Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Κώστας Μελάς. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Κώστας Μελάς. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Υψηλότατα κέρδη για τις ευρωπαϊκές τράπεζες από τις over night καταθέσεις | Στον ίδιο δρόμο και οι ελληνικές τράπεζες

    Η κοινωνία εμπιστεύεται την εκάστοτε Κεντρική Τράπεζα ότι το χρήμα που εκδίδει θα είναι αξιόπιστο ως προς τη διατήρηση της αγοραστική της δύναμης και όχι το αντίθετο που εντέχνως αφήνεται να διαχέεται στην κοινωνία, ταυτίζοντας εντελώς λανθασμένα (μπορεί και σκοπίμως) τη λειτουργία της Κεντρικής Τράπεζας με αυτή των Εμπορικών τραπεζών...

 



Κώστας Μελάς*

1.  Είναι γνωστό, ότι, οι κεντρικές τράπεζες των αναπτυγμένων οικονομιών (ΗΠΑ, Μ.Β., Ε.Ε. κ.τ.λ) πληρώνουν τόκους στις καταθέσεις (η επίσημη ορολογία είναι: διευκόλυνση καταθέσεων) των εμπορικών τραπεζών που κατατίθενται για περίοδο «μιας νύχτας» (over night ) σε αυτές. Δεν ήταν πάντα έτσι. Αυτή είναι μια πρόσφατη απόφαση και προφανώς σχετίζεται με τις θεσμικές αλλαγές που επήλθαν στο τραπεζικό σύστημα από την δεκαετία του 1980 με κύριο σημείο καμπής την επίσημη κατάργηση του νόμου Stiegel-Glass από την κυβέρνηση Clinton το 1999 (1). Το Σύστημα ΕΚΤ άρχισε να καταβάλλει τόκους προς τις εμπορικές τράπεζες μέσω των εθνικών τραπεζών από το 1999. Πριν από την έναρξη λειτουργίας της Ευρωζώνης το 1999, οι περισσότερες ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες δεν πλήρωναν τόκους στα υπόλοιπα των καταθέσεων των τραπεζών. Όχι μόνο δεν πλήρωναν αλλά υποχρέωναν τις τράπεζες να διατηρούν υψηλές δεσμεύσεις καταθέσεων. Αναφέρω ότι κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1970 και του 1980, για παράδειγμα, η Bundesbank απαιτούσε από τις εμπορικές τράπεζας υψηλό ποσοστό υποχρεωτικών καταθέσεων, βεβαίως χωρίς καμία καταβολή τόκων προκειμένου να αποτρέψει μεγάλες εισροές χρημάτων στη χώρα (πρόκειται για τη γνωστή πράξη αποστείρωσης – sterilization ). Την ίδια πολιτική άλλωστε ακολουθούσε και η Τράπεζα της Ελλάδος, μέχρι λίγα χρόνια πριν την ένταξή της στο Σύστημα της ΕΚΤ. Αλλά και οι υπόλοιπες ΚΤ τουλάχιστον των χωρών της Δύσης. Η Federal Reserve εισήγαγε την πρακτική πληρωμής τόκων στα υπόλοιπα των τραπεζικών καταθέσεων των εμπορικών τραπεζών που κατατίθενται σε αυτήν αμοιβή των υπολοίπων των τραπεζικών αποθεματικών μόνο το 2008.

Έτσι, πριν από το 2000, η γενική πρακτική ήταν να μην αμείβονται τα υπόλοιπα των τραπεζών.

► 2. Ας προχωρήσουμε στην παρουσίαση των στοιχείων που δείχνουν με καθαρότητα το πως το παρόν πλαίσιο άσκησης της νομισματικής πολιτικής (του οποίου ο βασικός δίαυλος για τον επηρεασμό της οικονομικής δραστηριότητας είναι το τραπεζικό σύστημα και άρα κατέχει δεσπόζουσα θέση σε αυτή τη διαδικασία) επιτρέπει στο τραπεζικό σύστημα να αυξάνει την κερδοφορία του άκοπα και μάλιστα χρησιμοποιώντας πόρους του Συστήματος ΕΚΤ εις βάρος της κοινωνίας η οποία, ως γνωστόν, έχει εμπιστευθεί στο ΣΕΚΤ την έκδοση χρήματος

Προσοχή! Η κοινωνία εμπιστεύεται την εκάστοτε ΚΤ ότι το χρήμα που εκδίδει θα είναι αξιόπιστο ως προς τη διατήρηση της αγοραστική της δύναμης και όχι το αντίθετο που εντέχνως αφήνεται να διαχέεται στην κοινωνία, ταυτίζοντας εντελώς λανθασμένα (μπορεί και σκοπίμως) τη λειτουργία της ΚΤ με αυτή των Εμπορικών τραπεζών (2).

Ας δούμε συγκεκριμένα:

α) Η εξέλιξη των μεγεθών που αναφέρονται ως «διευκόλυνση καταθέσεων» στην ΕΚΤ, την περίοδο Οκτωβρίου 2019-2024, σε μηνιαία βάση, σε εκατομμύρια ευρώ, φαίνεται στο Γράφημα 1.


Γράφημα 1: Deposit facility – Eurosystem, Euro area (changing composition), Monthly


Αντίστοιχα στο Γράφημα 2, αναφέρονται τα ίδια μεγέθη την περίοδο 2000- Οκτώβριο 2024, προκειμένου να έχουμε μια σαφέστερη εικόνα των εξελίξεων.

Γράφημα 2: Deposit facility – Eurosystem, Euro area (changing composition), Monthly

Οι τραπεζικές καταθέσεις (διευκόλυνση καταθέσεων) που διατηρούνται από εμπορικά πιστωτικά ιδρύματα στις εθνικές κεντρικές τράπεζες και στην ΕΚΤ έχουν την ακόλουθη εξέλιξη σε επιλεγμένες ημερομηνίες (τα ποσά σε εκατομμύρια ευρώ): Σεπτέμβριος 2022: 708, Δεκέμβριος 2022: 4.522, Ιούνιος 2023: 4.127, Δεκέμβρης 2023: 3.549, Ιούνιος 2024: 3.214, Οκτώβριος 2024: 2.989.

β) Καταγράφουμε τώρα την εξέλιξη των επιτοκίων επί της διευκόλυνσης καταθέσεων δηλαδή το επιτόκιο που λαμβάνουν οι εμπορικές τράπεζες επί των over night καταθέσεων τους και το οποίο αποτελεί απόφαση της ΕΚΤ. Αυτή η καταγραφή υπάρχει στο Γράφημα 3.

Γράφημα 3: Επιτόκιο Διευκόλυνσης Καταθέσεων: 1999 – Οκτώβριος 2024


Αναφέρω συγκεκριμένες ημερομηνίες μεταβολής του συγκεκριμένου επιτοκίου στον Πίνακα 1:

Πίνακας 1 – Πηγή: ΕΚΤ 

Παρατηρούμε το εξής αν συνδυάσουμε τα δύο Γραφήματα 1 και 2. Από την περίοδο ανόδου των επιτοκίων –τελευταίοι τρεις μήνες του 2022– αρχίζει και η ποσοτική άνοδος αυτού του είδους των καταθέσεων όπως έχουμε ήδη αναφέρει (τα ποσά σε εκατομμύρια ευρώ, Σεπτέμβριος 2022: 708, Δεκέμβριος 2022: 4.522). Αυτά τα τεράστια ποσά διατηρούνται, παρότι μειώθηκαν ελαφρά, μέχρι και σήμερα (Οκτώβριος 2024). Σαφέστατα υπάρχει εμφανής συσχέτιση μεταξύ των εξελίξεων στα δύο μεγέθη. Όμως σαφέστατα υπάρχει κάτι παραπάνω: υπάρχει μια αιτιακή σχέση που ξεκινά από την άνοδο των επιτοκίων και ακολουθείται από την αύξηση των ποσοτήτων. Αυτό διότι η ΕΚΤ προκειμένου να αντιμετωπίσει τις πληθωριστικές πιέσεις αυξάνει τα επιτόκια, (εδώ η αναφορά γίνεται στο επιτόκιο κύριας αναχρηματοδότησης) περίπου από το τελευταίο τρίμηνο του 2022:Σεπτέμβριος 1,25%, Δεκέμβριος 2,5%. Η άνοδος συνεχίζεται μέχρι και το Σεπτέμβριο 2023 (4,5%) και στη συνέχεια έχουμε αποκλιμάκωση του ύψους του επιτοκίου μέχρι τον Οκτώβρη του 2024 (3,4%).

Κατά μέσο όρο την περίοδο Ιανουάριος 2023-Οκτώβριος 2024, έχουμε ύψος «διευκόλυνσης καταθέσεων» περίπου 3.700.000 εκατομμύρια ευρώ. Την ίδια περίοδο το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων ανέρχεται, κατά μέσο όρο, σε 3,5%. Με απλό υπολογισμό συνάγεται ότι οι τόκοι, την ίδια περίοδο, ανέρχονται περίπου σε 130 δισ. ευρώ. 

Για να σας δώσουμε μια ιδέα για το μέγεθος αυτών των μεταφορών στην Ευρωζώνη, σκεφτείτε τα εξής: με μεταφορά 130 δισεκατομμυρίων ευρώ από το Ευρωσύστημα στις τράπεζες της Ευρωζώνης πλησιάζουμε τις ετήσιες συνολικές δαπάνες της Ε.Ε., που ανέρχεται σε 168 δισ. ευρώ. Αυτή η κατάσταση είναι ακόμη πιο αξιοσημείωτη αν σκεφτεί κανείς ότι οι μεταφορές από ένα ευρωπαϊκό ίδρυμα προς τις τράπεζες αποφασίζονται χωρίς καμία πολιτική συζήτηση και χορηγούνται χωρίς να επιβάλλονται όροι. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις δαπάνες της Ε.Ε., οι οποίες προκύπτουν από μια περίπλοκη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων και συνήθως συνοδεύονται από αυστηρούς όρους

γ) Οι τράπεζες έχουν τόσα πολλά χρήματα να καταθέσουν όχι μέσω συνετής τραπεζικής αλλά λόγω των πολιτικών της ΕΚΤ. Το 2015 η ΕΚΤ ξεκίνησε την «ποσοτική χαλάρωση» (QE), συνεργαζόμενη με τις εθνικές κεντρικές τράπεζες για την αγορά ομολόγων σε προγράμματα ανοικτής αγοράς, με το πιο πρόσφατο να είναι αυτό που σχετίζεται με την πανδημία. Οι αντισυμβαλλόμενοι αυτών των αγορών μεγάλης κλίμακας είναι οι τράπεζες. Το 2015 είχαν μόνο 235 δισ. ευρώ στις καταθέσεις τους, τώρα κατέχουν 3,6 τρισεκατομμύρια ευρώ ως συνέπεια του QE (3). Παράλληλα η εξέλιξη του ενεργητικού της ΕΚΤ από το 2015 μέχρι και το 2023 το ενεργητικό της ΕΚΤ έχει σχεδόν πενταπλασιαστεί.

► 3. Οι αντίστοιχες εξελίξεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι ανάλογες και συγκεκριμένα οι ακόλουθες, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος.

Το 2022 το ύψος του μεγέθους «Διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων» ανέρχεται σε 41,187 δισ. ευρώ. Οι τόκοι που αναλογούν με βάση την εξέλιξη του επιτοκίου (θετικό επιτόκιο μόνο στο τελευταίο τρίμηνο με μέσο όρο 2,75%) ανέρχονται σε περίπου 283 εκατομμύρια ευρώ.

- Το 2023 αντιστοίχως το ύψος του μεγέθους «Διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων» ανέρχεται σε 25,513 δισ. ευρώ. Οι τόκοι που αναλογούν με βάση την εξέλιξη του επιτοκίου (μέσος όρος 3,7%) ανέρχονται σε περίπου 943 εκατομμύρια ευρώ.

Συνολικά για τους 15 μήνες (Σεπτέμβριος 2022-Δεκέμβριος 2023) οι τόκοι ανέρχονται σε 1,226 δισ. ευρώ. Μεγάλη ανταμοιβή χωρίς τον ελάχιστο κόπο!

► 4. Αυτά τα πλεονεκτήματα, και άλλα ακόμη, οφείλονται στην πρωταρχική απόφαση «περί ανεξαρτητοποίησης των Κεντρικών Τραπεζών» προφανώς από τον έλεγχο της κοινωνίας που απλά σημαίνει ότι για αυτό το υποσύστημα δεν ισχύει η δημοκρατική αρχή της λαϊκής κυριαρχίας! Η επιλογή αυτή έχει γίνει στο πλαίσιο ότι ο καπιταλισμός στη Δύση (πρωταρχικά) έχει ανάγκη την πιστωτική διεύρυνση προκειμένου να προσπαθήσει να υπερβεί τη μεγάλη περίοδο στασιμότητας (δεν τα καταφέρνει, απλά φυτοζωεί) και ως ευκαιρία να ελεγχθεί η οικονομική άνοδος των υπολοίπων χωρών του πλανητικού νότου μέσω των ιστών της αράχνης του διεθνούς νομισματικού ( κυριαρχία του δολαρίου ως βασικό αποθεματικό νόμισμα και νόμισμα συναλλαγών) και χρηματοπιστωτικού συστήματος (ροές κεφαλαίων κτλ). Ο υπηρέτης του οικονομικού συστήματος έχει μεταβληθεί σε κύριο!

Παραπομπές

  1. Κ. Μελάς, Οι Σύγχρονες Κρίσεις του Παγκόσμιου Χρηματοπιστωτικού Συστήματος (1974-2008), Εκδόσεις ΑΑ. Λιβάνη, 2011.
  2. Κ. Μελάς, Θ. Μπένος, Κ. Καρφάκης, Αρχές Νομισματικής Θεωρίας, Εκδόσεις Μπένου, 2000
  3. David Hollanders , How the ECB’s ‘deposit facility’ subsidizes banks, Social Europe, 19 September 2023. www.socialeurope.eu/how-the-ecbs-deposit-facility-subsidises-banks
πηγή: edromos.gr 
_______________________________________________

* Ο Κώστας Μελάς είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Τραπεζικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Κώστας Μελάς: «Η εξέλιξη βασικών μακροοικονομικών μεταβλητών την τριετία 2020-2022»

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τη συγκεκριμένη τριετία διευρύνθηκε σημαντικά, κινούμενο πλέον σε επικίνδυνα επίπεδα...

Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μειώθηκε το 2020 κατά 4,3%, το 2021 αυξήθηκε 7,6%, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2022 μειώθηκε κατά 7,28% και το τρίτο τρίμηνο μειώθηκε επίσης κατά 1,7%. Συνολικά και για ολόκληρη την τριετία το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών υπολογίζεται ότι θα είναι αρνητικό...

 

Κώστας Μελάς *


Βρισκόμαστε λίγους μήνες πριν τις βουλευτικές εκλογές. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη βρίσκεται περίπου 3,5 έτη στη διακυβέρνηση της χώρας. Νομίζω μια πρώτη απεικόνιση των εξελίξεων στα βασικά μακροοικονομικά μεγέθη της οικονομίας την περίοδο αυτή είναι χρήσιμη όσο και αναγκαία προκειμένου να αντιληφθούμε, όσο είναι δυνατόν, τη συνολική αλήθεια που απορρέει από τους αριθμούς και όχι από μερικές προσεγγίσεις.

Θα αναφερθώ σε στοιχεία των ετών 2020, 2021, 2022, θεωρώντας το 2019 ως έτος που δεν ανήκει σε καμία από τις δύο κυβερνήσεις που ήταν στην εξουσία ένα εξάμηνο καθεμία. Θα παραθέσω, κατ’ αρχάς, έναν πίνακα με τις συνολικές εξελίξεις και στη συνέχεια θα προβώ σε ορισμένες απλές επεξηγήσεις.

Σχολιασμός

- 1. Την τριετία 2020-2022 ο ετήσιος πραγματικός ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ ήταν 1,66%.

- 2. Επειδή τα μακροοικονομικά μεγέθη είναι αλληλένδετα και επειδή τα οικονομικά μεγέθη είναι «εναλλακτικού κόστους», η επίτευξη αυτού του ρυθμού μεγέθυνσης επιτεύχθηκε με αύξηση του ελλείμματος του πρωτογενούς ισοζυγίου κατά μέσο ετήσιο όρο ίσο με 4,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ή κατά 8,1 δισ. ευρώ.

- 3. Η αύξηση αυτή είχε αυξητική (αρνητική) επίδραση στον λόγο Δ.Χ./ΑΕΠ. Λόγω της μεγάλης αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ, εκτιμάται στο 15,5%, το 2022 αναμένεται μείωση του λόγου Δ.Χ./ΑΕΠ στο 171,0% (μείωση 23,5 ποσοστιαίων μονάδων). Παρά τη μείωση του λόγου Δ.Χ./ΑΕΠ, το Δ.Χ. σε απόλυτα νούμερα θα συνεχίσει να αυξάνεται όσο τα πρωτογενή αποτελέσματα της Γ.Κ. δεν καλύπτουν την πληρωμή των τόκων του Δημοσίου.

- 4. Θετική ήταν η εξέλιξη του ΑΣΠΚ, κυρίως το 2022, λόγω και των πόρων 2,1 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και της αύξησης των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ). Η αθροιστική αύξηση των δύο αυτών μεγεθών, το 2022, υπερβαίνει την αύξηση του συνόλου του ΑΣΠΚ, γεγονός που δείχνει την υστέρηση του εγχώριου ιδιωτικού τομέα στον τομέα αυτό.

- 5. Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μειώθηκε το 2020 κατά 4,3%, το 2021 αυξήθηκε 7,6%, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2022 μειώθηκε κατά 7,28% και το τρίτο τρίμηνο μειώθηκε επίσης κατά 1,7%. Συνολικά και για ολόκληρη την τριετία το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών υπολογίζεται ότι θα είναι αρνητικό.

- 6. Ο πληθωρισμός (Εθνικός ΔΤΚ) αυξήθηκε από 0,3% το 2019 σε 9,6% το 2022.

- 7. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τη συγκεκριμένη τριετία διευρύνθηκε σημαντικά, κινούμενο πλέον σε επικίνδυνα επίπεδα, θυμίζοντας παλαιές εποχές. Διατυπώνεται η άποψη ότι τουλάχιστον για το έτος 2022 αυτό οφείλεται στην αύξηση των τιμών των ενεργειακών προϊόντων. Η απάντηση είναι διπλή: τουλάχιστον το 1/2 του παρουσιαζόμενου ελλείμματος πράγματι μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση των τιμών ενέργειας, αλλά το υπόλοιπο προφανώς οφείλεται στα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας.

Η δεύτερη απάντηση είναι ότι κανείς δεν είναι σίγουρος ότι οι τιμές των ενεργειακών προϊόντων θα μειωθούν στο μεσοπρόθεσμο διάστημα. Οι προβλέψεις για το 2023 υποστηρίζουν ότι το βαρέλι το πετρέλαιο θα κινηθεί κοντά στα 105 δολάρια και το φυσικό αέριο στα 140-150 δολάρια ανά MWh.

- 8. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών παρουσιάζουν αύξηση. Μεγαλύτερη αύξηση, όμως, παρουσιάζουν οι αντίστοιχες εισαγωγές, με αποτέλεσμα τη διεύρυνση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Κύρια αιτία, η συνεχής αύξηση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου, παρά την πολλαπλώς διαφημιζόμενη αύξηση των εξαγωγών αγαθών. Οι πολυδιαφημισμένες εξαγωγές δεν μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στη μεγέθυνση του ΑΕΠ σε μια οικονομία όπως η ελληνική με τη σημερινή παραγωγική δομή. Η αναφορά στο μέγεθος των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών ανεξάρτητα από το αντίστοιχο μέγεθος των εισαγωγών εάν δεν γίνεται για λόγους σκοπιμότητας, γίνεται από λόγους άγνοιας. Τα δύο μεγέθη συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους: πρώτον, είτε λόγω των αναγκών της ελληνικής παραγωγής για πλήθος εισαγόμενων πρώτων υλών, ημικατεργασμένων και μηχανημάτων για την παραγωγή των ελληνικών προϊόντων, μέρος των οποίων στη συνέχεια εξάγεται (δηλαδή, χαμηλή προστιθέμενη αξία της ελληνικής παραγωγής), είτε για την άμεση κάλυψη πλήθους καταναλωτικών αναγκών. Δεύτερον, για τον λόγο ότι ένα μεγάλο μέρος των ελληνικών εξαγωγών αφορά έσοδα από τον τουρισμό, τα οποία θεωρούνται «οιονεί» παραγόμενα εγχωρίως και τα οποία ως εισαγόμενοι πόροι ανακυκλώνουν, συντηρούν και διευρύνουν το εμπορικό έλλειμμα, κατευθυνόμενα σε εισαγωγές πάσης φύσεως αγαθών, εμποδίζοντας εν τοις πράγμασι τη διεύρυνση της στενής παραγωγικής βάσης της ελληνικής οικονομίας.

Επίσης, για το 2022 ο υψηλός πληθωρισμός έχει διογκώσει την αξία των εξαγωγών και των εισαγωγών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών το 9μηνο του 2022 σε τρέχουσες τιμές ήταν 77,694 δισ. ευρώ, ενώ σε σταθερές τιμές του 2015 ήταν 55,192 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, οι εισαγωγές σε τρέχουσες τιμές ήταν 88,436 δισ. ευρώ, ενώ σε σταθερές τιμές 62,771 δισ. ευρώ. Υπολογίζω έναν αποπληθωριστή του 40,0%. Αυτό για να μην νομίσουμε ότι ξαφνικά γίναμε εξαγωγική χώρα.

- 9. Οι παρατιθέμενοι αριθμοί απεικονίζουν την εξέλιξη ορισμένων μακροοικονομικών μεγεθών, για του λόγου το αληθές. Τίποτα περισσότερο. Φυσικά, για να αποκτήσουν οικονομικό νόημα, όλα τα παραπάνω υπόκεινται στο θεωρητικό υπόδειγμα που ακολουθείται.

* Ο Κώστας Μελάς είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Τραπεζικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

© all rights reserved
customized with από: antikry.gr