Ο πρώην πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου, άσκησε έντονη κριτική στα πεπραγμένα της κυβέρνησης της ΝΔ, κατηγορώντας την ότι διαχρονικά υπονομεύει και εργαλειοποιεί τους θεσμούς.
Η ομιλία του Γιώργου Παπανδρέου
«Η Δημοκρατία Κινδυνεύει»
Το 1970, στην εξορία, ο Ανδρέας Παπανδρέου, έγραψε ένα βιβλίο. Ο τίτλος: «Η Δημοκρατία στο Απόσπασμα».
Μιλούσε για την τότε δικτατορία.
Η κατάργηση των δημοκρατικών θεσμών ήταν τότε τόσο ξεκάθαρη, αλλά και τόσο εύκολο να τη διαγνώσει κανείς.
Ο αγώνας για την αποκατάστασή της κατανοητός.
Σήμερα, απειλείται ξανά η δημοκρατία.
Όμως, υπάρχει μια διαφορά.
Οι μέθοδοι υπονόμευσής της είναι ύπουλοι, λιγότερο φανεροί.
Ο αγώνας για την υπεράσπισή της πιο δύσκολος – ο δρόμος δύσβατος.
Ο καλύτερος μαθητής αυτών των νέων μεθόδων, αποδεικνύεται η σημερινή ΝΔ.
Η δεξιά, γνωστή για τις επιδόσεις της στο «φακέλωμα» των αντιπάλων της στο παρελθόν, σήμερα μας εκπλήσσει με τη δεινότητά της στις νέες τεχνολογίες.
Αυτό που δυστυχώς δεν μας εκπλήσσει – και είναι κρίμα, πολύ κρίμα, αγαπητοί συνάδελφοι της ΝΔ -, είναι η διαχρονική της πορεία να εργαλειοποιεί θεσμούς, όπως την ΕΥΠ, να υπονομεύει θεσμούς που δεν της ταιριάζουν, όπως τη Διαύγεια, τις Ανεξάρτητες Αρχές, την Αυτοδιοίκηση, τα ανεξάρτητα ΜΜΕ, την αξιοκρατία.
Το λεγόμενο επιτελικό σας κράτος, τελικά, αυτό κατήντησε. Ένα σύστημα διακυβέρνησης που υπονομεύει κάθε θεσμό δημοκρατικό.
Που υπονομεύει κάθε τι που ελέγχει την εκτελεστική εξουσία και εμποδίζει την πρόθεσή σας για κυριαρχία, πελατειακή διαχείριση του κράτους, για υπερ-συγκέντρωση, ιδιοποίηση και νομή της εξουσίας.
Ακούω συνεχώς από τη Νέα Δημοκρατία, και πολλά φερέφωνά της στα ΜΜΕ, ότι δεν ενδιαφέρει τον κόσμο το θέμα των υποκλοπών. Μόνο για την τσέπη του ενδιαφέρεται ο κόσμος.
Όχι μόνο λάθος, αλλά και απαράδεκτο το θεωρώ.
Θέλετε, ως δήθεν προασπιστές της δημοκρατίας, να εξοβελίσετε Ακροδεξιά κόμματα από την Βουλή.
Αλλά πολύ κυνικά λέτε στον Ελληνικό λαό, μην ασχολείσαι με την δημοκρατία, μόνο με την τσέπη σου.
Καλλιεργείτε εσείς, μια απαράδεκτη αντίληψη, ότι τα δημοκρατικά δικαιώματα, τα ανθρώπινα δικαιώματα – αυτά που καταπατάτε με τις υποκλοπές, αποτελούν δευτερεύουσας σημασίας ζητήματα.
Δηλαδή, ότι είναι δευτερεύον, αμελητέο ζήτημα, η έννοια του σεβασμού στην προσωπικότητα του καθενός και της καθεμιάς, η αξιοπρέπεια, η πεποίθηση ότι ο καθένας μας έχει την ίδια αξία ως άνθρωπος. Ότι είναι δευτερεύον ζήτημα αν η πολιτεία είναι εκεί για να υπερασπιστεί τον κάθε πολίτη ασχέτως αν έχει εξουσία, πλούτο ή «κονέ».
Αυτό λέτε! Άραγε, ποια κοινωνία θέλετε;
Του δίκιου του ισχυρού η της ισχύος του δικαίου;
Ευτελίζετε την προσωπικότητα του Έλληνα και της Ελληνίδας όταν τους λέτε να νοιάζονται μόνο για την τσέπη τους.
Και μετά, αναρωτιέστε για το αυγό του φιδιού, για την καλλιέργεια μιας νεο-φασίζουσας αντίληψης στην κοινωνία μας.
Για την πόλωση και τη δημαγωγία.
Αλλά τυχαίνει, αγαπητοί συνάδελφοι της ΝΔ, να διαφωνώ και με την λογική σας, ότι η δημοκρατία δεν έχει καμία σχέση με την οικονομία.
Ποιος αποφασίζει αγαπητοί συνάδελφοι για τα χρήματα του Ελληνικού λαού;
Ο Πρωθυπουργός μόνος του;
Οι παράγοντες του κόμματος;
Τα ισχυρά λόμπυ των ολιγαρχών;
Τα ισχυρά κατεστημένα;
Αυτό δεν αποτελεί για σας δημοκρατικό διακύβευμα;
Το ποιος, δηλαδή, παίρνει τις αποφάσεις;
Ποιος αποφασίζει και ποιος ελέγχει το πού θα πάνε τα χρήματα, ο πλούτος του Ελληνικού λαού, είτε από εθνικούς είτε από ευρωπαϊκούς πόρους;
Ποιος αποφασίζει για την κατανομή των βαρών;
Ποιος αποφασίζει για τη χάραξη της πορείας και του χαρακτήρα της ανάπτυξης της χώρας;
Ποιος και πώς λογοδοτεί η εκάστοτε εξουσία για τα παραπάνω ζητήματα;
Όλα αυτά αφορούν την ποιότητα της δημοκρατίας μας.
Άρα, η ποιότητα της δημοκρατίας μας έχει και άμεση σχέση με την ποιότητα ζωής του Έλληνα, με την ποιότητα της οικονομικής, κοινωνικής, οικολογικής και πολιτιστικής ζωής του Έλληνα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα:
Ποιος ελέγχει σήμερα τις ΑΠΕ;
Εμείς, δεν είχαμε επιλέξει τη συγκέντρωση των ΑΠΕ στα χέρια λίγων, αλλά τη διάχυση της ανάπτυξής τους, με δημοκρατικό, συμμετοχικό και δίκαιο τρόπο.
Προτείναμε την ενεργειακή δημοκρατία.
Δηλαδή, τη δυνατότητα να μετατραπεί ο Έλληνας πολίτης από καταναλωτής και σε παραγωγό.
Να πάρει ο ίδιος τα μέσα παραγωγής στα χέρια του. Στην κατοικία του, στην επιχείρησή του, στη γειτονιά του, στο σχολείο του.
Καταναλωτής και παραγωγός, ο πολίτης.
Ελεύθερος, αυτόνομος, ισχυρός.
Με τεράστια οικονομικά οφέλη για τον ίδιο.
Με ενεργειακή αυτονομία για τη χώρα μας – ένα ζήτημα μεγάλης εθνικής σημασίας.
Η Ελλάδα έχει τεράστιες δυνατότητες να γίνει πρωτοπόρα στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Με ένα μοντέλο ενεργειακής δημοκρατίας, δηλαδή, μετάβασης στην πράσινη ανάπτυξη με δημοκρατικό και συμμετοχικό τρόπο, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε νέες δουλειές, νέα επαγγέλματα, βοηθώντας παράλληλα στην επιστροφή νέων από το εξωτερικό. Αλλά και στην παραγωγή αναγκαίων υλικών για την παραγωγή ενέργειας από τις ΑΠΕ.
Εσείς κύριοι της ΝΔ, τι κάνετε για όλα αυτά;
Αντί να επαίρεσθε για την κατάσταση των μακροοικονομικών μεγεθών, θα έπρεπε να απολογείσθε για τη δραματική ένταση των ανισοτήτων.
Για το γεγονός ότι, μια μόνο από τις εταιρείες που ασχολούνται με την ενέργεια παρουσίασε σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, κατακόρυφη άνοδο στον τζίρο της, φτάνοντας στο 1 δις. ευρώ από τα περίπου 250 εκατ. ευρώ πέρσι.
Καταληστεύετε το βιος του Έλληνα πολίτη, ενώ ο πληθωρισμός στα τρόφιμα, στην ενέργεια και στις άλλες υπηρεσίες, σας δίνει και σημαντικά φορολογικά έσοδα.
Πού τα πάτε όμως τα έσοδα αυτά;
Στη μείωση του ΦΠΑ, όπως έχουν κάνει άλλες κυβερνήσεις, όπως της Ισπανίας; Όχι.
Στα υπερκέρδη των μεγάλων εταιριών. Ναι, εκεί τα πάτε.
Και βέβαια, σε κάποια επιδόματα και ενισχύσεις, σε μια λογική ελεημοσύνης για τους πολίτες.
Με προσωρινά επί το πλείστον μέτρα.
Για να μην νιώσει ο κόσμος πραγματική ασφάλεια.
Γιατί τους θέλετε εξαρτημένους.
Να περιμένουν με το χέρι απλωμένο, μήπως και τους λυπηθείτε.
Να αισθάνονται ευγνώμονες για τα λίγα που παίρνουν.
Για να εξαγοράσετε έτσι την ψήφο τους σε ένα περιβάλλον ασφυξίας, το οποίο έχετε διαμορφώσει.
Η δημοκρατία για μας, δεν μπορεί να είναι η κατά το δοκούν αυθαίρετη μοιρασιά, αλλά η κατοχύρωση των δικαιωμάτων των πολιτών.
Χωρίς σοβαρό εθνικό σχέδιο, χωρίς δημοκρατική διαβούλευση για το μέλλον της χώρας, χωρίς συμμετοχή της περιφέρειας, του πολίτη, των παραγωγικών τάξεων, περιφέρεται ο Πρωθυπουργός ανά την χώρα ανακοινώνοντας έργα, σκόρπια, ασύνδετα, πελατειακά.
Μια λογική που έρχεται από παλιά, αυτή που είχε περιγραφεί με τη φράση «κατόπιν ενεργειών μου».
Έτσι αντιλαμβάνεστε τον δημοκρατικό προγραμματισμό και τη σημασία των τοπικών κοινωνιών στο σχεδιασμό του μέλλοντός τους;
Και αποσιωπάτε το γεγονός, ότι το εμπορικό ισοζύγιο παρουσιάζει πιο δραματική εικόνα από αυτήν του 2009.
Θεωρείτε ότι αυτό αποτελεί πρότυπο σωστής, χρηστής και αποτελεσματικής διαχείρισης των χρημάτων του Ελληνικού λαού;
Και αυτό με φέρνει στην επόμενη αντίρρηση που έχω για την λογική σας, σύμφωνα με την οποία, η δημοκρατία είναι δευτερεύουσας σημασίας σε σχέση την οικονομία.
Το διεθνές περιβάλλον.
Μια από τις βασικές αιτίες της υπονόμευσης της δημοκρατίας είναι μια νεο-φιλελεύθερη αντίληψη του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, που απελευθέρωσε το κεφάλαιο από τις υποχρεώσεις του στο εθνικό κράτος.
Αποτέλεσμα πρώτο: Το κεφάλαιο ξέφυγε, ανεξέλεγκτα, υπονομεύοντας το κοινωνικό συμβόλαιο που είχαμε κατακτήσει με τους αγώνες της Ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας.
Αποτέλεσμα δεύτερο: εκτινάχτηκε η ανισότητα! Λεφτά υπάρχουν, αλλά για ποιους;
Η διεθνής οργάνωση ΟΞΦΑΜ το περιγράφει:
Κατά την διάρκεια της πανδημίας οι 10 πλουσιότεροι στον κόσμο διπλασίασαν την περιουσία τους, ενώ το 99% των πολιτών είναι σε χειρότερη οικονομική κατάσταση.
Αποτέλεσμα τρίτο: Πέραν της απάνθρωπης αυτής ανισότητας και φτωχοποίησης, έχουμε την υπερσυγκέντρωση πλούτου και εξουσίας στους λίγους.
Σε αυτούς που ελέγχουν τους τομείς της ενέργειας, των τραπεζών, των φαρμακοβιομηχανιών, της βιομηχανίας αγρο-διατροφής, των εξοπλισμών και των νέων ψηφιακών τεχνολογιών.
Αποτέλεσμα τέταρτο: Με την εξουσία τους αυτή, μπορούν και υπονομεύουν ή ακόμα και αιχμαλωτίζουν τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Εξαγοράζουν Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, τους ανήκουν οι ψηφιακές πλατφόρμες, απαράδεκτοι τύποι σαν τον Έλον Μασκ, καθορίζουν τους κανόνες του πολιτικού διαλόγου, έτσι απλά, επειδή είναι δισεκατομμυριούχοι.
Αν δεν υπάρχουν ισχυροί θεσμοί, αν δεν υπάρχει δημοκρατική αντίσταση, καταφέρνουν να εξαγοράζουν δικαστές, εισαγγελείς, δημοσιογράφους, αστυνομικές αρχές και πολιτικούς.
Η κατάσταση αυτή υπονομεύει τη δημοκρατία. Συνάμα δημιουργεί πολώσεις, κατακερματίζει την κοινωνική συνοχή, δίνει τροφή σε δημαγωγούς που θέλουν να σφετεριστούν την εξουσία, καλλιεργεί το φόβο και τον υπερεθνικισμό, εκεί που απαιτείται η συνεργασία των λαών.
Και στην περίπτωση της Ελλάδας, μας έφερε στο χείλος του γκρεμού το 2009, από την πελατοκρατία, τη σπατάλη, την αδιαφάνεια, και τη διαφθορά.
Ιστορία που θέλετε να αποσιωπάτε συνεχώς στην Νέα Δημοκρατία, κυνηγώντας ακόμα τον Ανδρέα Γεωργίου που έκανε το πατριωτικό του καθήκον, να αποτυπώσει την αλήθεια και τις δικές σας αλχημείες.
Η κρίση του 2009, δεν ήταν απλά οικονομική.
Ήταν κρίση θεσμών και πολιτικής κουλτούρας.
Δεν υπήρχαν έλεγχοι δημοκρατικοί, ώστε να βάλουν φρένο στην ξέφρενη σπατάλη, τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση που μας οδήγησε τελικά στην οικονομική κρίση και στο έλλειμμα αξιοπιστίας.
Αν είχατε συμβάλει στην εμπέδωση δημοκρατικών θεσμών και επιδεικνύατε σεβασμό στη δημοκρατική τους λειτουργία και τον δημοκρατικό έλεγχο, τότε θα είχαμε αποφύγει πολλά από τα δεινά που βιώνουμε όλοι οι Έλληνες.
Δυστυχώς,
Όλα τα δεδομένα που αποτυπώνουν τη σημερινή πραγματικότητα, παραπέμπουν σε συνθήκες ανάλογες εκείνων που κυριαρχούσαν προ κρίσεως του 2009.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Οι κοινωνίες που θα χτυπηθούν πιο άσχημα από τις παγκόσμιες εξελίξεις είναι εκείνες που θα έχουν πολίτες ανασφαλείς, κυνικούς, παραδομένους στη μοιρολατρεία, εξαρτημένους λόγω κοινωνικής ανέχειας από τα πελατειακά δίκτυα – όπως στη χώρα μας.
Οι χώρες που θα αντέξουν, οι κοινωνίες που θα επιβιώσουν, οι κοινωνίες που θα προκόψουν θα είναι εκείνες που θα εγγυηθούν τη δυνατότητα να έχουν έναν πολίτη ικανό, ισχυρό, με αυτοπεποίθηση, κοινωνικά οχυρωμένο, μια κοινωνία αλληλεγγύης και συλλογικότητας.
Συμφωνούμε με την Πρόταση Δυσπιστίας που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ.
Όμως, αναμένουμε και μια γενναία αυτοκριτική από σας.
Γιατί όταν αναλάβατε την εξουσία, θεωρήσατε ότι «ήρθε η επανάσταση» και λειτουργήσατε «επαναστατικώ δικαίω».
Αψηφώντας θεσμούς και λειτουργίες ελέγχου της εξουσίας – άρα και της δικής σας εξουσίας.
Αντίληψη, που ακολουθεί ιστορικά την παραδοσιακή αριστερά.
Μια αντίληψη, σύμφωνα με την οποία, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.
Να ξέρετε όμως, ότι όταν καταπατώνται θεσμοί, οι θεσμοί γίνονται αδύναμοι και γι’ αυτό, αδυνατούν να προστατέψουν τους αδύναμους, τον καθένα μας.
Εμείς πιστεύουμε στον δημοκρατικό σοσιαλισμό. Πιστεύουμε ότι τα μέσα που χρησιμοποιούμε – δηλαδή, η δημοκρατική πρακτική -, αποτελούν και πυξίδα και διαμορφώνουν τον τελικό μας προορισμό.
Να το πω απλά: ο στόχος είναι και ο δρόμος.
Και δικαιούμαστε να μιλάμε – γιατί παρά τις περιπτώσεις διαφθοράς που και εμείς αντιμετωπίσαμε, είμαστε η μόνη παράταξη που τολμήσαμε να θέσουμε τις δικές μας εξουσίες υπό δημοκρατικό έλεγχο.
Με ανεξάρτητες αρχές.
Με την αποκέντρωση στην Αυτοδιοίκηση.
Με τα ΚΕΠ, αντί των κομματικών γραφείων.
Με το ΑΣΕΠ, αντί της πελατειακής πρόσληψης.
Με τη ΔΙΑΥΓΕΙΑ.
Με τις ηλεκτρονικές συνταγογραφήσεις, σπάζοντας κατεστημένα.
Με τον οικονομικό εισαγγελέα.
Με το πράσινο ταμείο για μια δίκαιη μετάβαση στην πράσινη εποχή.
Με τη συμμετοχή του πολίτη στη νομοθέτηση μέσω διαδικτύου.
Με τις αμυντικές αγορές να περνάνε από τον έλεγχο της Βουλής.
Με τις ακροάσεις ανώτατων δικαστών από την Βουλή πριν κριθούν για προαγωγή.
Με το open.gov για τις θέσεις υψηλόβαθμων στη διοίκηση.
Αυτή η δημοκρατική βούληση πολεμήθηκε – και άγρια, από τα κατεστημένα.
Να συσπειρωθούμε γύρω από μια πατριωτική ιδέα
Είναι η ώρα, όλοι οι δημοκράτες πολίτες, να συσπειρωθούν γύρω από μια πατριωτική ιδέα.
Αυτήν της δημιουργίας μιας απελευθερωμένης από τις χρόνιες παθογένειες πολιτείας.
Και δεν μπορείτε να επικαλείστε τον πατριωτισμό σας, αγαπητοί συνάδελφοι της Νέας Δημοκρατίας, όταν την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών την ξανακάνατε ΚΥΠ, δηλαδή, Κομματική Υπηρεσία Πληροφοριών.
Για τον λόγο αυτό, στις επικείμενες εκλογές καλούμε τους πολίτες σε δημοκρατική αντίσταση για την δημοκρατική ανάταση.
Αλλιώς θα ευνουχίζεται συνεχώς η ικανότητα του έθνους μας, της κοινωνίας μας, να αντιμετωπίσουμε τις νέες προκλήσεις της εποχής: την κλιματική κρίση, τις πανδημίες, την προσφυγιά, τις τεχνολογικές εξελίξεις που επηρεάζουν το μέλλον της εργασίας, την ανάγκη να αλλάξουμε ριζικά τα εκπαιδευτικά μας συστήματα και να ενισχύσουμε τα δίκτυα κοινωνικής προστασίας.
Καλούμε τον δημοκράτη πολίτη να ξαναπιστέψει ότι μπορούμε να χτίσουμε ένα σύγχρονο κοινωνικό κράτος, που εγγυάται αξιοπρέπεια για όλους, προστασία για όλους, ασφάλεια για όλους, όχι μέσω της αστυνομοκρατίας, αλλά μέσω της κοινωνικής συνοχής, με σιγουριά για την παιδεία, την υγεία, την πρόνοια, την κατοικία, τις μεταφορές, το περιβάλλον, για όλους ανεξαιρέτως.
Μια κοινωνία με τον πολίτη γνώστη, ενημερωμένο, συμμέτοχο στις αποφάσεις που τον αφορούν, συνδημιουργό στη μετάβαση σε ένα εντελώς διαφορετικό κοινωνικό μοντέλο ανάπτυξης.
Με ανάπτυξη πράσινη, συμμετοχική και δίκαιη.
Αυτή είναι η πρόκληση της εποχής, που αποτελεί και πρόσκληση ενεργοποίησης και συμμετοχής για κάθε προοδευτικό άνθρωπο.
Για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας.
Για ένα μέλλον αξιοπρέπειας, ελπίδας και προοπτικής.
Σας ευχαριστώ.»
