Έπειτα από μακρά και δαπανηρή καθυστέρηση, η ορολογία των Ευρωπαίων για την κρίση χρεών αλλάζει. Κι αυτό είναι θετικό. Το αρνητικό είναι ότι η Ευρώπη εξακολουθεί να έχει έλλειψη πολιτικής και τεχνικής ηγεσίας, που είναι απαραίτητη ώστε να περιχαρακώσει την καταστροφική κρίση. Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ευρώπη σύντομα θα υποχρεωθεί να μελετήσει δραστικές επιλογές.
Επί μακρόν, η Ευρώπη προσποιείται ότι η κρίση στην περιφέρεια οφείλεται σε πρόβλημα ρευστότητας και όχι σε πρόβλημα αξιόχρεου. Οι αξιωματούχοι απαξιώνουν την ανάγκη για αναδιάρθρωση χρεών και προτιμούν τη διάσωση της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, η οποία συσσωρεύει νέα χρέη, πρόσθετα στο ήδη αβάσταχτο δανειακό βάρος.
Αυτή η κατθυστέρηση κοστίζει πολύ. Οι περιφερειακές οικονομίες που επιβάλλουν γενναία μέτρα λιτότητας χάνουν την υποστήριξη των πολιτών τους, οι οποίοι ορθώς νιώθουν ότι οι θυσίες τους δεν έχουν καταφέρει να βελτιώσουν τις συνθήκες.
Επιπλέον, υγιείς ισολογισμοί, όπως της ΕΚΤ, έχουν μολυνθεί από χρέη που το πιθανότερο είναι ότι θα αναδιαρθρωθούν. Υπάρχουν σημαντικές υποχρεώσεις που έχουν μεταφερθεί από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα. Και οι λιγότερο αδύναμες ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως η ιταλική, υπονομεύονται από τη γενική απώλεια εμπιστοσύνης στη δυνατότητα της Ευρώπης να αντιμετωπίσει την κρίση.
Είναι ειρωνεία το γεγονός πως ήταν ο πρωθυπουργός της Ελλάδας κ. Γιώργος Παπανδρέου που αναγνώρισε αυτές τις απογοητευτικές εξελίξεις και υπέδειξε τις καλύτερες μεθόδους που θα μπορούσαν να προωθηθούν. Σε μια δυναμική επιστολή που έστειλε στον κ. Jean-Claude Juncker, πρόεδρο του Eurogroup, ισχυρίζεται ότι "πηγαίνοντας από κρίση σε κρίση, μέσα σε μια τόσο αδύναμη κατάσταση της οικονομίας, με τόσο κακόφωνες δημοσιογραφικές ενημερώσεις και τρομαγμένους πολίτες, η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον να αντεπεξέλθει".
Ο κ. Παπανδρέου ορθώς τονίζει την ανάγκη για μια καλύτερη λύση, η οποία θα καλύψει τη βιωσιμότητα του χρέους, την πρόσβαση στην αγορά και την ανάπτυξη. Έχει δίκιο επίσης να προειδοποιεί για τους κινδύνους που ενέχει το να επιτρέπεται στους πολιτικούς να υπονομεύουν τον ορθό σχεδιασμό τεχνικών λύσεων. Αν οι Ευρωπαίοι ρυθμιστές λάβουν στα σοβαρά τις δηλώσεις τους, θα καταλάβουν ότι η ώρα της λήψης στρατηγικών αποφάσεων για επανενίσχυση της ευρωζώνης πλησιάζει.
Κι αυτό μπορεί να γίνει με δύο βασικές μεθόδους: Η Ευρώπη θα πρέπει να επιλέξει μεγαλύτερη δημοσιονομική ενοποίηση, κατ' αρχάς de facto και στη συνέχεια de jure. Εγγυήσεις και μεταβιβάσεις με αποτελεσματικότητα στο κόστος -και όχι απλώς δάνεια- θα μπορέσουν να σταθεροποιήσουν τη δυναμική του χρέους της ευρωζώνης, μέσω της επιθετικής χρήσης ενός ενοποιημένου ευρωπαϊκού ισολογισμού. Σε αντάλλαγμα, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να θυσιάσουν ένα μεγάλο κομμάτι της εθνικής κυριαρχίας και της δημοσιονομικής στρατηγικής τους.
Αν αυτό είναι πολιτικά αδύνατο -και υποπτεύομαι ότι θα είναι-, τότε η Ευρώπη θα χρειαστεί να επιλέξει την αναδιάρθρωση των χρεών της περιφέρειας, την επανακεφαλαιοποίηση της ΕΚΤ, την προστασία του συστήματος πληρωμών και εκκαθαρίσεων, την αποτροπή περαιτέρω παράπλευρων απωλειών και την αποκατάσταση των συνθηκών ανάπτυξης. Σε κάποιο σημείο, αυτή η διαδικασία θα πρέπει να περιλαμβάνει "εκπαιδευτικές άδειες" κρατών-μελών από την ευρωζώνη -αλλά όχι την Ε.Ε.- ώστε να ανακτήσουν την ελαστικότητα που χρειάζεται για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας.
Καμία από αυτές τις προσεγγίσεις δεν είναι εύκολη ή ευχάριστη στην εφαρμογή. Όμως, η εναλλακτική λύση να συνεχιστεί η κωλυσιεργία θα έχει ακόμα υψηλότερο κόστος και πολύ γρήγορα θα υπονομεύσει τη θεσμική ενοποίηση του συνόλου της ευρωζώνης.
Ο κ. Παπανδρέου έχει δίκιο: Είναι η ώρα της αλήθειας και η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε ένα σταυροδρόμι, το οποίο θα καθορίσει την τύχη της. Όσο περισσότερο καθυστερούν οι Ευρωπαίοι, τόσο χάνεται η προοπτική να προλάβουν την επέκταση της κρίσης.
Επί μακρόν, η Ευρώπη προσποιείται ότι η κρίση στην περιφέρεια οφείλεται σε πρόβλημα ρευστότητας και όχι σε πρόβλημα αξιόχρεου. Οι αξιωματούχοι απαξιώνουν την ανάγκη για αναδιάρθρωση χρεών και προτιμούν τη διάσωση της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, η οποία συσσωρεύει νέα χρέη, πρόσθετα στο ήδη αβάσταχτο δανειακό βάρος.
Αυτή η κατθυστέρηση κοστίζει πολύ. Οι περιφερειακές οικονομίες που επιβάλλουν γενναία μέτρα λιτότητας χάνουν την υποστήριξη των πολιτών τους, οι οποίοι ορθώς νιώθουν ότι οι θυσίες τους δεν έχουν καταφέρει να βελτιώσουν τις συνθήκες.
Επιπλέον, υγιείς ισολογισμοί, όπως της ΕΚΤ, έχουν μολυνθεί από χρέη που το πιθανότερο είναι ότι θα αναδιαρθρωθούν. Υπάρχουν σημαντικές υποχρεώσεις που έχουν μεταφερθεί από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα. Και οι λιγότερο αδύναμες ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως η ιταλική, υπονομεύονται από τη γενική απώλεια εμπιστοσύνης στη δυνατότητα της Ευρώπης να αντιμετωπίσει την κρίση.
Είναι ειρωνεία το γεγονός πως ήταν ο πρωθυπουργός της Ελλάδας κ. Γιώργος Παπανδρέου που αναγνώρισε αυτές τις απογοητευτικές εξελίξεις και υπέδειξε τις καλύτερες μεθόδους που θα μπορούσαν να προωθηθούν. Σε μια δυναμική επιστολή που έστειλε στον κ. Jean-Claude Juncker, πρόεδρο του Eurogroup, ισχυρίζεται ότι "πηγαίνοντας από κρίση σε κρίση, μέσα σε μια τόσο αδύναμη κατάσταση της οικονομίας, με τόσο κακόφωνες δημοσιογραφικές ενημερώσεις και τρομαγμένους πολίτες, η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον να αντεπεξέλθει".
Ο κ. Παπανδρέου ορθώς τονίζει την ανάγκη για μια καλύτερη λύση, η οποία θα καλύψει τη βιωσιμότητα του χρέους, την πρόσβαση στην αγορά και την ανάπτυξη. Έχει δίκιο επίσης να προειδοποιεί για τους κινδύνους που ενέχει το να επιτρέπεται στους πολιτικούς να υπονομεύουν τον ορθό σχεδιασμό τεχνικών λύσεων. Αν οι Ευρωπαίοι ρυθμιστές λάβουν στα σοβαρά τις δηλώσεις τους, θα καταλάβουν ότι η ώρα της λήψης στρατηγικών αποφάσεων για επανενίσχυση της ευρωζώνης πλησιάζει.
Κι αυτό μπορεί να γίνει με δύο βασικές μεθόδους: Η Ευρώπη θα πρέπει να επιλέξει μεγαλύτερη δημοσιονομική ενοποίηση, κατ' αρχάς de facto και στη συνέχεια de jure. Εγγυήσεις και μεταβιβάσεις με αποτελεσματικότητα στο κόστος -και όχι απλώς δάνεια- θα μπορέσουν να σταθεροποιήσουν τη δυναμική του χρέους της ευρωζώνης, μέσω της επιθετικής χρήσης ενός ενοποιημένου ευρωπαϊκού ισολογισμού. Σε αντάλλαγμα, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να θυσιάσουν ένα μεγάλο κομμάτι της εθνικής κυριαρχίας και της δημοσιονομικής στρατηγικής τους.
Αν αυτό είναι πολιτικά αδύνατο -και υποπτεύομαι ότι θα είναι-, τότε η Ευρώπη θα χρειαστεί να επιλέξει την αναδιάρθρωση των χρεών της περιφέρειας, την επανακεφαλαιοποίηση της ΕΚΤ, την προστασία του συστήματος πληρωμών και εκκαθαρίσεων, την αποτροπή περαιτέρω παράπλευρων απωλειών και την αποκατάσταση των συνθηκών ανάπτυξης. Σε κάποιο σημείο, αυτή η διαδικασία θα πρέπει να περιλαμβάνει "εκπαιδευτικές άδειες" κρατών-μελών από την ευρωζώνη -αλλά όχι την Ε.Ε.- ώστε να ανακτήσουν την ελαστικότητα που χρειάζεται για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας.
Καμία από αυτές τις προσεγγίσεις δεν είναι εύκολη ή ευχάριστη στην εφαρμογή. Όμως, η εναλλακτική λύση να συνεχιστεί η κωλυσιεργία θα έχει ακόμα υψηλότερο κόστος και πολύ γρήγορα θα υπονομεύσει τη θεσμική ενοποίηση του συνόλου της ευρωζώνης.
Ο κ. Παπανδρέου έχει δίκιο: Είναι η ώρα της αλήθειας και η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε ένα σταυροδρόμι, το οποίο θα καθορίσει την τύχη της. Όσο περισσότερο καθυστερούν οι Ευρωπαίοι, τόσο χάνεται η προοπτική να προλάβουν την επέκταση της κρίσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια
Δημοσίευση σχολίου