Δημοσιονομικό αντι-ευρωομόλογο συζητούν στο Βερολίνο

ο Δημήτρης ΚΑΤΣΑΓΑΝΗΣ δτο capital.gr

Ένα διαφορετικό σε σχέση με εκείνο που ζητούν οι νότιες χώρες-μέλη της Ευρωζώνης, εργαλείο στήριξης (π.χ. ευρωομόλογο, επέκταση του EFSF/ESM) συζητούν, μεταξύ άλλων, αυτές τις μέρες τα ανώτατα... διοικητικά στελέχη του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών ενόψει των επόμενων κρίσιμων συνεδριάσεων του Eurogroup από τα τέλη Ιουλίου και έπειτα. Το όνομα αυτού: F.I.R.E. (Fiscal Interest Rate Equalization) ή αλλιώς εργαλείο “Εξισορρόπησης Δημοσιονομικού Επιτοκίου”.

Η πατρότητα του εναλλακτικού αυτού σχεδίου ανήκει στον Φρίντριχ Χάινεμαν, επικεφαλής του τομέα φορολογικής πολιτικής του γερμανικού Ευρωπαϊκού Κέντρου Οικονομικών Ερευνών (Zentrum fuer Europaeische Wirtschaftforschung).

Σύμφωνα με το σχέδιο του κορυφαίου στελέχους του ZEW και στενού συνεργάτη του προέδρου του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων της Γερμανίδας καγκελαρίου, Βόλφγκανγκ Φραντζ, οι ηγέτες της Ευρωζώνης πρέπει να προχωρήσουν στη δημιουργία ενός εργαλείου Εξισορρόπησης του Δημοσιονομικού Επιτοκίου (Fiscal Interest Rate Equalization, FIRE). Δηλαδή ενός εργαλείου το οποίο θα αντισταθμίζει τις ζημιές που υπόκεινται χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, εξαιτίας του υψηλού επιτοκίου με το οποίο δανείζονται από τις διεθνείς αγορές.

Αυτό θα μπορούσε να γίνει με την πληρωμή της διαφοράς μεταξύ του τρέχοντος επιτοκίου δανεισμού μίας ευρωπαϊκής χώρας που δανείζεται ακριβά (π.χ. Ιταλία, Ισπανία) και ενός ορισμένου ορίου πάνω από το οποίο το επιτόκιο δανεισμού θα θεωρείται ακριβό π.χ. το 5% από τους πόρους ενός ειδικού ευρωπαϊκού ταμείου.

Στο ταμείο αυτό θα μπορούσαν να συμμετάσχουν σε εθελοντική βάση εξαιρετικά αξιόπιστες χώρες (Γερμανία, Ολλανδία, Φιλανδία κλπ.) αντλώντας πόρους είτε μέσω μεγαλύτερου δανεισμού τους από τις αγορές -δεδομένου ότι δανείζονται με σχεδόν μηδενικά επιτόκια- είτε μέσω του προϋπολογισμού τους.

Το σχέδιο του κ. Χαίνεμαν αφορά επί του παρόντος κυρίως την Ιταλία και την Ισπανία, αλλά -όπως ο ίδιος αναφέρει- θα μπορούσε να υλοποιηθεί και στις χώρες που προστατεύονται από τα πανύψηλα επιτόκια δανεισμού στις αγορές και έχουν δεχτεί πιστωτικές διευκολύνσεις (σ.σ. μέσω των Μνημονίων τους με την τρόικα), δηλαδή την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία στην κρίσιμη εκείνη φάση όπου θα πλησιάζει η χρονική στιγμή επιστροφής τους στις διεθνείς αγορές. Το FIRE θα μπορούσε να αποτελέσει τη “γέφυρα” αλλά και να γίνει “επιταχυντής” προς αυτήν την κατεύθυνση.

Σύμφωνα με απόλυτα διασταυρωμένες πληροφορίες του Capital.gr το σχέδιο Χάϊνεμαν για την έκδοση ενός ιδιότυπου δημοσιονομικού αντι-ευρωομολόγου βρίσκεται στο μικροσκόπιο του οικονομικού επιτελείου της γερμανικής κυβέρνησης υπό τον Βόλφγκανγκ Σόϋμπλε.

Ανεπίσημες πηγές από το γερμανικό ΥΠΟΙΚ αναφέρουν ότι “η αντίδραση της ηγεσίας του σε σχέση με το σχέδιο Χάϊνεμαν είναι επιφυλακτική, καθώς η υλοποίηση θα επέφερε μία άμεση επιβάρυνση του γερμανικού κρατικού προϋπολογισμού”. Ωστόσο, οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως η κατ΄ αρχάς επιφυλακτική στάση των συνεργατών του κ. Σόιμπλε δεν σημαίνει πως το σχέδιο Χάινεμαν δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν στοιχείο της άμυνας στις πιέσεις που θα ασκηθούν στη Γερμανία προκειμένου να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για την εγγύηση των χρεών π.χ. της Ισπανίας και της Ιταλίας, καθώς η κρίση αναμένεται να κλιμακωθεί στις χώρες αυτές”. Μια μερίδα των συνεργατών του κ. Σόιμπλε φέρεται, μάλιστα, να θεωρεί πως η επιβάρυνση του γερμανικού προϋπολογισμού θα είναι τελικά μικρότερη αν υιοθετηθεί και αναπτυχθεί περαιτέρω το σχέδιο Χάινεμαν από το αν εκδοθούν ευρωομόλογα ή αν επεκταθεί ο ρόλος του EFSF/ESM.

Τα βασικά σημεία της πρότασης Χάινεμαν:

* Η Γερμανία και οι άλλες χώρες-μέλη της ευρωζώνης που έχουν άψογη πιστοληπτική ικανότητα (Φινλανδία, Ολλανδία, Λουξεμβούργο και Αυστρία) και δανείζονται με επιτόκιο κάτω από 2,5% θα μπορούσαν να “επιστρέψουν” ένα πολύ μικρό μέρος από το κέρδος που αποκομίζουν από την εμπιστοσύνη που τους δείχνουν οι διεθνείς αγορές στις χώρες εκείνες της ευρωζώνης που δανείζονται με επιτόκιο πάνω από 5%.

* Και αυτό γιατί η εμπιστοσύνη των αγορών που εκφράζεται στα σχεδόν μηδενικά (ή ακόμα και αρνητικά, στην περίπτωση π.χ. της Γερμανίας) επιτόκια με τα οποία δανείζουν τις βορειοευρωπαϊκές χώρες είναι υπερβολική, μιας και δεν οφείλεται μόνο στην καλή δημοσιονομική κατάσταση των παραπάνω χωρών, αλλά και στον πανικό των διεθνών αγορών σε σχέση με τις αβέβαιες εξελίξεις στις νοτιο-ευρωπαϊκές χώρες.

* Ο πανικός, όμως, αυτός επιβαρύνει περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε την προσπάθεια των νοτιο-ευρωπαϊκών χωρών να προχωρήσουν στις αναγκαίες διαρθρωτικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις, καθώς αυξάνει πέραν του δέοντος τα επιτόκια δανεισμού και άρα τους κρατικούς πόρους που πρέπει να κατευθυνθούν από κοινωνικές και επενδυτικές δαπάνες στην αποπληρωμή τόκων.

* Την ανισορροπία αυτή πρέπει να διορθώσουν οι βορειο-ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς όμως να γίνουν οι ίδιες εγγυητές των χρεών των νοτιοευρωπαϊκών αγορών, όπως -για παράδειγμα- έχει συμβεί με την επαναγορά των ισπανικών, ιταλικών, ελληνικών κοκ ομολόγων στη δευτερογενή αγορά από την ΕΚΤ ή ακόμα περισσότερο όπως ζητούν οι νοτιο-ευρωπαϊκές χώρες να συμβεί με την έκδοση ενός ευρω-ομολόγου.

* Γι΄ αυτό χρειάζεται να ιδρυθεί ένα ειδικό ευρωπαϊκό ταμείο στο οποίο θα συγκεντρώνονται πόροι από το FIRE (μέσω επιπλέον δανεισμού ή προϋπολογισμού κάθε μίας χώρας) από όσες χώρες-μέλη της ευρωζώνης επιθυμούν να συμμετάσχουν και θα δίδονται ως επιδότηση σε χώρες οι οποίες δανείζονται παραπάνω από όσο θα έπρεπε ακριβά από τις διεθνείς αγορές, βοηθώντας τες να εξυγιάνουν τα δημοσιονομικά τους.

* Σύμφωνα με το κ. Χάινεμαν, το ταμείο FIRE θα μπορούσε να δώσει 5,7 δισ. ευρώ στην Ισπανία και την Ιταλία το 2012 και περίπου 27,5 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια ολόκληρης της προσεχούς πενταετίας 2012-16. Η Γερμανία θα μπορούσε να συνεισφέρει το 90% αυτών των πόρων, η Ολλανδία το 8% και η Φιλανδία το 2%.

* Η στήριξη, επίσης, μιας χώρας από το ταμείο FIRE δεν επιβαρύνει τις μελλοντικές γενιές (είτε της χώρας που λαμβάνει την ενίσχυση, είτε της χώρας που την παρέχει) καθώς διαρκεί για όσο ακριβώς διάστημα χρειαστεί, δεν αυξάνει τα επιτόκια δανεισμού κάθε μίας χώρας και θα είναι πιο “ευλύγιστη” από εκείνη του ευρωομολόγου.