Το κουρδικό δημοψήφισμα «ανάβει φωτιές» στην Τουρκία

Eφιάλτη για την Άγκυρα αποτελεί το δημοψήφισμα για ανεξαρτησία του ιρακινού Κουρδιστάν, το οποίο έχει προγραμματιστεί για τις 25 Σεπτεμβρίου 2017..

Ο νέος πονοκέφαλος της Άγκυρας ονομάζεται “δημοψήφισμα στο ιρακινό Κουρδιστάν.”

 

Το δημοψήφισμα μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία νέας εστίας έντασης στην περιοχή, καθώς όχι μόνο η Τουρκία, αλλά το Ιράν και η Συρία, κράτη που έχουν μεγάλες κουρδικές μειονότητες, τάσσονται κατά της κήρυξης ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στο βόρειο Ιράκ.

Έχει προκαλέσει κινητοποίηση όλου του κρατικού μηχανισμού στην Τουρκία, αφού το ενδεχόμενο οι Κούρδοι του Ιράκ να αποφασίσουν ανεξαρτησία από τη Βαγδάτη, θέτει ερωτήματα για την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας.

«Θα το συζητήσουμε στη διάρκεια του εθνικού συμβουλίου ασφαλείας το οποίο θα πραγματοποιηθεί νωρίτερα, στις 22 από 27 Σεπτεμβρίου. Την ίδια ημέρα θα συνεδρίασει και το υπουργικό συμβούλιο. Θα συζητήσουμε και θα αποφασίσουμε τη στάση μας. Έπειτα η Τουρκία θα ανακοινώσει την τελική της θέση. Το θέμα θα είναι, επίσης, στην ατζέντα της συνάντησής μου με τον Αμερικανό Πρόεδρο Τραμπ.» δήλωσεο ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, λίγο πριν αναχωρήσει για τις Ηνωμένες Πολιτείες για την Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.

Στις συναντήσεις του, τόσο με τον Ντόναλντ Τραμπ, όσο και με τον πρωθυπουργό του Ιράκ, Χαϊντέρ αλ Αμπάντι, θα κυριαρχήσει το κουρδικό δημοψήφισμα που έχει ανακοινωθεί για τις 25 Σεπτεμβρίου.

DIEM25: «Η ομιλία Μητσοτάκη στη ΔΕΘ ήταν μια επίθεση στη λογική...»

Ο κ. Μητσοτάκης από τη μία έκανε επίδειξη κυνισμού εναντίον του συνόλου της κοινωνίας και υπέρ συγκεκριμένων επιχειρηματικών συμφερόντων και από την άλλη έδωσε τις γνωστές πια έωλες υποσχέσεις για μείωση φορολογίας και εξορθολογισμό του κράτους, αναφέρει σε δήλωση-σχόλιο το DIEM25 Ελλάδας...

Η ομιλία του κ.Μητσοτάκη στη ΔΕΘ ήταν μια επίθεση στη λογική με τις τόσες αντιφάσεις της:

Από τη μία έκανε επίδειξη κυνισμού εναντίον του συνόλου της κοινωνίας και υπέρ συγκεκριμένων επιχειρηματικών συμφερόντων και από την άλλη έδωσε τις γνωστές πια έωλες υποσχέσεις για μείωση φορολογίας και εξορθολογισμό του κράτους.

Είπε ότι η ανισότητα έχει αυξηθεί ανησυχητικά και αμέσως μετά είπε ότι κοινωνία χωρίς ανισότητες είναι αντίθετη στην ανθρώπινη φύση, ξεπερνώντας έτσι τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό και αγγίζοντας τη μισανθρωπία.

Είπε όχι στους “λαθρεπιβάτες του παρασιτικού καπιταλισμού” αλλά όταν το πρώτο εξάμηνο του 2015 επιχειρήθηκε από τον τότε Υπ.Οικονομικών ο ουσιαστικός έλεγχος αυτών των “λαθρεπιβατών”, η ΝΔ λοιδωρούσε και πολεμούσε την προσπάθεια αυτή.

Αρνήθηκε την ύπαρξη ακραίων και ξενοφοβικών στοιχείων στη ΝΔ και μετά δήλωσε ότι είναι προσωπικές του επιλογές τα συγκεκριμένα ακραία στελέχη.

Υποσχέθηκε μείωση της εξοντωτικής φορολογίας αλλά η ΝΔ ως κυβέρνηση εντατικοποίησε τη φοροεπιδρομή.

Το κυριότερο όμως: ξεχνά ότι χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των δανειστών, των οποίων η ΝΔ είναι το πιστότερο φερέφωνο, ουδεμία ελάφρυνση δεν μπορεί να υπάρξει.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος από την άλλη, χαρακτήρισε δώρο την ομιλία αυτή, παραδεχόμενος έτσι ότι η κυβέρνηση βολεύεται πια στο ρόλο του “καλού δεσμοφύλακα” (ΣΥΡΙΖΑ) που ανά πάσα στιγμή κραδαίνει το φόβητρο του “κακού δεσμοφύλακα” (ΝΔ) με αποτέλεσμα να παραμένει φυλακισμένη η ελληνική κοινωνία στα δεσμά του μνημονίου.

Από τα αδιέξοδα της μνημονιακής επιτροπείας δε θα μας βγάλει ούτε ο κυνισμός της ΝΔ ούτε η υποχωρητικότητα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά μόνο ένα δημοκρατικό κίνημα δημιουργικής ανυπακοής απέναντι στο ελληνικό και ευρωπαϊκό κατεστημένο.

Μαργαρίτης Σχοινάς: Άρχισε η συζήτηση της μετα-μνημονιακής εποχής για την Ελλάδα

Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, επανέλαβε, σε σχέση με την Ελλάδα, ότι βρίσκεται στην τελική ευθεία του προγράμματος που τελειώνει τον Αύγουστο του 2018, σημειώνοντας ότι για πρώτη φορά βλέπουμε μερικά "πράσινα φύλλα" της ανάπτυξης, σε όλη την Ευρώπη...

Η Ελλάδα βρίσκεται, ντε φάκτο, στο τελικό στάδιο της μνημονιακής εποχής. Η συζήτηση για τον μεταμνημονιακό ορίζοντα έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2018 θα έλθει σειρά ερωτημάτων στο προσκήνιο με την όλη συζήτηση να είναι ευρωελληνική, ανέφερε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ και τον δημοσιογράφο Σπύρο Μάλλη...

Ο κ. Σχοινάς είπε ότι τα συμφέροντα της Ελλάδας και της ΕΕ ταυτίζονται και υπογράμμισε ότι όλος ο κόσμος στην Ευρώπη θέλει να δει ότι η Ελλάδα αλλάζει και πως οι παθογένειες που οδήγησαν την χώρα στα βράχια το 2010 δεν θα ορίζουν το μέλλον της μετά τον Αύγουστο του 2018.

Η δημοσιονομική προσαρμογή έχει συντελεστεί, τα μέτρα έχουν ψηφιστεί, τώρα πρέπει να καταστεί ακλόνητη η πεποίθηση ότι «μάθαμε και δεν θα ξανακάνουμε». Αυτό είναι το ζητούμενο και αν αυτό καταστεί σαφές, τότε ο ορίζοντας θα είναι πιο καθαρός, τόνισε.

Ερωτηθείς σχετικά και με την ομιλία Γιούνκερ για το μέλλον της Ευρώπης, ο κ. Σχοινάς, επανέλαβε, σε σχέση με την Ελλάδα, ότι βρίσκεται στην τελική ευθεία του προγράμματος που τελειώνει τον Αύγουστο του 2018, σημειώνοντας ότι για πρώτη φορά βλέπουμε μερικά "πράσινα φύλλα" της ανάπτυξης, σε όλη την Ευρώπη, και πρόσθεσε ότι οι πολιτικοί άνεμοι αλλάζουν κατεύθυνση προς το καλύτερο.

«Όλοι σε όλα»

Ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είπε ότι ο στόχος είναι μια Ευρώπη, πιο συνεκτική, πιο ισχυρή και πιο δημοκρατική, η φράση που περιγράφει τον στόχο είναι «όλοι σε όλα», ήτοι συμμετοχή όλων στην Συνθήκη Σένγκεν, στο Ευρώ και στην Τραπεζική Ένωση που αποτελούν και τους τρεις πυλώνες για μια διαφορετική αρχιτεκτονική της ΕΕ με ορίζοντα το 2025.

Αναφέρθηκε επίσης σε μια νέα ΟΝΕ και ένα νέο ευρώ με διαφορετική αρχιτεκτονική -Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, Eurogroup και Ευρωπαϊκή Επιτροπή- και με «ύπατο εκπρόσωπο της οικονομίας της ΕΕ», μια «οικονομική Φ. Μογκερίνι», όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Σχοινάς.

Είπε ότι αντλεί την αισιοδοξία του από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, σημειώνοντας ότι μετά τη διαπραγμάτευση με την Ελλάδα, την κρίση του προσφυγικού και το Brexit, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως προέβλεπαν οι «προφήτες του κακού», αλλά αντίθετα, στη Γαλλία ο πρόεδρος Μακρόν εξελέχθη συντρίβοντας τον λαϊκισμό, στην Ολλανδία σημειώθηκε νίκη των δυνάμεων της μετριοπάθειας, ενώ ταυτόχρονα αλλάζει το πολιτικό-οικονομικό ρολόι.

Αναφορικά με το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, ο κ. Σχοινάς, σημείωσε καταρχήν ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ ήταν επιθυμία της Ευρωζώνης, ενώ η «συνεισφορά του σε διάφορα προγράμματα είναι προς αποτίμηση». Πρόσθεσε στη συνέχεια ότι αυτή την στιγμή υπάρχει ο ESM, ο οποίος δανείζεται προκειμένου να δανείσει χώρες που χρειάζονται βοήθεια στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, ενώ ο ρόλος του δεν του επιτρέπει ευρύτερη συνεισφορά στη διαμόρφωση του οικονομικού μίγματος στην Ευρωζώνη. Ως εκ τούτου η πρόταση για τη διαφορετική αρχιτεκτονική περιλαμβάνει την δημιουργία Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου.

Να εκμεταλλευθούμε την «αλλαγή των ανέμων»

Ερωτηθείς για τη συνολική προοπτική της ΕΕ, ο κ. Σχοινάς είπε ότι ή τώρα που αλλάζουν οι άνεμοι θα τους εκμεταλλευθούμε (προς την κατεύθυνση που περιέγραψε ο Ζ. Κ. Γιούνκερ) και αυτό είναι το Plan A, ή αλλιώς η ΕΕ θα σέρνεται σε ημιτελείς λύσεις, όπου ναι μεν θα εκφράζεται βούληση, αλλά τα αποτελέσματα δεν θα είναι συμβατά με τις προθέσεις, θα εκφράζονται διαφωνίες και δεν θα υπάρχει συναντίληψη.

Ο κ. Σχοινάς, ερωτηθείς σχετικά με την επένδυση στις Σκουριές Χαλκιδικής είπε ότι δεν θα ήθελε να σχολιάσει «μεμονωμένες περιπτώσεις εταιρικών αποφάσεων», υπογραμμίζοντας ότι «η ανάπτυξη και οι επενδύσεις είναι πολυπαραγοντική εξίσωση».

Τόνισε, ότι με δεδομένη την αλλαγή των διαρθωτικών ταμείων της ΕΕ που επιτρέπουν μέχρι και 95% συμμετοχή σε διάφορα αναπτυξιακά προγράμματα, -όπως της Ιονίας Οδού-, η ΕΕ θα βοηθήσει την Ελλάδα, προσθέτοντας ότι ταυτόχρονα πρέπει να συντρέξουν πολλές προϋποθέσεις ενός ευρύτερου κοινωνικοοικονομικού συστήματος ενώ είναι απαραίτητες η «ανοιχτή ματιά και η πολιτική βούληση».

Κινητοποίηση για την απορρύπανση

Σε ό,τι αφορά τη ρύπανση στον Σαρωνικό, ο κ. Σχοινάς είπε ότι η Ελλάδα ενεργοποίησε τον ευρωπαϊκό μηχανισμό άμεσης βοήθειας και τον μηχανισμό ασφάλειας στις θαλάσσιες μεταφορές και ήδη από το πρωί της 13ης Σεπτεμβρίου βρίσκεται ειδικά κατασκευασμένο πλοίο -το Ακταία- επιτόπου, ενώ ταυτόχρονα έχει ενεργοποιηθεί το ευρωπαϊκό σύστημα δορυφόρων που ελέγχει την έκταση της ρύπανσης.

Η κινητοποίηση δείχνει ότι η Ευρώπη έχει τα μέσα και τον μηχανισμό για να συνδράμει στην αντιμετώπιση της κατάστασης, η διαχείριση, βέβαια, είναι των αρμόδιων ελληνικών αρχών, κατέληξε ο κ. Σχοινάς.

Σόιμπλε: Λάθος η ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη - «Η χώρα δεν ήταν ώριμη»

Στην ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη το 2002 αναφέρθηκε ο Βόλφανγκ Σόιμπλε, χαρακτηρίζοντάς την «λάθος». «Η χώρα δεν ήταν ώριμη», δήλωσε ο Υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, στο περιθώριο του χθεσινού Eurogroup στην Εσθονία...

Στην ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη το 2002 αναφέρθηκε ο Βόλφανγκ Σόιμπλε, χαρακτηρίζοντάς την «λάθος». «Η χώρα δεν ήταν ώριμη», δήλωσε ο Υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, στο περιθώριο του χθεσινού Eurogroup στην Εσθονία, «κάτι όμως που έγινε αντιληπτό πολύ αργά». Ο Σόιμπλε τόνισε πως «τέτοια λάθη δεν θα πρέπει να επαναληφθούν στο μέλλον με την ένταξη νέων μελών στην Ευρωζώνη».

Την ίδια ώρα, ο επικεφαλής του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, εμφανίστηκε αισιόδοξος για την πορεία της Ελλάδας, λέγοντας πως η χώρα «προχωρά μπροστά».

Η Κομισιόν είναι επίσης της άποψης πως η οικονομική ανάπτυξη προχωράει, όχι όμως τόσο πολύ όσο προβλέπει η ελληνική κυβέρνηση για τον τρέχοντα και τον επόμενο χρόνο, σύμφωνα με την ελληνική υπηρεσία της Deutsche Welle. Η ανεργία, αν και κατέγραψε μια μικρή μείωση, βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα ξεπερνώντας το 20%, ωστόσο οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης πιστεύουν ότι η Ελλάδα δεν θα εξαντλήσει όλο το ποσόν από το τρέχον πρόγραμμα.

Ο αρμόδιος Επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί αναφερόμενος στην Ελλάδα χθες στο Ταλίν δήλωσε:

«Σε λιγότερο από ένα χρόνο το πρόγραμμα του ESM θα ολοκληρωθεί. Πρέπει να εργασθούμε όλοι μαζί από κοινού τους ερχόμενους μήνες, ώστε να βεβαιωθούμε πως η αξιολόγηση θα είναι επιτυχής. Επιτυχής για την Ελλάδα, επιτυχής για τους πολίτες της που έκαναν πολλές θυσίες τα τελευταία χρόνια αλλά και επιτυχής για εμάς, την Ευρωζώνη συνολικά. Το τέλος του ελληνικού προγράμματος θα σημάνει το τέλος μια σκληρής περιόδου για την Ελλάδα, αλλά θα σημάνει και το τέλος ενός μακρού και δύσκολου κεφαλαίου στην ιστορία της Ευρωζώνης και αυτό είναι το κεφάλαιο της κρίσης».

Παρά την αισιοδοξία πάντως, οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί για τα επόμενα χρόνια, εάν όχι δεκαετίες, να ακολουθήσει αυστηρά δημοσιονομικά προγράμματα, ώστε να μπορέσει να αποπληρώσει τα δάνεια της. Στο μεταξύ η κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει μέχρι το τέλος του χρόνου σε 95 μεταρρυθμίσεις, ενώ μέχρι τον Απρίλιο του 2018 θα πρέπει να γίνουν άλλες 18.
matrix

Σακοράφα προς Γιοχάνες Χαν: “Δίνετε χρόνο και άλλοθι στην Τουρκία να συνεχίζει την πολιτική της...”

Έντονη κριτική για την εξωτερική πολιτική της Ε.Ε απέναντι στην Τουρκία άσκησε στην ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου η ανεξάρτητη ευρωβουλευτής Σοφία Σακοράφα, απευθυνόμενη προς τον Επίτροπο για την Πολιτική Γειτονίας και τη Διεύρυνση Γιοχάνες Χαν...

Η Σοφία Σακοράφα επισήμανε τη διπλή γλώσσα της καγκελαρίου της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, η οποία σήμερα (σε περίοδο πριν από τις γερμανικές εκλογές) δηλώνει ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να μπει στην ΕΕ, όταν όλο το προηγούμενο διάστημα εκθείαζε τη συνεργασία με τον Ταγίπ Ερντογάν.

Το πολιτικό αυτό αλαλούμ από πλευράς της ΕΕ, δίνει και χρόνο και άλλοθι στην Τουρκία για να συνεχίζει την πολιτική της, οδηγώντας την πολιτική της Ε.Ε σε αδιέξοδο, υποστήριξε η κυρία Σακοράφα, λέγοντας στον κύριο Χαν ότι “Εάν η πολιτική της Ε.Ε υπαγορευόταν από τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, θα είχατε ήδη αναστείλει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις”.

Αλλά η πολιτική της ΕΕ -τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της Ε.Ε.- δεν φαίνεται να έχει καμία σχέση με τις ευρωπαϊκές πολιτικές αξίες.

Ακολουθεί το κείμενο της παρέμβασης της Σοφίας Σακοράφα στο Ευρωκοινοβούλιο που απήθυνε στον Γιοχάνες Χαν:

“Μας έχετε μπερδέψει!

Το κοινοβούλιο εκδίδει αλλεπάλληλα καταδικαστικά ψηφίσματα για την κατάσταση στην Τουρκία και ζητά ακόμη και την αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Η κυρία Μέρκελ και οι αξιωματούχοι της, για προεκλογικές σκοπιμότητες, δηλώνουν ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να μπει στην Ε.Ε., όταν πριν από λίγο καιρό εξυμνούσαν τη συνεργασία τους με την κυβέρνηση Ερντογάν.

Ο κ. Γιούνκερ δηλώνει, ότι η Τουρκία απομακρύνεται με άλματα από την ευρωπαϊκή της προοπτική.
Εσείς, την ίδια στιγμή, αποκαλείτε την Τουρκία στρατηγικό εταίρο και ζητάτε στενή συνεργασία σε νευραλγικούς τομείς.

Μπορείτε να μας πείτε, τελικά, την θέση ποιων εκφράζετε;

Αντιλαμβάνεστε φυσικά, ότι αυτό το διαχρονικό, αλλά σκόπιμο αλαλούμ, για το ποιος θα έχει την ευθύνη της διακοπής των διαπραγματεύσεων δίνει χρόνο και άλλοθι στην Τουρκία να συνεχίζει την πολιτική της, οδηγώντας τη δική σας σε αδιέξοδο.

Εάν η πολιτική σας υπαγορευόταν από τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες θα είχατε ήδη αναστείλει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις”.

Δυστυχώς όμως, η πολιτική που ακολουθείτε τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της Ε.Ε., καμία σχέση δεν έχει με αυτές τις αξίες.” 

Τζέρι Ράις: Ανοιχτό παράθυρο για νέα μέτρα

Δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο λήψης νέων μέτρων από την Αθήνα, ο εκπρόσωπος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Τζέρι Ράις, καθώς όπως είπε χαρακτηριστικά «οι συνθήκες μπορεί να αλλάξουν»...

Επιμένει στην πίεση για νέα μέτρα το ΔΝΤ, με τον εκπρόσωπό του Τζέρι Ράις να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο λήψης νέων μέτρων, καθώς όπως είπε κατά την προγραμματισμένη ενημέρωση των δημοσιογράφων στην Ουάσιγκτον, «οι συνθήκες μπορούν να αλλάξουν»! Αν και προς το παρόν δεν ζητούν συγκεκριμένες παρεμβάσεις, οι δανειστές από την άλλη πλευρά του ατλαντικού, αναμένεται να εντείνουν τις πιέσεις τους για περισσότερα μέτρα, ειδικά στον περιορισμό των κονδυλίων για την κοινωνική πολιτική (κούρεμα επιδομάτων) ενώ παράλληλα θέλουν και πρόσθετα τεστς στις ελληνικές τράπεζες με την μορφή της αξιολόγησης ποιότητας παγίων (Asset Quality Review - AQR). Κάτι, που για το ΔΝΤ θα μπορούσε να γίνει με την ολοκλήρωση της πρώτης επικαιροποίησης του μίνι-μνημονίου στις 15 Φεβρουαρίου.

Για το αν υπάρχει ανάγκη λήψης περισσότερων μέτρων από την ελληνική κυβέρνηση στο πλαίσιο του μνημονίου, ο κ. Ράις είπε ότι «το πρόγραμμα είναι ένα εξελισσόμενο ζήτημα και κάποιες φορές μπορεί να υπάρξει επικαιροποίηση, διότι οι συνθήκες μπορούν να αλλάξουν, είναι συνηθισμένη διαδικασία (…) αυτή τη στιγμή δεν συζητούνται νέα συγκεκριμένα μέτρα».

Όπως επισήμανε ο ίδιος, οι παράμετροι, οι δεσμεύσεις και οι στόχοι του προγράμματος είναι σαφείς, η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να επιτύχει αυτούς τους στόχους, αυτή τη στιγμή παρακολουθούμε την υλοποίηση των μέτρων που είναι σε εξέλιξη.

Στο θέμα του χρέους, ο κ. Ράις, έθεσε τη μείωσή του, ως προαπαιτούμενο για να τεθεί σε ισχύ το νέο ελληνικό πρόγραμμα με το ΔΝΤ, τουλάχιστον να υπάρξουν σαφείς δεσμεύσεις από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Για το θέμα των τραπεζών, τόνισε ότι πρέπει να θωρακιστούν και σε αυτό το πλαίσιο, από «τον Ιούλιο, ζητήσαμε από τις αρχές να προχωρήσουν σε αξιολόγηση της ποιότητας των παγίων (Asset Quality Review) και σε stress tests, ώστε να διασφαλιστεί ότι υπάρχουν τα απαραίτητα πάγια έως το τέλος του προγράμματος».