: ενός άλλου κόμματος μέλους του PfE και ενός κόμματος που ευθυγραμμίζεται με τη Συμμαχία Κυρίαρχων Εθνών (ESN), στην οποία ανήκει και το AfD. Η κορυφαία δύναμη εντός του PfE είναι το Εθνικό Συναθροιστικό Κόμμα (RN) της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία. Το RN, από την περασμένη εβδομάδα, έχει αναθέσει δύο από τους τελευταίους έξι αντιπροέδρους της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης – χάρη σε συμφωνίες με το «κεντρώο μπλοκ» στο οποίο βασίζεται ο Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Εν τω μεταξύ, το κεντροδεξιό ΕΛΚ (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα), το ακροδεξιό ESN και οι εξίσου ακροδεξιοί Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (ECR) κερδίζουν δύναμη και επιρροή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα τέταρτο των εδρών. Το Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών και Ασφαλειακών Υποθέσεων (SWP) με έδρα το Βερολίνο αναλύει αυτή την τάση ως μια αυξανόμενη «ενσωμάτωση» της ριζοσπαστικής δεξιάς στο «πολιτικό σύστημα της ΕΕ». Από την πλευρά του, το AfD επιτυγχάνει νέο ρεκόρ δημοτικότητας στις δημοσκοπήσεις στη Γερμανία.

Συμμετοχή σε κυβερνήσεις

Όπως σημειώνει το SWP, κόμματα από το ακροδεξιό φάσμα έχουν εγκατασταθεί επί του παρόντος ως αρχηγοί κυβερνήσεων σε τέσσερα κράτη της ΕΕ - Ουγγαρία, Ιταλία, Βέλγιο και Τσεχική Δημοκρατία.[1] Σε τέσσερις άλλες χώρες, η ακροδεξιά αποτελεί μέρος ενός κυβερνητικού συνασπισμού, δηλαδή στη Φινλανδία, τη Σλοβακία, την Κροατία και τη Βουλγαρία. Στη Σουηδία, η κυβέρνηση γίνεται ανεκτή από τους Σουηδούς Δημοκράτες, οι οποίοι ανήκουν στο ECR. Στην Ολλανδία, το Κόμμα για την Ελευθερία (Partij voor de Vrijheid) PVV του Γκέερτ Βίλντερς αποχώρησε πρόσφατα από την κυβέρνηση. Αυτό σημαίνει ότι «το ένα τρίτο όλων των κυβερνήσεων των κρατών μελών είτε ηγούνται είτε υποστηρίζονται από ακροδεξιά κόμματα», επισημαίνει η έκθεση του SWP.[2] Μια περαιτέρω στροφή προς τα δεξιά αναμένεται και φοβάται μέχρι το τέλος του 2027. Αυτό συμβαίνει επειδή «προεδρικές εκλογές πρόκειται να διεξαχθούν στη Γαλλία, όπου το Εθνικό Συναγερμό (Ransemblement National) - RN, προηγείται σαφώς». Επιπλέον, στην Ισπανία, το Vox στοχεύει να συμμετάσχει στην κυβέρνηση το 2027. Στην Πολωνία, μια ακόμη νίκη για το ακροδεξιό Νόμος και Δικαιοσύνη, PiS (Prawo i Sprawiedliwość) του Κατσίνσκι δεν είναι απίθανη στις βουλευτικές εκλογές του 2027. Το PiS κατέχει ήδη την προεδρία, αν και ο ηγέτης του Κάρολ Ναβρότσκι έχει περιορισμένες εξουσίες.

Ένας μεγάλος συνασπισμός της δεξιάς

Μια περαιτέρω στροφή προς τα δεξιά λαμβάνει χώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τρεις ακροδεξιές ομάδες - ECR, PfE και ESN - κατέχουν ήδη περίπου το 26% όλων των εδρών. Η ανάλυση του SWP σημειώνει ότι η ομάδα κομμάτων ECR παρέχει δύο αντιπροέδρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τους προέδρους τριών επιτροπών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για τις σημαντικές επιτροπές προϋπολογισμού και γεωργίας της ΕΕ.[3] Όσο για την ομάδα PfE, εξακολουθεί να είναι «θεσμικά περιθωριοποιημένη από την πλειοψηφία του Κοινοβουλίου», σημειώνουν οι αναλυτές του SWP: «Δεν εκπροσωπούνται στο Προεδρείο, ούτε κατέχουν προεδρίες επιτροπών». Ωστόσο, τον Ιούλιο της δόθηκε η θέση του εισηγητή για τις διαπραγματεύσεις για τον κλιματικό στόχο του 2040. Επιπλέον, το ΕΛΚ συνεργάζεται πλέον όχι μόνο με την ομάδα ECR, αλλά και με το PfE, ακόμη και με τις ομάδες ESN, για να σχηματίσει μια ακροδεξιά πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτό συνέβη για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2024, όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δήλωσε με θράσος σε ψήφισμά του ότι ο ηττημένος των προεδρικών εκλογών της Βενεζουέλας στις 28 Ιουλίου 2024 ήταν ο νικητής. Για αυτό, η ομάδα του ΕΛΚ ήταν πρόθυμη να βασιστεί στις ψήφους των ακροδεξιών μελών των ομάδων ECR, EFA και ESN.[4] Η ρύθμιση της «πλειοψηφίας της Βενεζουέλας» έχει έκτοτε εφαρμοστεί αρκετές φορές, για παράδειγμα για να αποδυναμώσει τον κανονισμό της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών προς το συμφέρον των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.

Κοινά σημεία

Μέχρι σήμερα, μόνο δύο εκπρόσωποι ακροδεξιών κομμάτων ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή - ο Olivér Várhelyi, ο οποίος είναι κοντά στον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν (Fidesz) και κατέχει τη θέση του Επιτρόπου για την Υγεία και την Ευημερία των Ζώων, και ο Ραφαέλε Φίτο, ο οποίος είναι μέλος της Fratelli d'Italia (FdI) με επικεφαλής την πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι. Ο Φίτο έχει διοριστεί Αντιπρόεδρος της Επιτροπής με αρμοδιότητα τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις. Ο λόγος για αυτή την έλλειψη εκπροσώπησης στην κορυφή είναι ότι οι δύο άλλες χώρες με ακροδεξιούς αρχηγούς κυβερνήσεων - δηλαδή το Βέλγιο και η Τσεχική Δημοκρατία - έχουν μέχρι στιγμής αποφύγει να στείλουν εκπροσώπους των κομμάτων τους στις Βρυξέλλες. Αλλά αυτό δεν χρειάζεται να παραμείνει έτσι. «Συνολικά», γράφει το SWP, «η ενσωμάτωση τμημάτων της ακροδεξιάς στο πολιτικό σύστημα της ΕΕ έχει ήδη προχωρήσει πολύ και συνεχίζει να αυξάνεται».[5] Τα κόμματα που συνδέονται με το ECR ειδικότερα «αντιμετωπίζονται πλέον ως κανονικοί πολιτικοί παράγοντες σε πολλούς τομείς». Αυτή η ομαλοποίηση οφείλεται στο γεγονός ότι τα κόμματα του ΕΛΚ βρίσκουν ολοένα και περισσότερο «κοινό έδαφος με το ECR, ιδίως «σε ζητήματα βιομηχανικής και κλιματικής πολιτικής». Όπως σημειώνει το SWP, «Εναλλακτικές πλειοψηφίες χωρίς κεντροαριστερά κόμματα είναι δυνατές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μόνο εάν το ECR συμφωνήσει με το PfE. Ωστόσο, η χαλάρωση του cordon sanitaire κατά της ακροδεξιάς καθίσταται, ωστόσο, δύσκολο να τηρηθεί ενόψει «της θολής διαχωριστικής γραμμής μεταξύ του ECR και των πιο ριζοσπαστικών ή ακραίων δυνάμεων».

Ετοιμασίες

Η σταθερή ενσωμάτωση της ακροδεξιάς σε εθνικό επίπεδο παρατηρείται στη Γαλλία και αλλού. Πέρυσι, μετά τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές, τα μέλη του κοινοβουλίου του RN αποκλείστηκαν από τις αντιπροεδρικές θέσεις στην Εθνοσυνέλευση. Αυτό αντιστράφηκε την περασμένη εβδομάδα βάσει συμφωνιών μεταξύ του «κεντρώου μπλοκ», στο οποίο βασίζεται ο Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, και του RN. Με τους Σεμπαστιάν Σενού και Ελέν Λαπόρτ, το RN κατέχει και πάλι δύο από τις έξι αντιπροεδρικές θέσεις στο κοινοβούλιο.[6] Λίγο αργότερα, το RN αποφάσισε να μην κατεβάσει τους δικούς του υποψηφίους στην εκλογή των προέδρων των οκτώ μόνιμων επιτροπών του κοινοβουλίου και να ψηφίσει υποψηφίους από το «κεντρώο μπλοκ». Αυτή η ρύθμιση επέτρεψε στο μπλοκ να κρατήσει εκτός την αριστερά και να καταλάβει όλες τις έδρες εκτός από αυτήν της επιτροπής οικονομικών, η οποία προορίζεται για την αντιπολίτευση.[7] Μένει να δούμε αν θα ακολουθήσουν περαιτέρω συμφωνίες μεταξύ του συντηρητικού κέντρου και του ακροδεξιού RN. Εν τω μεταξύ, ένα πρόσφατα δημοσιευμένο βιβλίο που επικαλείται πηγές κοντά στον Μακρόν ισχυρίζεται ότι όταν διέλυσε το κοινοβούλιο πέρυσι, στην πραγματικότητα ήλπιζε σε μια νίκη του RN. Ο Μακρόν είχε σκοπό να διορίσει πρωθυπουργό από τη Ρεπουμπλικανική Δημοκρατία και να νομιμοποιήσει αυτή την κίνηση ισχυριζόμενος ότι ήθελε να αποκαλύψει την ηγεσία της Ρεπουμπλικανικής Δημοκρατίας.[8]

Προχωρώντας μπροστά

Η τελευταία στροφή προς τα δεξιά ήρθε με τις βουλευτικές εκλογές στην Τσεχική Δημοκρατία στα τέλη της περασμένης εβδομάδας. Τις εκλογές κέρδισε το ANO, ένα κόμμα που ίδρυσε ο δισεκατομμυριούχος Αντρέϊ Μπάμπις, το οποίο έλαβε το 34,5% των ψήφων, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα. Σε επίπεδο ΕΕ, το ANO ευθυγραμμίζεται με την ακροδεξιά ομάδα κομμάτων του PfE. Οι παρατηρητές υποθέτουν επί του παρόντος ότι ο Μπάμπις θα είναι σε θέση να διεκδικήσει τη θέση του πρωθυπουργού, καθιστώντας τον τον δεύτερο αρχηγό κυβέρνησης από κόμμα του PfE, μαζί με τον Όρμπαν. Οι παρατηρητές εκτιμούν επίσης ότι ο Μπάμπις θα έχει στην εξουσία μια κυβέρνηση ANO που θα την ανεχθούν δύο άλλα ακροδεξιά κόμματα: το ένα είναι το κόμμα Motoristé sobě (Αυτοκινητιστές για τον Εαυτό τους), το οποίο, όπως και το ANO, ανήκει στο PfE, και το άλλο είναι το κόμμα Svoboda a přímá demokratie (Ελευθερία και Άμεση Δημοκρατία), το οποίο είναι οργανωμένο εντός του ESN, δηλαδή της πανευρωπαϊκής κομματικής ομάδας στην οποία ανήκει το AfD. Είχε αναφερθεί κατά την προεκλογική περίοδο ότι ο Τσέχος πρόεδρος Πέτρ Πάβελ είχε ζητήσει γνωμοδότηση εμπειρογνώμονα σχετικά με το εάν ο διορισμός ενός πρωθυπουργού θα μπορούσε, συνταγματικά, να απορριφθεί εάν εκκρεμούσε ποινική δίωξη εναντίον του.[9] Αυτό είναι δηλαδή ένα πρόβλημα που έχει ο Μπάμπις. Φυσικά, τέτοιες μηχανορραφίες μπορούν να γυρίσουν μπούμερανγκ. Στη Ρουμανία έχουν φέρει πρωτοφανή λαϊκή υποστήριξη στην ακροδεξιά (ανέφερε το german-foreign-policy.com [10]).

Ρεκόρ βαθμολογιών στις δημοσκοπήσεις

Εν τω μεταξύ, στη Γερμανία, το AfD σημειώνει ρεκόρ δημοτικότητας στις δημοσκοπήσεις. Σε έρευνα του Forsa που δημοσιεύθηκε την Τρίτη της περασμένης εβδομάδας, το ακροδεξιό κόμμα έφτασε το 27% για πρώτη φορά, τοποθετώντας το τρεις ποσοστιαίες μονάδες μπροστά από τα συντηρητικά κόμματα της Ένωσης (CDU/CSU).[11] Μια δημοσκόπηση του INSA «Sunday trends» (28 Σεπτεμβρίου) έδωσε το AfD στο 26%, και πάλι μπροστά από τα κόμματα της Ένωσης (με 24%). Η αυξανόμενη δημοτικότητα του AfD συνδυάζεται με μια πτώση στην υποστήριξη του κυβερνώντος συνασπισμού CDU/CSU και SPD, ο οποίος πέτυχε το χειρότερο δημοσκοπικό του αποτέλεσμα από τις ομοσπονδιακές εκλογές, καταγράφοντας συνολικά περίπου 38%.[12] Ένας ειδικός, ο κοινωνιολόγος Matthias Quent, πιστεύει ότι εάν το AfD «κινητοποιήσει ολόκληρη τη βάση των υποστηρικτών του», θα μπορούσε να «φτάσει πάνω από 30% σε εθνικό επίπεδο» σε εκλογές.[13]

 ______________________________________________

[1] Το κόμμα του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν (Fidesz) είναι μέλος της ομάδας PfE στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τα κόμματα της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι (Fratelli d'Italia, FdI), του Βέλγου πρωθυπουργού Μπαρτ Ντε Βέβερ (Nieuw-Vlaamse Alliantie, N-VA) και του Τσέχου πρωθυπουργού Πέτρ Φιάλα (Občanská demokratická strana, ODS) ανήκουν στην ομάδα ECR.

[2], [3] Max Becker, Johanna Flach, Nicolai von Ondarza: Die schleichende Integration von Rechtsaußenparteien in Europa. SWP-Aktuell 2025/A 42. Βερολίνο, 19.09.2025.

[4] Βλ.: Die Brandmauer bricht .

[5] Max Becker, Johanna Flach, Nicolai von Ondarza: Die schleichende Integration von Rechtsaußenparteien in Europa. SWP-Aktuell 2025/A 42. Βερολίνο, 19.09.2025.

[6] Robin Richardot: A l'Assemblée nationale, l'élection des vice-presidents acte le retour du RN au bureau et les dissensions du NFP. lemonde.fr 02.10.2025.

[7] Robin Richardot: Aidé par le RN, le “socle commun” reprend la main sur les postes-clés de l'Assemblée nationale. lemonde.fr 03.10.2025.

[8] Guillaume Duval: Emmanuel Macron : plutôt le RN que le front républicain; nouvelobs.com 30.09.2025.

[9] Alexander Haneke: Warnungen aus der Prager Burg. Frankfurter Allgemeine Zeitung 02.10.2025.

[10] Βλέπε: Rumäniens «Bekenntnis zu Europa».

[11] Η AfD άφησε να φανεί η μοναχή της Ένωσης. handelsblatt.com 30.09.2025.

[12] Schwarz-Rote Regierung so unbeliebt wie nie. bild.de 04.10.2025.

[13] Dietmar Neuerer: “Die Reformen werden keinen Unterschied für die Ergebnisse machen”. 
handelsblatt.com 05.10.2025.

πηγή: german-foreign-policy.com