Η Ελλάδα υπέγραψε τις συμφωνίες διαστημικής συνεργασίας "ARTEMIS" – Oι βασικές αρχές του συμφώνου

     Η Ελλάδα έγινε η 35η χώρα που υπέγραψε τις Συμφωνίες Άρτεμις. Ο υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Γεραπετρίτης υπέγραψε τις συμφωνίες κατά τη διάρκεια του πέμπτου γύρου του Στρατηγικού Διαλόγου ΗΠΑ-Ελλάδας, που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στην Ουάσιγκτον.

Στις 9 Φεβρουαρίου, η Ελλάδα έγινε η 35η χώρα που υπέγραψε τις Συμφωνίες "ARTEMIS". Ο Υπουργός Εξωτερικών, Γεώργιος Γεραπετρίτης, υπέγραψε τις Συμφωνίες κατά τον πέμπτο γύρο του Στρατηγικού Διαλόγου ΗΠΑ-Ελλάδας, που πραγματοποιήθηκε στο αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών, στην Ουάσιγκτον. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, ο επικεφαλής της NASA, Μπιλ Νέλσον και ο Πρόεδρος του Ελληνικού Διαστημικού Κέντρου, Δρ. Ιωάννης Δαγκλής, χαιρέτησαν τη δέσμευση της Ελλάδας για ειρηνική, ασφαλή και διαφανή εξερεύνηση και χρήση του διαστήματος.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Γεραπετρίτης σημείωσε πως «η σημερινή μας συνάντηση σηματοδοτεί την έναρξη του 5ου Στρατηγικού Διαλόγου ΗΠΑ-Ελλάδας. Θα ήθελα να δώσω έμφαση στη σημασία αυτών των δύο λέξεων ελληνικής προέλευσης. Στρατηγικός, που προέρχεται από την ελληνική λέξη στρατηγικός, και σημαίνει ανώτατη ιεραρχία. Και Διάλογος που προέρχεται από την ελληνική λέξη Διάλογος, που σημαίνει συζήτηση με χρήση της λογικής και της επιχειρηματολογίας. Ως εκ τούτου, μέσω του στρατηγικού μας διαλόγου, μπορούμε να ορίσουμε ένα όραμα και να ενισχύσουμε πολιτικές που βασίζονται σε κοινές αξίες, όχι μόνο στη Γη αλλά και στο Διάστημα. Και είναι σημαντικό που σήμερα υπογράφουμε τις Συμφωνίες Artemis. Μια τέτοια ουσιαστική συνεργασία χρειάζεται σήμερα περισσότερο από ποτέ, λαμβάνοντας υπόψη τις πιεστικές παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η μετανάστευση και οι πανδημίες που επηρεάζουν άμεσα τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων».

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, «θεωρούν την Ελλάδα ως έναν απαραίτητο εταίρο και έναν βασικό σύμμαχο του ΝΑΤΟ, που υπερασπίζεται τη νοτιοανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ. Ενωμένοι από τις δημοκρατικές αξίες, προωθούμε τους κοινούς μας στόχους για ειρήνη και ευημερία στην Ανατολική Μεσόγειο, στα Δυτικά Βαλκάνια, στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και όχι μόνο. Οι κοινές αξίες των χωρών μας επεκτείνονται σε προσπάθειες πέρα από την αμυντική μας συνεργασία και περιλαμβάνουν μια εταιρική σχέση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την αύξηση των διμερών επενδυτικών και εμπορικών ευκαιριών και την ενίσχυση των εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δεσμών. Αυτές οι προσπάθειες διασφαλίζουν ότι η σχέση ΗΠΑ-Ελλάδας είναι ισχυρότερη από ποτέ».

Υπογραφές των συμφωνιών "Artemis"

Ο Μπιλ Νέλσον  τόνισε πως «βρισκόμαστε σε μια χρυσή εποχή εξερεύνησης του διαστήματος. Και το ποιος θα εμπλακεί σε αυτήν την εξερεύνηση είναι πολύ σημαντικό. Πριν από μισό αιώνα, με το πρόγραμμα Apollo, η NASA έκανε ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα, όταν πατήσαμε το πόδι μας στη Σελήνη. Αυτό ήταν το πρόγραμμα Apollo. Και αν θυμάστε, στην ελληνική μυθολογία, ο Απόλλων είχε μια δίδυμη αδερφή. Αυτή είναι η ‘Αρτεμις. Και πατέρας τους ήταν ο Δίας. Ήταν ο βασιλιάς των θεών και η ‘Αρτεμις ήταν η θεά της Σελήνης. Και επίσης η θεά του κυνηγιού. Και τώρα επιστρέφουμε στο φεγγάρι μετά από μισό αιώνα, και το κάνουμε, όχι με το πρόγραμμα Apollo, αλλά με το πρόγραμμα Artemis. Και μετά θα οδηγηθούμε σε ένα κυνήγι που πάει πιο μακριά από τη Σελήνη. Πρόκειται για ένα επανδρωμένο ταξίδι στον ‘Αρη περίπου μέχρι το 2040. Και η υπογραφή αυτών των συμφωνιών σήμερα συμβολίζει το γεγονός ότι θα πάμε μαζί με την Ελλάδα, τη γενέτειρα της δημοκρατίας και την μακροχρόνια φίλη των Ηνωμένων Πολιτειών».

Οι Συμφωνίες Άρτεμις θεσπίστηκαν το 2020 από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες επτά χώρες, θέτοντας ένα πρακτικό σύνολο αρχών για την εξερεύνηση του διαστήματος. Η Ελλάδα προσχωρεί σε ένα σύνολο 34 κρατών-μελών, στα οποία εντοπίζονται οι Αγκόλα, Αργεντινή, Αυστραλία, Μπαχρέιν, Βέλγιο, Βραζιλία, Βουλγαρία, Καναδάς, Κολομβία, Τσεχία, Ισημερινός, Γαλλία, Γερμανία, Ισλανδία, Ινδία, Ισραήλ, Ιταλία, Ιαπωνία, Λουξεμβούργο, Μεξικό, Ολλανδία, Νέα Ζηλανδία, Νιγηρία, Πολωνία, Δημοκρατία της Κορέας, Ρουμανία, Ρουάντα, Σαουδική Αραβία, Σιγκαπούρη, Ισπανία, Ουκρανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι Συμφωνίες Άρτεμις, που βασίζονται στη Συνθήκη για το Διάστημα του 1967, δίνουν έμφαση στην ειρηνική, βιώσιμη και διαφανή συνεργασία μεταξύ των εθνών στην εξερεύνηση της Σελήνης, του Άρη, των κομητών και των αστεροειδών. Οι βασικές αρχές περιλαμβάνουν τη δέσμευση για ειρηνικούς σκοπούς, τη διαφάνεια στις διαστημικές επιχειρήσεις, τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των διαστημικών συστημάτων, την επείγουσα βοήθεια σε αστροναύτες που βρίσκονται σε κίνδυνο και την καταγραφή διαστημικών αντικειμένων για την αποφυγή επιβλαβών παρεμβολών.

Τονίζουν, επίσης, τη σημασία της παγκόσμιας ανταλλαγής επιστημονικών δεδομένων, την προστασία της κληρονομιάς του διαστήματος, την υπεύθυνη χρήση των διαστημικών πόρων, την αποκλιμάκωση δραστηριοτήτων για την αποφυγή επιβλαβών παρεμβολών, τον μετριασμό των τροχιακών συντριμμιών και την ασφαλή διάθεση των διαστημικών σκαφών. Οι αρχές στοχεύουν στην προώθηση ενός περιβάλλοντος συνεργασίας και αμοιβαίου οφέλους στην εξερεύνηση του διαστήματος, υπογραμμίζοντας τη σημασία της πολυμερούς ηγεσίας και συνεργασίας στην πολιτική διαστημική διπλωματία.

Δόθηκαν στη δημοσιότητα οι αρχές του προτεινόμενου συμφώνου για την εξερεύνηση της Σελήνης

Και ενώ ο πλανήτης είναι απασχολημένος με το πώς θα επανεκκινήσει η παγκόσμια οικονομία μετά το Lockdown, η ΝΑΣΑ μας υπενθυμίζει πως ο αγώνας για την κατάκτηση του διαστήματος συνεχίζεται.

Οι «Συμφωνίες Άρτεμις» που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τη ΝΑΣΑ περιγράφουν το αμερικανικό όραμα για τη μελλοντική συνθήκη που θα διέπει τις σχέσεις συνύπαρξης και συνεκμετάλλευσης στο διάστημα.

Ο επικεφαλής του αμερικανικού οργανισμού διαστήματος Τζιμ Μπράιντστιν θέτει τα βασικά ερωτήματα.

«Πιστεύω πως είναι στιγμή να αναλογιστούμε τη σημασία της εξερεύνησης, τι κάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες τόσο σημαντικές και τι μπορούμε να πετύχουμε αν συνεργαζόμαστε».

Τι είναι όμως αυτό που επιδιώκουν να επιτύχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες;

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της NASA:

1. 2024 - προσελήνωση
2. 2028 - εγκατάσταση μόνιμου διαστημικού σταθμού

Στο άρθρο 2 της Συνθήκης για το Εξωατμοσφαιρικό Διάστημα του 1967, όπου η λέξη διάστημα περιλαμβάνει τη Σελήνη και άλλα ουράνια σώματα, αναφέρεται ρητά ότι το διάστημα δεν υπόκειται σε εθνικό οικειοποίηση με αξιώσεις κυριαρχίας, μέσω χρήσης ή κατοχής ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Με άλλα λόγια ότι το διάστημα θα πρέπει να χρησιμοποιείται για ειρηνικούς και όχι για στρατιωτικούς σκοπούς.

Η Συνθήκη επικυρώθηκε από την Ελλάδα το 1970 και από την Κύπρο το 1972.

Αυτό που γίνεται με τις αμερικανικές συμφωνίες Άρτεμις είναι ότι η συμφωνία ενεργοποιείται και οι συμμετέχουσες χώρες καλούνται σε διάλογο.

1.01 Artemis Accords, NASA - May, 2020

Οι βασικές αρχές και προϋποθέσεις που θέτει η ΝΑΣΑ είναι:

• οι ειρηνικοί σκοποί
• η διαφάνεια
• η διαλειτουργικότητα
• η παροχή βοήθειας σε έκτακτη ανάγκη
• η καταγραφή διαστημικών αντικειμένων
• η δημοσιοποίηση διαστημικών αντικειμένων και
• επιστημονικών δεδομένων
• η προστασία της κληρονομιάς

Το ουσιαστικό ενδιαφέρον ωστόσο από πλευράς Ηνωμένων Πολιτειών εστιάζεται στο ζήτημα της διαχείρισης των διαστημικών πόρων ενώ επιδιώκουν διασαφηνίσεις για την αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων.

Ποια είναι η θέση της Ευρώπης;

Ο πρώην αστροναύτης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος Λέοπολντ Έιχαρτς εξηγεί:

«Η Ευρώπη αποτελεί πραγματικά μέρος του προγράμματος του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού καθώς και του μελλοντικού προγράμματος εξερεύνησης με τους ίδιους συμμετέχοντες. Αυτό σημαίνει ότι δεν διαθέτουμε αυτόνομα μέσα για να μεταφέρουμε αστροναύτες στο διάστημα για την ώρα αλλά παραμένουμε διαθέσιμοι για μελλοντικές αποστολές».

Ο διεθνής διάλογος για τις βασικές αρχές που θα διέπουν τη ζωή και την εργασία στο διάστημα έχει μόλις αρχίσει.