Το ''σούρουπο'' του ανθρώπινου πολιτισμού

Από τα τέλη του 20ου αιώνα η ανθρωπότητα εισήλθε στην τρίτη μορφή κυριαρχίας. Στο πλαίσιο αυτής της μορφής, χάνεται τόσο η αξία των εδαφών, όσο και των ανθρώπινων πόρων. Οι τράπεζες δημιούργησαν χρηματοπιστωτικά εργαλεία που τους επιτρέπουν, όχι απλά να δημιουργούν χρήματα από το τίποτα, αλλά που είναι μακριά από τις πραγματικές αξίες.



του Ροστισλάβ Ισένκοφ*

Πρόσφατα ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της Παγκόσμιας Ανθρωπιστικής Διάσκεψης Κορυφής στην Κωνσταντινούπολη. Οι εκπρόσωποι των περισσότερων χωρών απ όλες τις ηπείρους αναφέρθηκαν στους εμφυλίους πολέμους και τις διεθνείς συρράξεις που άρχισαν ή αναζωπυρώθηκαν.

Ωστόσο, δεν υπήρξαν περισσότεροι πόλεμοι. Όσα χρόνια υπάρχει η ανθρωπότητα, τόσα χρόνια γίνονται πόλεμοι. Κάθε γενιά γίνεται μάρτυρας ενός συνηθισμένου πολέμου, μεγάλου ή μικρού, αιματηρού ή όχι τόσο αιματηρού, που διεξάγεται είτε σε εθνικό έδαφος ή σε υπερπόντιες κτήσεις.

Το προαίσθημα του πολέμου


Η ζωή έχει αλλάξει πραγματικά σε σχέση με τις προγενέστερες εποχές. Το αίσθημα του κινδύνου στην κυριολεξία αιωρείται στην ατμόσφαιρα σ΄όλο τον κόσμο.

Αυτό βεβαίως δεν συμβαίνει επειδή αναμένεται μια ευρείας κλίμακας στρατιωτική σύρραξη των πυρηνικών δυνάμεων. Θα έλεγα ότι συμβαίνει το εντελώς αντίθετο. Ο κόσμος έχει την τάση να υποβαθμίζει την εν λόγω απειλή, θεωρώντας ότι η απειλή να καταστραφεί ο ανθρώπινος πολιτισμός, θα αναγκάσει τους πολιτικούς και τους στρατηγούς να αλλάξουν, αλλά δεν αντιλαμβάνεται, ότι το να διαθέτεις πυρηνικά όπλα, έχει κάποιο νόημα μόνο στην περίπτωση που θέλεις να τα χρησιμοποιήσεις. Υπό αυτή την έννοια, τα πυρηνικά όπλα δεν διαφέρουν από τα βέλη με το τόξο τα οποία, όταν ανακαλύφθηκαν, συνιστούσαν επίσης όπλα μαζικής καταστροφής. Λαμβάνοντας δε, υπόψη ότι ο γενικός πληθυσμός της ανθρωπότητας την προϊστορική περίοδο ήταν ολιγάριθμος, δεν είναι σαφές τι θα ήταν πιο επικίνδυνο: ένας σύγχρονος διηπειρωτικός πύραυλος, ή τα τόξα που υπήρχαν πριν χιλιάδες χρόνια.

Γιατί όμως οι πολιτικοί παγκοσμίως, διακατέχονται από το αίσθημα αυτό της απειλής, που μετατρέπεται σε υστερία, καθώς διαπιστώνουν ότι με τους μηχανισμούς που διαθέτει η σημερινή ανθρωπότητα δεν μπορούν να επιλύσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν;

Η ανθρωπότητα σήμερα προσπαθεί, αντιμέτωπη με την προσφυγική κρίση, την πείνα και την φτώχεια, να καταπολεμήσει τις συνέπειες τους, χωρίς να εξετάζει τις αιτίες των προβλημάτων. Αυτός είναι και ο λόγος που τα προβλήματα, παρά τις πολλαπλές προσπάθειες που καταβάλλει η ανθρωπότητα για την επίλυση τους, διογκώνονται όλο και πιο γρήγορα.

Τα αίτια του προβλήματος πρέπει να αναζητηθούν στην αλλαγή της μορφής κυριαρχίας, που επιτρέπει στις ηγέτιδες χώρες να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην περιφέρεια της ανθρωπότητας.

Η πρώτη και η δεύτερη μορφή αποικιοκρατίας, μια μάχη για τον έλεγχο των ανθρώπων και των πηγών


Η ανθρωπότητα στην διάρκεια της ιστορίας της, βίωσε δύο μορφές κυριαρχίας και τώρα εισέρχεται στην τρίτη.

Στο πρώτο της στάδιο, που διήρκεσε από την έναρξη της Ιστορίας έως τις αρχές του 16ου αιώνα και ήταν η εποχή της αποικιοκρατίας, η κυριαρχία επιτυγχάνονταν με τις κατακτήσεις, ενώ σκοπός των κατακτήσεων ήταν τα εδάφη και οι άνθρωποι.

Στην περίοδο αυτή έχουν την αφετηρία τους και οι διάφορες μορφές εξάρτησης, αρχής γενομένης από την δουλεία έως την δουλοπαροικία, που περιόριζαν την ελευθερία του ατόμου και τον καθιστούσαν δέσμιο των μέσων παραγωγής (πρωτίστως της γης).

Η ανθρωπότητα από την περίοδο της αποικιοκρατίας εισέρχεται στη δεύτερη μορφή κυριαρχίας. Για την εκμετάλλευση των εδαφών δεν ήταν πλέον απαραίτητο να είναι δέσμιος ο πληθυσμός που κατοικούσε σ' αυτά. Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η παραγωγικότητα της εργασίας, παρείχε στους Ευρωπαίους τη δυνατότητα να εκμεταλλεύονται τεράστιες εκτάσεις, ''χρησιμοποιώντας'' σχετικά λίγους ανθρώπινους πόρους. Μάλιστα, οι ανθρώπινοι αυτοί πόροι συχνά στοίχιζαν πιο φθηνά εάν μεταφέρονταν από άλλη ήπειρο.

Για να εξασφαλισθεί η κυριαρχία είναι αναγκαίο να υπάρξουν εγγυήσεις για τη σχετική ευημερία των λαών των χωρών που παίζουν καθοριστικό ρόλο.

Κατ' αυτόν τον τρόπο, η υποτίμηση της αξίας των ανθρώπινων πόρων των αποικιών επιτυγχάνεται με την αναβάθμιση της αξίας των ανθρώπινων πόρων των μητροπόλεων.

Η σύγχρονη αποικιοκρατία, δεν χρειάζεται ούτε πλουτοπραγωγικές πηγές ούτε ανθρώπους


Από τα τέλη του 20ου αιώνα η ανθρωπότητα εισήλθε στην τρίτη μορφή κυριαρχίας. Στο πλαίσιο αυτής της μορφής, χάνεται τόσο η αξία των εδαφών, όσο και των ανθρώπινων πόρων. Οι τράπεζες δημιούργησαν χρηματοπιστωτικά εργαλεία που τους επιτρέπουν, όχι απλά να δημιουργούν χρήματα από το τίποτα, αλλά που είναι μακριά από τις πραγματικές αξίες.

Οι συναλλαγές με «χάρτινο πετρέλαιο», «χάρτινο χρυσό» και άλλες «χάρτινες αξίες», αρκετές φορές και ίσως στον υπερθετικό βαθμό, υπερέβησαν τα αποθέματα των πραγματικών αξιών.

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα που εξασφαλίσει την πολιτική κυριαρχία, έχει αποκοπεί πλήρως από την πραγματική οικονομία.

Σήμερα οι νόμοι οικονομικής και πολιτικής εξέλιξης λειτουργούν ανεξάρτητα από τις προσδοκίες και τις ανάγκες του συγκεκριμένου ατόμου, ακόμη και αν το άτομο αυτό είναι δισεκατομμυριούχος. Εάν η οικονομία μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ανθρώπους, σημαίνει ότι ο άνθρωπος καθίσταται για την ίδια ένας περιττός κρίκος, ένα εμπόδιο, που περιορίζει την απόδοση.

Η οικονομία των «χάρτινων» αξιών μπορεί με ευκολία να μετατρέψει το χρήμα σε περισσότερο χρήμα, παρακάμπτοντας όχι μόνο το στάδιο παραγωγής πραγματικών αξιών, αλλά και το άτομο με τις ανάγκες του.

Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο, οι ενέργειες των μεγάλων δυνάμεων στην σύγχρονη πολιτική, οι οποίες μας φαίνονται χαοτικές, απερίσκεπτες και αφύσικες, στην πραγματικότητα έχουν βαθύ νόημα και την δική τους εσωτερική λογική, ανεξάρτητα απ΄ το αν την λογική αυτή την κατανοούν οι λαϊκές μάζες, οι πολιτικοί που κυβερνούν, ή έστω ένα ανθρώπινο όν.

Επειδή, ούτε τα εδάφη, ούτε οι άνθρωποι, δεν είναι πλέον απαραίτητα για την ευημερία και την κυριαρχία των πόρων, δεν χρειάζεται να υπάρχουν και ως στόχος, στην πορεία των σύγχρονων διενέξεων.

Η σημερινή διαμάχη μεταξύ των γιγάντων της γεωπολιτικής, διεξάγεται όχι τόσο για να διατηρηθούν οι πολιτικοί σχηματισμοί, όσο για να δημιουργηθούν οι μέγιστες ευνοϊκές συνθήκες που θα συμβάλλουν στην εξάλειψη τους.

Συνεπώς σήμερα στην σύρραξη αυτή, νικητής δεν θα αναδειχθεί εκείνος, που κατέλαβε κάποια εδάφη ή καθυπόταξε τον πληθυσμό τους, αλλά εκείνος που εξανάγκασε τον γεωπολιτικό του αντίπαλο να υποστεί μεγάλες υλικές απώλειες, εξαιτίας γεγονότων που συντελούνται σε τρίτες χώρες των οποίων ο πληθυσμός δεν εμπλέκεται στην σύρραξη αυτή.

Είναι αυτονόητο ότι η μορφή αυτή κυριαρχίας, που απαρνείται την ανθρωπότητα και τον ανθρωπισμό, δεν μπορεί να διατηρηθεί για πολύ. Η Ρωσία ανακοίνωσε ότι στόχος της είναι να την καταπολεμήσει, ώστε η ανθρωπότητα να επιστρέψει σ ‘έναν κόσμο με πραγματικές και όχι «χάρτινες» αξίες.

Όμως οι αρχές της σύγχρονης οικονομίας, ακόμη και σε συνθήκες παγκόσμιας συστημικής κρίσης, αλλάζουν με τρόπο αργό και αντιφατικό.

Κατ αυτόν τον τρόπο στα προσεχή χρόνια, ενδεχομένως σε δεκαετίες, θα πρέπει να ζήσουμε σε μια τέτοια μορφή κυριαρχίας, για την οποία η ανθρώπινη ύπαρξη, η ύπαρξη της ανθρωπότητας και της ζωής που διέπεται από την λογική, δεν συνιστούν αναγκαίο όρο. Το χρήμα, που παράγεται από μόνο του χωρίς την ανθρώπινη συμμετοχή, είναι ένα πράγμα πιο φοβερό και από την «εξέγερση των μηχανών»

* Ο Ροστισλάβ Ισένκοφ, είναι πολιτικός σχολιαστής του Ειδησεογραφικού Πρακτορείου «Η Ρωσία σήμερα»

Δεν υπάρχουν σχόλια

Δημοσίευση σχολίου