Η Ευρώπη μετατοπίζεται πιο δεξιά

     Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου προβλέπουν σημαντική αλλαγή στη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η ακροδεξιά κοινοβουλευτική ομάδα ECR και η ομάδα ID θα είναι μαζί ισχυρότερες είτε από τους Σοσιαλδημοκράτες είτε από το συντηρητικό ΕΛΚ. Η μελέτη δείχνει ότι τα κόμματα του ΕΛΚ και οι Σοσιαλδημοκράτες πρόκειται να αντιμετωπίσουν σημαντικές απώλειες...

Τα κόμματα της άκρας δεξιάς απειλούν να γίνουν η ισχυρότερη δύναμη σε εννέα χώρες της ΕΕ στις επερχόμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Επί προεδρίας φον ντερ Λάιεν, συζητείται η στενή συνεργασία με ορισμένα ακροδεξιά κόμματα.

Στις ευρωπαϊκές εκλογές του επόμενου Ιουνίου, τα ακροδεξιά κόμματα απειλούν να γίνουν η ισχυρότερη δύναμη στο ένα τρίτο των κρατών μελών και η δεύτερη ή τρίτη ισχυρότερη δύναμη σε ένα άλλο τρίτο. Αυτό το εύρημα προέρχεται από ανάλυση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), μιας πανευρωπαϊκής δεξαμενής σκέψης. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις προβλέπουν σημαντική αλλαγή στη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η ακροδεξιά κοινοβουλευτική ομάδα ECR και η ομάδα ID θα είναι μαζί ισχυρότερες είτε από τους Σοσιαλδημοκράτες είτε από το συντηρητικό ΕΛΚ. Η μελέτη δείχνει ότι τα κόμματα του ΕΛΚ και οι Σοσιαλδημοκράτες πρόκειται να αντιμετωπίσουν σημαντικές απώλειες. Αν και μαθηματικά μπορεί να εξακολουθούν να αποτελούν μια στενή πλειοψηφία σε μια συμμαχία με τη φιλελεύθερη ομάδα Renew Europe, ένας τέτοιος κοινοβουλευτικός συνασπισμός θα ήταν ασταθής και ανέφικτος στην πράξη. Αυτό είναι το υπόβαθρο μιας συζήτησης στην ΕΕ σχετικά με το εάν, υπό τη συντηρητική Πρόεδρο της Κομισιόν της ΕΕ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, οι δυνάμεις της άκρας δεξιάς θα πρέπει να ενστερνιστούν ως εταίρους μετά τις εκλογές. Το επίκεντρο είναι η συνεργασία με την ομάδα ECR, η οποία περιλαμβάνει τους Σουηδούς Δημοκράτες και το Vox από την Ισπανία. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αυτή η ομάδα ηγείται από τους ακροδεξιούς Fratelli d'Italia υπό τον Ιταλό πρωθυπουργό Giorgia Meloni.

Ένας «μεγάλος συνασπισμός» σε παρακμή

Οι φετινές ευρωεκλογές θα διεξαχθούν από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου. Οι πολιτικές ομάδες που παραδοσιακά υποστήριζαν τις πολιτικές που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι πιθανό να υποστούν οδυνηρές απώλειες. Αυτό είναι το συμπέρασμα μελέτης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) που βασίζεται σε πολυάριθμες εθνικές δημοσκοπήσεις. Η ανάλυση προβλέπει ότι οι έδρες του συντηρητικού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) πιθανότατα θα μειωθούν από 178 σε 173, οι σοσιαλδημοκράτες ευρωβουλευτές από 141 σε 131 και εκείνες του φιλελεύθερου Renew Europe από 101 σε 86. Αναμένονται και οι Πράσινοι να δει την εκπροσώπησή τους να συρρικνώνεται, παίρνοντας 61 έδρες αντί για 71. Αυτές οι απώλειες αθροίζονται σε μια αλλαγή με συνέπειες για τις επιλογές συνασπισμού στη Βουλή. 

Σύμφωνα με την πρόβλεψη, ο «μεγάλος συνασπισμός» του ΕΛΚ και των Σοσιαλδημοκρατών, ο οποίος είχε ήδη χάσει την απόλυτη πλειοψηφία του το 2019, θα υποχωρήσει τώρα από το σημερινό 45 τοις εκατό στο 42 τοις εκατό των εδρών. Ένας πιθανός «σούπερ μεγάλος συνασπισμός» που περιλαμβάνει το Renew Europe θα έφτανε το 54%, δημιουργώντας μια μαθηματική πλειοψηφία. Αλλά στην πράξη δεν θα είχε τους αριθμούς που απαιτούνται για έναν σταθερό συνασπισμό στο κοινοβούλιο. Αυτό, όπως επισημαίνει η μελέτη του ECFR, οφείλεται στο γεγονός ότι τα κόμματα εντός τμημάτων των πολιτικών ομάδων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συχνά αρνούνται να ψηφίσουν με την πλειοψηφία, αντανακλώντας τα αποκλίνοντα εθνικά συμφέροντα που εμπλέκονται.[1]

Η ακροδεξιά κερδίζει

Η ανάλυση του ECFR προβλέπει ότι κόμματα διαφόρων αποχρώσεων της ακροδεξιάς πολιτικής θα έχουν σημαντικά κέρδη. Είναι πιθανό να γίνουν η ισχυρότερη δύναμη [2] σε εννέα χώρες και η δεύτερη ή τρίτη ισχυρότερη [3] σε εννέα άλλες χώρες. Έχουν ήδη διεκδικήσει την ηγεσία της ιταλικής κυβέρνησης, με πρωθυπουργό την Giorgia Meloni του κόμματος Fratelli d'Italia. Έχουν επικρατήσει στην Ολλανδία, αν και ο Geert Wilders του Partij voor de Vrijheid δεν κατάφερε να γίνει πρωθυπουργός. Οι σκληροί τώρα κατέχουν τη θέση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης της Φινλανδίας (Riikka Purra του κόμματος The Finns). Έχουν συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση συνασπισμού στην Αυστρία με τη μορφή των Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ) και έγιναν ανεκτοί στη Δανία (Dansk Folkeparti). Το φάσμα της ριζοσπαστικής δεξιάς περιλαμβάνει επίσης, σύμφωνα με την ανάλυση του ECFR, το κυβερνών κόμμα της Ουγγαρίας Fidesz, με πρωθυπουργό τον Βίκτορ Όρμπαν, και το μόλις πρόσφατα εκδιωχθέν κυβερνών κόμμα PiS (Prawo i Sprawiedliwość) της Πολωνίας υπό τον Jarosław Kaczyński. Στη Γερμανία, η ακροδεξιά είναι κυρίως οργανωμένη εντός του AfD. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κόμματα της ακροδεξιάς έχουν μέχρι στιγμής ενωθεί χαλαρά είτε στην ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) είτε στην ομάδα Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID). Το ECR, με επίκεντρο το Fratelli d'Italia και το PiS, μπορεί να ελπίζει ότι θα αυξήσει τον αριθμό των θέσεων του από 67 σε 85 προβλεπόμενες. είναι πιθανό να είναι ο μεγάλος νικητής, αυξάνοντας από 58 σε 98 έδρες. Υπάρχει επίσης ένας αρκετά μεγάλος αριθμός ακροδεξιών κυρίως ευρωβουλευτών που δεν συνδέονται με καμία ομάδα.

Επιλογές συνασπισμού

Εάν οι προβλέψεις του ECFR πλησιάζουν να πραγματοποιηθούν, το ECR και το ID θα κατέχουν περίπου το 25 τοις εκατό των εδρών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εκπροσωπούμενοι από κοινού από περισσότερους ευρωβουλευτές από το ΕΛΚ ή τη Σοσιαλδημοκρατική Ομάδα. Αυτή η τάση σημαίνει ότι οι νέοι συνασπισμοί γίνονται σιγά σιγά εφικτές. Εάν το ΕΛΚ και το Renew Europe αποφάσιζαν να σταματήσουν τη συνεργασία τους με τους Σοσιαλδημοκράτες και να στραφούν σε συμμαχία με το ECR, θα είχαν σχεδόν το 48 τοις εκατό των εδρών. Εάν το ΕΛΚ συνεργαζόταν τόσο με το ECR όσο και με το ID, αυτή η συμμαχία θα μπορούσε να ενώσει το 49 τοις εκατό όλων των εδρών, υπερβαίνοντας το σημερινό 43 τοις εκατό. Και αν προστεθούν στο μείγμα τουλάχιστον μερικοί μη εγγεγραμμένοι ευρωβουλευτές από την ακροδεξιά, τότε ένας συντηρητικός ακροδεξιός συνασπισμός θα ήταν τουλάχιστον μαθηματικά εφικτός για πρώτη φορά στην ιστορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ανεξάρτητα από τις πιθανές συμμαχίες, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πολιτικό κλίμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα αλλάξει σαφώς. Πρώτον, θα δούμε μια περαιτέρω ενίσχυση της άμυνας της ηπείρου έναντι των προσφύγων. Και θα υπάρξει μεγαλύτερη εσωτερική καταστολή. Τα μέτρα για την κλιματική αλλαγή θα αποδυναμωθούν σημαντικά, μετά το υπάρχον μοτίβο θορυβωδών απόρριψης από κόμματα της άκρας δεξιάς.

Ο διάλογος EPP-ECR

Στις Βρυξέλλες, η συζήτηση για τις μελλοντικές επιλογές συνασπισμού ξεκίνησε εδώ και πολύ καιρό. Φαίνεται ξεκάθαρο ότι η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει εξαιρετικές προοπτικές επανεκλογής. Το συντηρητικό ΕΛΚ, η βάση της, πιθανότατα θα καταφέρει να σχηματίσει για άλλη μια φορά την ισχυρότερη ομάδα στη Βουλή. Αυτή η «κεντροδεξιά» ομάδα παραδέχεται ότι ο «διάλογος» της με το ECR, που συνεχίζεται εδώ και αρκετά χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των συνομιλιών με τους Fratelli d'Italia, το πολωνικό PiS, το ισπανικό κόμμα Vox και τους Σουηδούς Δημοκρατικούς. Πράγματι, χάρη σε αυτή τη σχέση ο Λετονός Roberts Zīle εξελέγη ως ένας από τους Αντιπροέδρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιανουάριο του 2022. Ο Zīle ανήκει στην ακροδεξιά Λετονή Nacionālā apvienība "Visu Latvijai!" – «Tēvzemei ​​un Brīvībai/LNNK» (Εθνική Ένωση «Όλοι για τη Λετονία» – «Για την Πατρίδα και την Ελευθερία/Κίνημα Εθνικής Ανεξαρτησίας της Λετονίας»), η οποία εργάζεται στο πλαίσιο του ECR. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, Αντόνιο Ταγιάνι, του οποίου το κόμμα Forza Italia είναι μέλος της ομάδας του ΕΛΚ, ανέμενε μια αναδιάταξη τον Μάιο του 2023, όταν ζήτησε να συνεχιστεί ο διάλογος ΕΛΚ-ΕΔΕΚ μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2024. Στην ιταλική κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό Meloni, αυτός ο διάλογος έχει θεσμοθετηθεί εδώ και καιρό, με τον Fratelli d'Italia του Meloni να διαδραματίζει πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στο ECR.[4] Παρατηρητές της ομάδας του ΕΛΚ κάνουν λόγο για συστηματική κίνηση προς τα δεξιά.

Το τέλος του "cordon sanitaire"

Τον τελευταίο χρόνο, η Μελόνι, από την πλευρά της, συνεργάστηκε πολύ στενά με την ηγέτη της ΕΕ φον ντερ Λάιεν, εστιάζοντας στην αποτροπή της εισόδου προσφύγων στην Ευρώπη. Ταξίδεψε με τον Πρόεδρο της Επιτροπής στην Τύνιδα το καλοκαίρι του 2023 [5] και πρόσφατα στο Κάιρο [6]. Κάθε αποστολή είχε ουσιαστικά ξεκινήσει από τη Meloni και είχε σχεδιαστεί για να υπογράψει συμφωνίες με στόχο τον αποκλεισμό της Μεσογείου από τις βάρκες των προσφύγων. Η Πρόεδρος von der Leyen έκανε πρόσφατα μια πρώτη σαφή δήλωση σχετικά με πιθανούς συνασπισμούς μετά την πιθανή επανεκλογή της. Είπε ότι χάραξε τρεις «κόκκινες γραμμές» για την ένταξη σε έναν δεξιό συνασπισμό: θα συνεργαζόταν μόνο με δυνάμεις που πρώτον ήταν «φιλοευρωπαϊκές», δεύτερον «σεβόταν το κράτος δικαίου» και τρίτον υποστήριξε την Ουκρανία ή «θα πολεμούσαν ενάντια στην προσπάθεια του Πούτιν» να «αδυνατίσει και να διχάσει την Ευρώπη».[7] Όπως δείχνει το παράδειγμα της Μελώνης, αυτές οι γραμμές δεν θα αποκλείσουν ορισμένα από τα κόμματα μέλη του ECR. Το πολωνικό PiS και το ουγγρικό Fidesz πιθανότατα αποκλείονται με το κριτήριο του «κράτους δικαίου». Το Fidesz, το οποίο επί του παρόντος δεν είναι μέλος μιας κοινοβουλευτικής ομάδας, αποκλείεται επιπλέον λόγω της απόρριψης της βοήθειας για την Ουκρανία. Ωστόσο, οι «κόκκινες γραμμές» ενδέχεται να μην ισχύουν για άλλα μέρη ECR. Δεν είναι επίσης σαφές εάν η φόρμουλά της θα μπορούσε να φέρει το RN, του οποίου η ηγεσία έχει πλέον αποκηρύξει τη Ρωσία και δεν υποστηρίζει πλέον την έξοδο από την ΕΕ. Εν πάση περιπτώσει, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το λεγόμενο υγειονομικό κορδόνι, το οποίο από καιρό υποστηρίζεται ως ενάρετο μπλοκ στην ακροδεξιά, πρόκειται να καταρρεύσει – όχι μόνο στην εθνική πολιτική αλλά και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

πηγή: german-foreign-policy.com  

[1] Αριθμοί εδώ και παρακάτω που παρατίθενται από: Kevin Cunningham, Simon Hix, Susi Dennison, Imogen Learmonth: Μια απότομη στροφή προς τα δεξιά: Μια πρόβλεψη για τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του 2024. ecfr.eu 23.01.2024.

[2] Οι εννέα χώρες στις οποίες τα κόμματα της ακροδεξιάς μπορεί να γίνουν η ισχυρότερη δύναμη είναι το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Αυστρία, η Πολωνία, η Σλοβακία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Ουγγαρία.

[3] Οι εννέα χώρες στις οποίες τα κόμματα της ακροδεξιάς μπορεί να γίνουν η δεύτερη ή η τρίτη ισχυρότερη δύναμη είναι η Βουλγαρία, η Γερμανία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Λετονία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Σουηδία και η Ισπανία.

[4] Federica Pascale, Roberto Castaldi, Sonia Otfinowska: Ο Ιταλός ΥΠΕΞ λέει ότι ο διάλογος ΕΛΚ-ΕΔΕΚ πρέπει να συνεχιστεί μετά τις εκλογές της ΕΕ. euractiv.com 12.05.2023.

[5] Δείτε επίσης: Ab in die Wüste .

[6] Δείτε επίσης: Geld gegen Flüchtlinge .

[7] Eleonora Vasques: Ο Φον ντερ Λάιεν σκέφτεται να ενταχθούν τα συντηρητικά κόμματα με την κεντροδεξιά στο επόμενο κοινοβούλιο της ΕΕ. euractiv.com 22.02.2024.