 |
| Βάλντις Ντομπρόβσκις και Πάολο Τζεντιλόνι |
Τις βασικές κατευθύνσεις για τη μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σχετικό Δελτίο Τύπου που εξέδωσε την Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2022...
Οι κατευθύνσεις επιδιώκουν να διασφαλίσουν ότι το πλαίσιο είναι απλούστερο, πιο διαφανές και αποτελεσματικό, με μεγαλύτερη ανάληψη ευθύνης σε εθνικό επίπεδο και καλύτερη επιβολή, ενώ επιτρέπουν παράλληλα μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις και μειώνουν τους υψηλούς δείκτες δημόσιου χρέους με ρεαλιστικό, σταδιακό και σταθερό τρόπο. Με τον τρόπο αυτό, το αναθεωρημένο πλαίσιο θα πρέπει να συμβάλει στην οικοδόμηση της πράσινης, ψηφιακής και ανθεκτικής οικονομίας του μέλλοντος, ενώ θα διασφαλίζει παράλληλα τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών σε όλα τα κράτη μέλη, σύμφωνα με την ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης το 2022 της προέδρου κ. φον ντερ Λάιεν. Η σημερινή ανακοίνωση αποτελεί συνέχεια της εκτεταμένης προσέγγισης με τα ενδιαφερόμενα μέρη και τα κράτη μέλη.
Εθνικά σχέδια για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους και την ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης, τα οποία βασίζονται σε ένα κοινό πλαίσιο της ΕΕ
Προτείνεται η μετάβαση σε ένα διαφανές πλαίσιο εποπτείας της ΕΕ βάσει κινδύνου, το οποίο θα διαφοροποιείται μεταξύ των χωρών, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όσον αφορά το δημόσιο χρέος. Τα εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδια αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο του πλαισίου που προτείνει η Επιτροπή. Θα ενσωματώσουν τους δημοσιονομικούς, μεταρρυθμιστικούς και επενδυτικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών, όπου απαιτείται, σε ένα ενιαίο ολιστικό μεσοπρόθεσμο σχέδιο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας συνεκτικής και εξορθολογισμένης διαδικασίας. Τα κράτη μέλη θα έχουν μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών όσον αφορά τον καθορισμό της πορείας δημοσιονομικής προσαρμογής τους, ενισχύοντας την ανάληψη ευθύνης σε εθνικό επίπεδο για τις δημοσιονομικές τους πορείες.
Ένας ενιαίος λειτουργικός δείκτης —οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες, δηλαδή οι δαπάνες που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης— θα χρησιμεύσει ως βάση για τον καθορισμό της πορείας δημοσιονομικής προσαρμογής και την άσκηση ετήσιας δημοσιονομικής εποπτείας, με αποτέλεσμα τη σημαντική απλούστευση του πλαισίου.
Πώς θα λειτουργήσει:
- Ως μέρος του κοινού πλαισίου της ΕΕ, η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής αναφοράς, η οποία θα καλύπτει περίοδο τεσσάρων ετών, με βάση τη μεθοδολογία ανάλυσης της βιωσιμότητας του χρέους. Αυτή η πορεία προσαρμογής αναφοράς θα πρέπει να διασφαλίζει ότι το χρέος των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν σημαντικές ή μεσαίες προκλήσεις όσον αφορά το χρέος θα τεθεί σε εύλογη πτωτική πορεία και ότι το έλλειμμα θα παραμείνει με αξιόπιστο τρόπο κάτω από την τιμή αναφοράς του 3 % του ΑΕΠ που ορίζεται στη Συνθήκη.
- Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη θα υποβάλουν σχέδια που θα καθορίζουν τη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική πορεία τους και τις δεσμεύσεις προτεραιότητάς τους για μεταρρυθμίσεις και δημόσιες επενδύσεις. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να προτείνουν μεγαλύτερη περίοδο προσαρμογής, με παράταση της πορείας δημοσιονομικής προσαρμογής έως τρία έτη όταν η πορεία βασίζεται σε ένα σύνολο μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δεσμεύσεων που στηρίζουν τη βιωσιμότητα του χρέους και ανταποκρίνονται στις κοινές προτεραιότητες και τους στόχους της ΕΕ.
- Ως τρίτο βήμα, η Επιτροπή θα αξιολογεί τα σχέδια, παρέχοντας θετική αξιολόγηση εάν το χρέος τεθεί σε πτωτική πορεία ή εάν παραμείνει σε συνετά επίπεδα, και το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει με αξιόπιστο τρόπο κάτω από την τιμή αναφοράς του 3 % του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα. Το Συμβούλιο θα εγκρίνει τα σχέδια κατόπιν θετικής αξιολόγησης από την Επιτροπή.
- Τέλος, η Επιτροπή θα παρακολουθεί συνεχώς την εφαρμογή των σχεδίων. Τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις προόδου σχετικά με την εφαρμογή των σχεδίων, ώστε να διευκολύνεται η αποτελεσματική παρακολούθηση και να διασφαλίζεται η διαφάνεια.
Θα δοθεί μεγαλύτερο περιθώριο στα κράτη μέλη για τον σχεδιασμό των δημοσιονομικών τους πορειών. Ταυτόχρονα, εφαρμόζουμε επίσης αυστηρότερα εργαλεία επιβολής της ΕΕ για τη διασφάλιση της επίτευξης των στόχων. Η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ) που βασίζεται στο έλλειμμα θα διατηρηθεί, ενώ θα ενισχυθεί η ΔΥΕ που βασίζεται στο χρέος. Θα ενεργοποιείται όταν ένα κράτος μέλος με χρέος άνω του 60 % του ΑΕΠ παρεκκλίνει από τη συμφωνηθείσα πορεία των δαπανών.
Οι μηχανισμοί επιβολής θα ενισχυθούν: η χρήση οικονομικών κυρώσεων θα καταστεί αποτελεσματικότερη με τη μείωση των ποσών τους. Θα υπάρξουν επίσης αυστηρότερες κυρώσεις όσον αφορά τη φήμη. Οι μακροοικονομικές προϋποθέσεις για τα διαρθρωτικά ταμεία και για τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα εφαρμοστούν σε παρόμοιο πνεύμα, δηλαδή η χρηματοδότηση της ΕΕ θα μπορούσε επίσης να ανασταλεί σε περίπτωση που τα κράτη μέλη δεν έχουν λάβει αποτελεσματικά μέτρα για τη διόρθωση του υπερβολικού τους ελλείμματος.
Επιπλέον, ένα νέο εργαλείο θα εξασφαλίσει την εφαρμογή των μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δεσμεύσεων που στηρίζουν μια μεγαλύτερη πορεία προσαρμογής. Η μη εφαρμογή των μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δεσμεύσεων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πιο περιοριστική πορεία προσαρμογής και, για τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, στην επιβολή οικονομικών κυρώσεων.
Αποτελεσματικότερη πρόληψη και διόρθωση των επιβλαβών ανισορροπιών
Η Διαδικασία Μακροοικονομικών Ανισορροπιών (ΔΜΑ) αποσκοπεί στον έγκαιρο εντοπισμό δυνητικών μακροοικονομικών κινδύνων, στην πρόληψη της εμφάνισης επιβλαβών μακροοικονομικών ανισορροπιών και στη διόρθωση των υφιστάμενων ανισορροπιών. Οι προτάσεις μεταρρύθμισης για τη ΔΜΑ επικεντρώθηκαν στον ενισχυμένο διάλογο μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών για την καλύτερη κατανόηση των προκλήσεων που εντοπίστηκαν στο πλαίσιο της ΔΜΑ και των πολιτικών που απαιτούνται για την αντιμετώπισή τους. Ο διάλογος αυτός θα οδηγήσει, με τη σειρά του, σε δέσμευση των κρατών μελών να συμπεριλάβουν τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις που απαιτούνται για την πρόληψη ή τη διόρθωση των ανισορροπιών στο εθνικό τους μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό-διαρθρωτικό σχέδιο.Ο προληπτικός ρόλος της ΔΜΑ θα ενισχυθεί σε ένα μακροοικονομικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από νέους και εξελισσόμενους κινδύνους. Η αξιολόγηση της ενδεχόμενης ύπαρξης ανισορροπιών θα καταστεί περισσότερο προσανατολισμένη προς το μέλλον με σκοπό τον έγκαιρο εντοπισμό και αντιμετώπιση των αναδυόμενων ανισορροπιών. Κατά την αξιολόγηση του κατά πόσον οι ανισορροπίες έχουν διορθωθεί, θα δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στις εξελίξεις των τάσεων και στην ενδεχόμενη εφαρμογή πολιτικών για την αντιμετώπιση των ανισορροπιών.
Ένα πιο εστιασμένο και εξορθολογισμένο πλαίσιο μεταπρογραμματικής εποπτείας
Η μεταπρογραμματική εποπτεία αξιολογεί την ικανότητα αποπληρωμής των κρατών μελών που έχουν επωφεληθεί από προγράμματα χρηματοδοτικής συνδρομής. Με το νέο πλαίσιο, και χωρίς την τροποποίηση της νομοθεσίας, η Επιτροπή προτείνει διαφορετική εφαρμογή της εποπτείας μέσω του καθορισμού σαφέστερων στόχων, με την ένταση του πλαισίου να συνδέεται με αυτούς τους στόχους. Ειδικότερα, η μεταπρογραμματική εποπτεία θα επικεντρωθεί στην αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής, στην παρακολούθηση της εφαρμογής των μη ολοκληρωθεισών μεταρρυθμίσεων και στην αξιολόγηση του κατά πόσον απαιτούνται διορθωτικά μέτρα σε περίπτωση που η ικανότητα αποπληρωμής ή η διατήρηση της πρόσβασης στην αγορά εγείρει ανησυχίες.Η ένταση της μεταπρογραμματικής εποπτείας θα εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου, παράλληλα με την εξέλιξη της εκτίμησης κινδύνου.
Επόμενα βήματα
Η ταχεία επίτευξη συμφωνίας για την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ και άλλων στοιχείων του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα στην τρέχουσα κρίσιμη συγκυρία για την οικονομία της ΕΕ. Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να καταλήξουν σε συναίνεση σχετικά με τη μεταρρύθμιση του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης πριν από τις δημοσιονομικές διαδικασίες των κρατών μελών για το 2024.Η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο υποβολής νομοθετικών προτάσεων με βάση τη σημερινή ανακοίνωση και τις συζητήσεις που θα ακολουθήσουν. Θα παράσχει εκ νέου καθοδήγηση για τη δημοσιονομική πολιτική για την προσεχή περίοδο το πρώτο τρίμηνο του 2023. Η καθοδήγηση αυτή θα διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών και την προετοιμασία των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης των κρατών μελών για το 2024 και μετέπειτα.
Ιστορικό
Από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992, το πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ έχει συμβάλει στη δημιουργία συνθηκών για οικονομική σταθερότητα, βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και υψηλότερη απασχόληση. Το πλαίσιο αυτό αποτελείται από το πλαίσιο δημοσιονομικής πολιτικής της ΕΕ (το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και απαιτήσεις για εθνικά δημοσιονομικά πλαίσια), τη διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών και το πλαίσιο για προγράμματα μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής.Ωστόσο, ενώ το πλαίσιο έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου με σκοπό την αντιμετώπιση ορισμένων αδυναμιών, έχει επίσης καταστεί ολοένα και πιο πολύπλοκο και όλα τα μέσα και οι διαδικασίες δεν άντεξαν στη δοκιμασία του χρόνου.
Οι προτάσεις μεταρρύθμισης που διατυπώνονται στην ανακοίνωση αποτελούν συνέχεια της επανεξέτασης της αποτελεσματικότητας του πλαισίου οικονομικής εποπτείας που δρομολογήθηκε για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 2020 (και δρομολογήθηκε εκ νέου τον Οκτώβριο του 2021). Η επανεξέταση πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις λεγόμενες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις του «εξάπτυχου» και του «δίπτυχου», οι οποίες απαιτούν από την Επιτροπή να επανεξετάζει και να υποβάλλει εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή της νομοθεσίας ανά πενταετία. Οι κατευθύνσεις που παρουσιάζονται σήμερα λαμβάνουν υπόψη την εκτεταμένη δημόσια συζήτηση και διαδικασία διαβούλευσης, κατά την οποία ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών εξέφρασαν τις απόψεις τους σχετικά με τους κύριους στόχους του πλαισίου, τη λειτουργία του και τις νέες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τα μέτρα πολιτικής που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση πρόσφατων οικονομικών κλυδωνισμών, συμπεριλαμβανομένης της αλληλεπίδρασης μεταξύ μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, έχουν τροφοδοτήσει την πρόταση της Επιτροπής σχετικά με τη μεταρρύθμιση του πλαισίου. Οι προτάσεις μεταρρύθμισης διαμορφώνονται επίσης από τα υψηλότερα και πιο διαφοροποιημένα επίπεδα δημόσιου χρέους και την ανάγκη διευκόλυνσης των επενδύσεων για κοινές προτεραιότητες της ΕΕ, ιδίως για τη διασφάλιση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης, καθώς και της ενεργειακής ασφάλειας κατά τα επόμενα έτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια
Δημοσίευση σχολίου