Καθώς η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ των τεσσάρων θητειών αποχωρεί από την ευρωπαϊκή σκηνή, οι αυστηροί δημοσιονομικοί κανόνες μπορούν τελικά να εγκαταλειφθούν υπέρ των δημόσιων επενδύσεων;
Πιθανότατα θα χρειαστεί λίγος χρόνος να κατανοηθεί το γεγονός ότι η Άνγκελα Μέρκελ δεν είναι πλέον καγκελάριος της Γερμανίας. Όταν ήρθε στην εξουσία το 2005, κανείς δεν είχε ακούσει για το YouTube, iPhone που δεν υπήρχαν. Το παγκόσμιο κραχ του 2008 δεν ήταν στο ραντάρ κανενός.
Η Άνγκελα Μέρκελ υπήρξε ο φάρος της συνέπειας σε έναν κόσμο που έπεσε άγρια από τη μια κρίση στην άλλη για πάνω από μια δεκαετία και έχει γίνει σύμβολο της κεντρώας σταθερότητας σε μια εποχή ακραίων.
Όμως, ενώ είναι αλήθεια ότι η Γερμανία της Μέρκελ ήταν σχετικά σταθερή σε όλο το χάος στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια πολιτική τα τελευταία 15 χρόνια, η αστάθεια της Ευρώπης εν μέρει τροφοδοτήθηκε από την αυστηρή επιμονή της Μέρκελ να τηρεί τους δημοσιονομικούς κανόνες που υπαγόρευσαν τις πολιτικές της Ευρωζώνης από την ίδρυσή της.
Οι τρέχοντες δημοσιονομικοί κανόνες περιορίζουν το δημόσιο χρέος στο 60% του ΑΕΠ και τα ετήσια δημοσιονομικά ελλείμματα στο 3% του ΑΕΠ. Αυτές ήταν οι κατευθυντήριες αρχές για τη Γερμανία κατά τη διάρκεια της θητείας της Μέρκελ – παρόλο που ο προκάτοχός της Γκέρχαρντ Σρέντερ τις παραμέλησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν η γερμανική οικονομία απαιτούσε κίνητρα μια δεκαετία μετά την επανένωση.
Αυτή η εμμονή στην επιβολή των δημοσιονομικών κανόνων άφησε τις χώρες «PIIGS» (Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία) σε δεινή θέση το 2008, οδηγώντας σε πολιτικές αναταραχές που ζούμε ακόμα και σήμερα.
Η «Σταθερότητα» είναι επίσης συντομογραφία για την αργή ανάπτυξη και το εμπορικό πλεόνασμα που έχει επικριθεί από όλους, από τον Ντόναλντ Τραμπ μέχρι το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών Ifo , ένα από τα πιο σεβαστά think tank της Γερμανίας.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, οι κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη έριξαν το βιβλίο κανόνων από το παράθυρο με την εισαγωγή των πακέτων ΕΕ Επόμενης Γενιάς. Τώρα, τίθεται ένα νέο ερώτημα για τη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη: είναι εφικτή η «επιστροφή στην κανονικότητα» – ή ακόμη και επιθυμητή;
Οι δημοσιονομικοί κανόνες που τέθηκαν μετά τις εκλογές θα έχουν τεράστιες επιπτώσεις για το μέλλον της Ευρώπης – όχι μόνο ως οικονομικής οντότητας αλλά και ως πολιτικής.
Η προσωπικότητα και η συνέπεια της Μέρκελ συνέβαλαν στη διατήρηση της επιβίωσης της ΕΕ. Αλλά καθώς αποχωρεί, η Γερμανία και η ΕΕ σύντομα θα αναγκαστούν να αντιμετωπίσουν τα πολιτικά ζητήματα που απέφευγαν κατά τη διάρκεια της θητείας της. Η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν έχει γίνει φάρος του δεξιού λαϊκισμού στην ήπειρο και διεθνώς, και η χώρα είναι όλο και πιο σίγουρη ότι παραβιάζει τους κανόνες της ΕΕ. Το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας (PIS) κοιτάζει με θαυμασμό, όπως και τα κόμματα σε όλη την ήπειρο.
Η αντιμετώπιση αυτών των πολιτικών ζητημάτων θα είναι εξαιρετικά δύσκολη εάν η ΕΕ και η Γερμανία επιβάλουν αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες στην υπόλοιπη ήπειρο. Το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες θα γνωρίζουν καλά ότι η αντίληψη των αθέμιτων οικονομικών επιβολών ήταν ένας ισχυρός μοχλός για τους υποστηρικτές του Brexit.
Το ταμείο Next Generation της ΕΕ θα απελευθερώσει ιστορικές επενδύσεις που στοχεύουν στην εκκίνηση των οικονομιών μετά την πανδημία. Αλλά αυτή η ευκαιρία θα χαθεί εάν αντιμετωπιστεί ως εφάπαξ πληρωμή, ιδιαίτερα εάν οι κυβερνήσεις υποχρεωθούν στη συνέχεια από τους δημοσιονομικούς κανόνες να αρχίσουν να αποπληρώνουν χρέη και να σταματήσουν τον δανεισμό. Για παράδειγμα, εάν η κυβέρνηση της Ιταλίας αναγκαστεί να μειώσει το εθνικό της χρέος στο 60% του ΑΕΠ από το σημερινό 160%, αυτό θα πυροδοτούσε καταστροφική λιτότητα που θα αναιρούσε γρήγορα κάθε καλό –και κάθε καλή θέληση– που θα είχε η ένεση της επόμενης γενιάς.
Η Άνγκελα Μέρκελ υπήρξε ο φάρος της συνέπειας σε έναν κόσμο που έπεσε άγρια από τη μια κρίση στην άλλη για πάνω από μια δεκαετία και έχει γίνει σύμβολο της κεντρώας σταθερότητας σε μια εποχή ακραίων.
Όμως, ενώ είναι αλήθεια ότι η Γερμανία της Μέρκελ ήταν σχετικά σταθερή σε όλο το χάος στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια πολιτική τα τελευταία 15 χρόνια, η αστάθεια της Ευρώπης εν μέρει τροφοδοτήθηκε από την αυστηρή επιμονή της Μέρκελ να τηρεί τους δημοσιονομικούς κανόνες που υπαγόρευσαν τις πολιτικές της Ευρωζώνης από την ίδρυσή της.
Οι τρέχοντες δημοσιονομικοί κανόνες περιορίζουν το δημόσιο χρέος στο 60% του ΑΕΠ και τα ετήσια δημοσιονομικά ελλείμματα στο 3% του ΑΕΠ. Αυτές ήταν οι κατευθυντήριες αρχές για τη Γερμανία κατά τη διάρκεια της θητείας της Μέρκελ – παρόλο που ο προκάτοχός της Γκέρχαρντ Σρέντερ τις παραμέλησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν η γερμανική οικονομία απαιτούσε κίνητρα μια δεκαετία μετά την επανένωση.
Αυτή η εμμονή στην επιβολή των δημοσιονομικών κανόνων άφησε τις χώρες «PIIGS» (Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία) σε δεινή θέση το 2008, οδηγώντας σε πολιτικές αναταραχές που ζούμε ακόμα και σήμερα.
Η «Σταθερότητα» είναι επίσης συντομογραφία για την αργή ανάπτυξη και το εμπορικό πλεόνασμα που έχει επικριθεί από όλους, από τον Ντόναλντ Τραμπ μέχρι το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών Ifo , ένα από τα πιο σεβαστά think tank της Γερμανίας.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, οι κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη έριξαν το βιβλίο κανόνων από το παράθυρο με την εισαγωγή των πακέτων ΕΕ Επόμενης Γενιάς. Τώρα, τίθεται ένα νέο ερώτημα για τη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη: είναι εφικτή η «επιστροφή στην κανονικότητα» – ή ακόμη και επιθυμητή;
Η προσωπικότητα και η συνέπεια της Άνγκελα Μέρκελ συνέβαλαν στη διατήρηση της επιβίωσης της ΕΕ
Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας και πιθανός μελλοντικός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD), ήταν απρόθυμος να εγκαταλείψει τη δημοσιονομική «συνετή» πολιτική του Μεγάλου Συνασπισμού (η συμμαχία του SPD και της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης της Μέρκελ). Αλλά έχει επισημάνει την προτίμηση για συνασπισμό με το Κόμμα των Πρασίνων, το οποίο υποστηρίζει μεγάλες δημόσιες δαπάνες και δανεισμό.Οι δημοσιονομικοί κανόνες που τέθηκαν μετά τις εκλογές θα έχουν τεράστιες επιπτώσεις για το μέλλον της Ευρώπης – όχι μόνο ως οικονομικής οντότητας αλλά και ως πολιτικής.
Η προσωπικότητα και η συνέπεια της Μέρκελ συνέβαλαν στη διατήρηση της επιβίωσης της ΕΕ. Αλλά καθώς αποχωρεί, η Γερμανία και η ΕΕ σύντομα θα αναγκαστούν να αντιμετωπίσουν τα πολιτικά ζητήματα που απέφευγαν κατά τη διάρκεια της θητείας της. Η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν έχει γίνει φάρος του δεξιού λαϊκισμού στην ήπειρο και διεθνώς, και η χώρα είναι όλο και πιο σίγουρη ότι παραβιάζει τους κανόνες της ΕΕ. Το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας (PIS) κοιτάζει με θαυμασμό, όπως και τα κόμματα σε όλη την ήπειρο.
Η αντιμετώπιση αυτών των πολιτικών ζητημάτων θα είναι εξαιρετικά δύσκολη εάν η ΕΕ και η Γερμανία επιβάλουν αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες στην υπόλοιπη ήπειρο. Το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες θα γνωρίζουν καλά ότι η αντίληψη των αθέμιτων οικονομικών επιβολών ήταν ένας ισχυρός μοχλός για τους υποστηρικτές του Brexit.
Το ταμείο Next Generation της ΕΕ θα απελευθερώσει ιστορικές επενδύσεις που στοχεύουν στην εκκίνηση των οικονομιών μετά την πανδημία. Αλλά αυτή η ευκαιρία θα χαθεί εάν αντιμετωπιστεί ως εφάπαξ πληρωμή, ιδιαίτερα εάν οι κυβερνήσεις υποχρεωθούν στη συνέχεια από τους δημοσιονομικούς κανόνες να αρχίσουν να αποπληρώνουν χρέη και να σταματήσουν τον δανεισμό. Για παράδειγμα, εάν η κυβέρνηση της Ιταλίας αναγκαστεί να μειώσει το εθνικό της χρέος στο 60% του ΑΕΠ από το σημερινό 160%, αυτό θα πυροδοτούσε καταστροφική λιτότητα που θα αναιρούσε γρήγορα κάθε καλό –και κάθε καλή θέληση– που θα είχε η ένεση της επόμενης γενιάς.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο opendemocracy.net
Δεν υπάρχουν σχόλια
Δημοσίευση σχολίου