COP26: "Λευκός καπνός" από την Γλασκώβη, επιτεύχθηκε συμφωνία για το κλίμα - Α. Γκουτέρες: «η κλιματική καταστροφή συνεχίζει να μας χτυπά την πόρτα».

Νέα συμφωνία για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη πέτυχαν οι εκπρόσωποι 200 χωρών στη Διάσκεψη για το Κλίμα της Γλασκώβης (COP26).

Η COP26 ενέκρινε τη "Συμφωνία της Γλασκώβης" με σκοπό να επιταχυνθεί η μάχη κατά της κλιματικής υπερθέρμανσης, ωστόσο η συμφωνία αυτή δεν διασφαλίζει ότι η υπερθέρμανση θα περιοριστεί στον 1,5 βαθμό Κελσίου και ακόμα δεν δίνει απάντηση στα αιτήματα βοήθειας των φτωχών χωρών, που ευθύνονται λιγότερο για την κλιματική κρίση αλλά δέχονται περισσότερο τις επιπτώσεις της.

Το κείμενο υιοθετήθηκε μετά από αλλαγές της τελευταίας στιγμής που πέτυχε να ενσωματώσει η Ινδία, σε σχέση με τη σταδιακή κατάργηση της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα.

Για τον ΟΗΕ, η συμφωνία της COP26 είναι ένας «συμβιβασμός» γεμάτος «αντιφάσεις», δήλωσε ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες. Και πρόσθεσε ότι «η κλιματική καταστροφή συνεχίζει να μας χτυπά την πόρτα».

Η οριστική υιοθέτηση του κειμένου επιτεύχθηκε έπειτα από δύο εβδομάδες επίπονων διαπραγματεύσεων, με ένα χτύπημα του σφυριού του Βρετανού προέδρου της παγκόσμιας διάσκεψης για το κλίμα και έπειτα από αλλαγές της τελευταίας στιγμής που επέφεραν η Κίνα και η Ινδία στο θέμα της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα.

COP26: Μετά από δέκα μέρες διαβουλεύσεων... ελάχιστες συγκεκριμένες αποφάσεις έχουν ληφθεί! (video)

Μετά από δέκα ημέρες διαβουλεύσεων μεταξύ πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων ελάχιστες συγκεκριμένες αποφάσεις έχουν ληφθεί...

Τελευταία ημέρα σήμερα της Παγκόσμιας Διάσκεψης για το Κλίμα, COP26, στη Γλασκώβη, και οι προσδοκίες για κοινό ανακοινωθέν είναι περιορισμένες.

Μετά από δέκα ημέρες διαβουλεύσεων μεταξύ πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων ελάχιστες συγκεκριμένες αποφάσεις έχουν ληφθεί.

«Δεν έχουμε, ακόμα, συμφωνία για τα πιο κρίσιμα θέματα, απαιτείται ακόμα πολύ περισσότερη δουλειά και η COP26 τελειώνει. Ο χρόνος τελειώνει» δήλωσε ο πρόεδρος COP26, Αλοκ Σαρμα.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, μετέβη εκτάκτως στη Γλασκώβη στην προσπάθεια να βρεθεί συμβιβασμός.

Ένα από τα μεγαλύτερα αγκάθια αφορά στην αγορά εκπομπών άνθρακα και το πώς οι χώρες ισορροπούν την χρήση άνθρακα.

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, προειδοποίησε ότι ο στόχος για συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό (σε σχέση με τα επίπεδα προ της βιομηχανικής επανάστασης) κινδυνεύει να χαθεί.

«Παραμένουμε σε μία καταστροφική πορεία ανόδου της θερμοκρασίας, αρκετά πάνω από τους δύο βθαμούς Κελσίου. Για να πετύχουμε μηδενική καθαρή κατανάλωση ενεργείας χρειάζονται δραστικές μειώσεις ρύπων αυτή τη δεκαετία» τόνισε ο Αντόνιο Γκουτέρες.

Οι ακτιβιστές κατηγορούν τους πολιτικούς ότι πίσω από τα μεγάλα λόγια δεν υπάρχει κανένα συγκεκριμένο μέτρο.

«Πριν από δέκα ημέρες, ο Αμερικανός πρόεδρος ήρθε στη Γλασκώβη και είπε ότι δεν υπάρχει χρόνος για να μένουμε εκτός γηπέδου. Όμως, ο πρόεδρος Μπάιντεν δεν μένει εκτός γηπέδου, βρίσκεται στο λάθος γήπεδο, και αυτή είναι μία κρίσιμη στιγμή στη διαπραγμάτευση» ανέφερε η Τζένιφερ Μόργκαν, εκτελεστική διευθύντρια της Greenpeace.

πηγή: euronews

Κυρ. Μητσοτάκης: «Η στρατηγική θέση της χώρας μας την καθιστά κόμβο μεταφοράς ενέργειας» (video)

Στο πρώτο νησί πράσινης οικονομίας μετατρέπεται η Χάλκη. Στόχος το ακριτικό νησάκι να αναδειχθεί σε πράσινη και ενεργειακά αυτόνομη περιοχή.

Από σήμερα η Χάλκη και τα Δωδεκάνησα θα είναι τόποι δυναμικών επενδύσεων στην πράσινη ανάπτυξη και την κυκλική οικονομία, πράγμα, που σημαίνει φθηνό ρεύμα και νέες θέσεις εργασίας για τους κατοίκους σημείωσε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την ομιλία του στην εκδήλωση για την ένταξη της Χάλκης στην πρωτοβουλία GR- eco islands.

Όπως εξήγησε, οι κάτοικοι σε συνεργασία με τον Δήμο θα παράγουν την ενέργεια που καταναλώνουν, πρακτικά μηδενίζοντας το κόστος της ενέργειας. «Αυτό το μοντέλο ενεργειακής δημοκρατίας μπορεί και πρέπει να αποτελέσει πρότυπο για κάθε νησί, μειώνοντας τα κόστη στους λογαριασμούς των κατοίκων» σημείωσε ο πρωθυπουργός.

«Πετυχαίνουμε εδώ στην Χάλκη να περάσουμε στην εποχή των prosumers, των καταναλωτών- παραγωγών, που επωφελούνται των φυσικών πηγών ενέργειας χωρίς πρόσθετες επιβαρύνσεις» προσέθεσε και κάλεσε τις δημοτικές Αρχές και άλλων νησιών να συμμετέχουν σε αυτήν την πρωτοβουλία «και με τη δική μας βοήθεια».

Ενδεικτικά ανέφερε πως ένας λογαριασμός των 407 ευρώ πέφτει στα 157 ευρώ σημειώνοντας πως «πρόκειται για μία τολμηρή απάντηση όχι μόνον στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής αλλά και στις αυξήσεις των τιμών σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο».

«Είναι και μία απόδειξη πως για τον τόπο μας οι ΑΠΕ είναι η μοναδική βιώσιμη λύση», τόνισε ο κ. Μητσοτάκης και προσέθεσε:

«Σε αυτό το πλαίσιο, η κρίση γίνεται ευκαιρία, ενώ η στρατηγική θέση της χώρας μας την καθιστά κόμβο μεταφοράς ενέργειας. Αυτό το νόημα έχει και η πρόσφατη συμφωνία με την Αίγυπτο. Τέτοιες συμφωνίες μετατρέπονται και σε ασπίδες για τα σύνορα μας. Πρωτοβουλίες όπως το GR- eco islands γίνονται και διπλωματικοί βραχίονες αναβαθμίζοντας την θέση της χώρας, σε μία περίοδο, μάλιστα, που η ΕΕ προσπαθεί να κάνει τα πρώτα της βήματα στην κατεύθυνση της στρατηγικής της αυτονομίας, εξέλιξη, που δεν νοείται χωρίς την διασφάλιση της ενεργειακής αυτονομίας».

Όσα συμβαίνουν στη Χάλκη αποδεικνύουν τι μπορεί να επιτύχουν μαζί ιδιωτικός και δημόσιος τομέας όταν εργάζονται μαζί

Όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός, υπολογίζεται ότι στη Χάλκη θα εκλύονται 1.800 λιγότεροι τόνοι διοξειδίου του άνθρακα το χρόνο, ενώ στόχος είναι έως το 2030 σε όλα τα νησιά της χώρας να εκλύονται 10 εκατομμύρια λιγότεροι τόνοι διοξειδίου του άνθρακα.

Τόνισε πώς «όσα συμβαίνουν στη Χάλκη αποδεικνύουν τι μπορεί να επιτύχουν μαζί ιδιωτικός και δημόσιος τομέας όταν εργάζονται μαζί» σημειώνοντας πως οι συνολικές χορηγίες ξεπερνούν το 1,5 εκατομμυρίων ευρώ και προσέθεσε:

«Η Χάλκη όμως πρέπει να είναι μόνον η αρχή. Σε αυτήν την κατεύθυνση το ελληνικό Δημόσιο θα δαπανήσει τα επόμενα χρόνια περισσότερα από 1,5 δισ. ευρώ, και βεβαίως η μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων θα επιταχύνουν τη συγκεκριμένη προσπάθεια. Επιπλέον αναβαθμίζεται το τουριστικό προϊόν. Είναι δεδομένο πως η τουριστική ανάπτυξη πρέπει να είναι βιώσιμη. Και τα νησιά που θα κινηθούν ταχύτερα στη συγκεκριμένη κατεύθυνση θα έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα. Εξ ου και ενθαρρύνω τον δήμαρχο να προχωρήσει στο επόμενο τολμηρό βήμα, να απαγορεύσει την κίνηση σε αυτοκίνητα με κινητήρες εσωτερικής καύσης. Στο χέρι σας είναι μαζί με τη στήριξη του Υπουργείου Ενέργειας. Οι πρώτοι ωφελημένοι είναι οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού».

Εδώ στην Χάλκη το πράσινο μέλλον της ανάπτυξης για όλους χαράζει, για μία Ελλάδα που αλλάζει

Ως προς την Χάλκη, ο κ. Μητσοτάκης επιβεβαίωσε, αυτό για το οποίο είχε δεσμευθεί στην προηγούμενη επίσκεψη του στο νησί, την απόφαση της κυβέρνησης να μετεγκατασταθεί το λιμάνι από το λιμάνι της Χάλκης στο λιμένα Κανίων με τη σχετική μεταφορά του καλωδίου του ΔΕΔΔΗΕ, «ώστε να μπορεί το νέο λιμάνι να υποδέχεται τα πλοία της γραμμής για να μετατραπεί αυτό εδώ το πανέμορφο λιμάνι σε έναν τουριστικό προορισμό υψηλής ποιότητας πρωτίστως για σκάφη αναψυχής». «Έτσι η Χάλκη αναβαθμίζεται περαιτέρω ως τουριστικός προορισμός» σημείωσε και προσέθεσε:

«Εδώ στην Χάλκη το πράσινο μέλλον της ανάπτυξης για όλους χαράζει, για μία Ελλάδα που αλλάζει. Μία Ελλάδα που πρωταγωνιστεί στην παγκόσμια προσπάθεια για ένα ακόμη πιο υγιές περιβάλλον, φροντίζοντας ταυτόχρονα την εθνική οικονομία. Στο Αιγαίο δεν υπάρχουν πλέον άγονες γραμμές».

Η Χάλκη γίνεται το πρώτο GR -eco island της Ελλάδας

Μετατρέπεται σε νησί - πρότυπο ενεργειακής μετάβασης, ανοίγοντας τον δρόμο για τη δημιουργία του ομώνυμου δικτύου ελληνικών νησιών.

Ηλίας Παλιαλέξης*

Σε νησί - πρότυπο ενεργειακής μετάβασης μετατρέπεται η Χάλκη, καθώς γίνεται το πρώτο GR-eco island της χώρας μας, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη δημιουργία του ομώνυμου δικτύου ελληνικών νησιών. Τα GR-eco islands αποτελούν στρατηγική πρωτοβουλία της κυβέρνησης στη μάχη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, που στόχο έχει τη μετατροπή ελληνικών νησιών σε διεθνή πρότυπα πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης και εστίες καινοτομίας. Έρχεται, μάλιστα, σε συνέχεια των φιλόδοξων κλιματικών δεσμεύσεων, όπως αυτές διατυπώθηκαν πρόσφατα από τον πρωθυπουργό στην COP26 της Γλασκώβης, με αιχμή του δόρατος την απολιγνιτοποίηση της χώρας και τη μετάβαση σε μια κοινωνία μηδενικών εκπομπών ρύπων μέχρι το 2050. 

Η μετατροπή της Χάλκης σε πράσινο νησί αποτελεί καρπό του μνημονίου συνεργασίας που υπογράφηκε το καλοκαίρι από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα με την πρεσβεία της Γαλλίας στην Ελλάδα, την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, τον Δήμο Χάλκης, τη ΔΕΗ, τον Όμιλο Συγγελίδη/Citroen, την AKUO ENERGY GREECE, την OMEXOM/Vinci Energies, τη Vodafone Ελλάδας και την ALD Automotive. 

Με την ολοκλήρωση του έργου και την έναρξη λειτουργίας, η ετήσια εκτιμώμενη εξοικονόμηση στους λογαριασμούς ρεύματος του δήμου και των κατοίκων θα ανέλθει σε 180.000-250.000 ευρώ. Το σύνολο των δράσεων αναμένεται να επιτύχει επιπλέον εξοικονόμηση εκπομπών περίπου 1.800 τόνων CO2 στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας έτσι στην προστασία του περιβάλλοντος. 

Αύριο, μάλιστα, θα πραγματοποιηθεί στο νησί και η σχετική εκδήλωση, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, του κ. Σκρέκα, της γενικής γραμματέως Ενέργειας & Ορυκτών Πρώτων Υλών Αλεξάνδρας Σδούκου, του πρέσβη της Γαλλίας στην Ελλάδα Πατρίκ Μεζονάβ και άλλων επίσημων προσκεκλημένων, όπου θα κηρυχτεί και επίσημα η έναρξη της νέας εποχής για το νησί, με την παραλαβή των επιμέρους έργων και δράσεων. 

Τα έργα 

Οι πρώτες δράσεις στο νησί της Χάλκης περιλαμβάνουν την εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού συστήματος ισχύος 1MWp, το οποίο θα παράγει πράσινη ενέργεια ικανή να καλύψει την ενεργειακή ζήτηση των κατοίκων του νησιού, μέσω Virtual Net Metering. Θα πραγματοποιηθεί επίσης δωρεά έξι αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων, τα οποία θα ενισχύσουν τον στόλο της Αστυνομίας και του Λιμενικού, αλλά και του δήμου, με τηνπαράλληλη τοποθέτηση τεσσάρων φορτιστών ηλεκτρικών οχημάτων στο λιμάνι του νησιού. 

Ταυτόχρονα, θα αναβαθμιστεί ο δημόσιος φωτισμός με «έξυπνα» συστήματα διαχείρισης, ενώ θα αναπτυχθούν καινοτόμες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες και τεχνολογικές εφαρμογές για την υποστήριξη της ηλεκτρονικής μάθησης, με την ανάπτυξη υποδομής 5G και ευρυζωνικών δικτύων. Το συνολικό ποσό της δωρεάς ανέρχεται σε 1,2 εκατ. ευρώ. 

Τα οφέλη 

Στο πλαίσιο των δράσεων ιδρύεται ενεργειακή κοινότητα από τον Δήμο Χάλκης με τον διακριτικό τίτλο «ChalkiON», στην οποία θα μπορούν να συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι του νησιού, καθώς πρόκειται για την πρώτη περίπτωση τέτοιου έργου στην Ελλάδα. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον φωτοβολταϊκό σταθμό αναμένεται να μειώσει δραστικά ή ακόμα και να μηδενίσει τις ανταγωνιστικές χρεώσεις των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας των καταναλωτών της Χάλκης. 

 Έτσι, όλοι οι κάτοικοι θα προστατευτούν από τις τρέχουσες διακυμάνσεις των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και δεν θα επηρεάζονται από οποιαδήποτε αστάθεια των τιμών στο μέλλον. 

Περαιτέρω, οι κάτοικοι θα αποκτήσουν πρόσβαση στο δίκτυο 5G, διευκολύνοντας την καθημερινότητά τους στον τομέα των ψηφιακών υπηρεσιών.

Όπως έγινε γνωστό, η ΔΕΗ κάλυψε το κόστος των υλικών που απαιτούνται για την κατασκευή του φωτοβολταϊκού σταθμού, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη μεταφορά υλικών, ηλεκτρικών οχημάτων και φορτιστών στο λιμάνι της Χάλκης. Citroën και ALD Automotive προσφέρουν τα ηλεκτρικά οχήματα. Akuo Energy και Omexom/Vinci Energies ήταν υπεύθυνες για την αδειοδότηση, την ανάπτυξη και την κατασκευή του φωτοβολταϊκού πάρκου. Παράλληλα, οι δύο αυτές εταιρείες έχουν αναλάβει τον «έξυπνο» δημόσιο και αρχιτεκτονικό φωτισμό στο δημαρχείο της πόλης και τον πύργο με το παλιό ρολόι του Δήμου Χάλκης. 

Τέλος, μεγάλο μέρος των τουριστικών θαλάσσιων μετακινήσεων, ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο, θα εκτελείται από ηλεκτρικό σκάφος, χορηγία της εταιρείας Παπαστράτος, στο πλαίσιο των προσπαθειών της εταιρείας για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, ενώ στην πραγματοποίηση της αυριανής εκδήλωσης συμβάλλει επίσης η Aegean Airlines. 

πηγή: Political.gr

_____________________________________________________________

Ο Ηλίας Παλιαλέξης είναι δημοσιογράφος του Αθηναϊκού και Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων μιλά στην εκπομπή "Ιδεοδρόμιο" και στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ, για τις διαπραγματεύσεις και τις αποφάσεις της COP22 για το κλίμα που πραγματοποιήθηκε στο Μαρακές, το μέλλον της COP21 και τις θέσεις της Ελλάδας στη συζήτηση για την Κλιματική Αλλαγή.

Ανδρέας Καραμάνος: «Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία» - Συνέντευξη στο euronews (video)

«Tο οξύ σενάριο, που προβλέπει αύξηση της θερμοκρασίας κατά πέντε περίπου βαθμούς μέχρι το τέλος του αιώνα, τότε οι συνέπειες και οι επιπτώσεις θα είναι πιο αρνητικές από τις αναμενόμενες και πιο δραματικές», προσθέτει ο καθηγητής Ανδρέας Καραμάνος.

Μεταξύ άλλων, η κλιματική αλλαγή έχει σοβαρό αντίκτυπο στη γεωργική παραγωγή, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, τονίζει ο καθηγήτης Ανδρέας Καραμάνος στο euronews.

 
 

Τι σημαίνει όμως αυτό πρακτικά;

«Γνωρίζουμε όλοι ότι η Ανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή, είναι το καυτό σημείο σε παγκόσμιο επίπεδο όσον αφορά στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Υπάρχει αρκετή έρευνα σε όλο τον κόσμο που δείχνει πως υπάρχει αρνητικός αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία. Κάποια στοιχεία που συλλέξαμε από την Ελλάδα πριν από 10 χρόνια έδειξαν ότι προβλέπεται μείωση της αγροτικής παραγωγής κατά 15% με 20% κατά μέσο όρο. Νομίζω ότι είναι βάση για να σκεφτούμε και ότι ίση ή και μεγαλύτερη μείωση αναμένεται στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής», τονίζει ο Ανδρέας Καραμάνος, καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ποιο είναι λοιπόν το ακριβές χρονοδιάγραμμα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε;

«Όλες οι προβλέψεις αναφέρονταν στα μέσα και στο τέλος του αιώνα. Άρα υπάρχει ένα ήπιο σενάριο και υπάρχει επίσης ένα σοβαρό ή πιο οξύ σενάριο μέχρι το τέλος του χρόνου. Ακόμα κι αν υιοθετηθεί το οξύ σενάριο, που προβλέπει αύξηση της θερμοκρασίας κατά πέντε περίπου βαθμούς μέχρι το τέλος του αιώνα, τότε οι συνέπειες και οι επιπτώσεις θα είναι πιο αρνητικές από τις αναμενόμενες και πιο δραματικές», προσθέτει ο καθηγητής Ανδρέας Καραμάνος.

euronews

G20: Χωρίς το θαρραλέο βήμα η δέσμευση των ηγετών για το περιβάλλον - Τελευταία ευκαιρία για τη σωτηρία του πλανήτη η COP26

Αναμνηστική φωτογραφία των ηγετών των G20

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, βασικά σημεία τριβής παραμένουν η κατάργηση της επιδότησης των ορυκτών καυσίμων, η κατάργηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα και η συμφωνία σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο για την επίτευξη των μηδενικών εκπομπών άνθρακα.

Με την ολοκλήρωση της διήμερης συνόδου στη Ρώμη, οι ηγέτες των 20 πιο ισχυρών οικονομιών του κόσμου κατέληξαν σε συμφωνία ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, χωρίς ωστόσο να κάνουν θαρραλέα βηματα σε σχέση με την Συμφωμία του Παρισιού.

Οι 20 επιβεβαίωσαν τον στόχο που αποφασίστηκε το 2015 στη γαλλική πρωτεύουσα να συγκρατηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής.

Η δέσμευση αυτή θεωρείται ως σημαντικό βήμα, ενόψει και της συνόδου COP26 για το κλίμα που ξεκινά στην Γλασκώβη καθώς οι 20 αυτές χώρες ευθύνονται για περίπου το 80% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

«Θα χρειαστούμε τρισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων κάθε χρόνο για να δημιουργήσουμε τις απαραίτητες νέες υποδομές και να πετύχομε τον απαραίτητο για το κλιμα στόχο του 1,5 βαθμού που θα σώσει τα δάση μας, τους ωκεανιύς μας και την αγρια πανιδα και χλωριδα», σχολίασε ο πρίγκιπας της Ουαλίας Κάρολος, διάδοχος του βρετανικού θρόνου.

Ενώ ωστόσο όλοι συμφωνούν στην ανάγκη να αναληφθεί άμεσα δράση ώστε ο στόχος αυτος να μείνει επιτεύξιμος, παραμένουν μεγαλες οι διαφωνίες για το πως θα γίνει αυτό.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, βασικά σημεία τριβής παραμένουν η κατάργηση της επιδότησης των ορυκτών καυσίμων, η κατάργηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα και η συμφωνία σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο για την επίτευξη των μηδενικών εκπομπών άνθρακα.

Πάντως, πηγές της ιταλικής προεδρίας επεσήμαναν ότι κατά τη διάρκεια των εργασιών της Κυριακής στην σύνοδο κορυφής της G20, οι οποίες επικεντρώθηκαν στο θέμα του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής, όλοι οι ηγέτες αναφέρθηκαν, στις ομιλίες τους, στην ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.

«Η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μας διδάσκει ότι όταν ξεκινά η κατάρρευση όλα συμβαίνουν πολύ γρήγορα», δήλωσε ο βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον.

Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Τζο Μπάιντεν απηύθυνε έκκληση προς όλους τους ηγέτες: «Δεν θέλω οι επόμενες γενιές να αναφέρθουν στη σύνοδο αυτή και να σκεφθούν : έτσι αποτύχαμε» και πρόσθεσε: «Οι μελλοντικές γενιές πρέπει να σκεφτούν: γι' αυτό τον λόγο καταφέραμε να πετύχουμε».

Ο ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι αναφέρθηκε στην πολυμέρεια, ως βασική μέθοδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, όπως έκαναν γνωστό πηγές από την ιταλική προεδρία, δήλωσε ότι η G20 πρέπει να είναι θεσμός κύριας σημασίας για τον καθορισμό σαφών, ενιαίων και διαφανών κανόνων.

Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων που συναντήθηκαν στην Ρώμη, παρά τις επιμέρους διαφορές, συμφώνησαν στην ανάγκη μηδενισμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι τα μέσα του αιώνα, δέσμευση που θα περιέχεται και στην Τελική Διακήρυξη της G20.

Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν αναφέρθηκε στις διαπραγματεύσεις των διαφόρων αντιπροσωπειών και στην κατάληξή τους. Αυτή περιλαμβάνει ένα ταμείο 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη στήριξη της οικολογικής μετάβασης σε χώρες υπό ανάπτυξη και τη σταδιακή κατάργηση της χρηματοδότησης προς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν άνθρακα.

«Αυτή η σύνοδος της G20 είναι κρίσιμης σημασίας, οργανώνεται την παραμονή της COP26 της Γλασκώβης», υπενθύμισε η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ. «Στέλνουμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα: είμαστε ακόμη πιο φιλόδοξοι από τη Συμφωνία του Παρισιού», πρόσθεσε η κυρία Μέρκελ.

Σχέδιο απολιγνιτοποίησης: Συγκεντρωτικό & χωρίς προϋποθέσεις βιωσιμότητας - Ανάλυση του Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Ανάπτυξης "ΕΝΑ"

Το κυβερνητικό σχέδιο νόμου «Δίκαιη Αναπτυξιακή μετάβαση και ρύθμιση ειδικότερων ζητημάτων απολιγνιτοποίησης» που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση στις 12 Οκτωβρίου παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις. Είναι συγκεντρωτικό και δεν διασφαλίζει βιώσιμη, συμπεριληπτική και δίκαιη μετάβαση.

Ανάλυση της Νέλλης Παλαμίτη, Δικηγόρου με ειδίκευση σε θέματα περιβάλλοντος και χωροταξίας, για το Παρατηρητήριο Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών "ΕΝΑ"

Η μετάβαση από μία κατάσταση μονοκαλλιέργειας της λιγνιτικής εξόρυξης και παραγωγής σε μία κατάσταση παύσης της συγκεκριμένης οικονομικής δραστηριότητας, με την απόσυρση όλων των λιγνιτικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας έως το 2023, είναι ένα εγχείρημα που απαιτεί χρόνο και κοστολογημένο σχέδιο, αφού εμφανίζει σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

Το κυβερνητικό σχέδιο νόμου «Δίκαιη Αναπτυξιακή μετάβαση και ρύθμιση ειδικότερων ζητημάτων απολιγνιτοποίησης» που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση στις 12 Οκτωβρίου παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις. Είναι συγκεντρωτικό και δεν διασφαλίζει βιώσιμη, συμπεριληπτική και δίκαιη μετάβαση.

Η περιβαλλοντική διάσταση όφειλε να συνιστά βασικό πυλώνα της προωθούμενης πολιτικής για την ανάπτυξη των συγκεκριμένων περιοχών με όρους αειφορίας. Παράλληλα, η εργασιακή αποκατάσταση όφειλε να αποτελεί τον δεύτερο κύριο πυλώνα με την πρόβλεψη θέσεων εργασίας και σαφούς αντιστοίχισής τους με χρηματοδοτικές πηγές.

Το πνεύμα και περιεχόμενο των όποιων σχετικών νομοθετικών πρωτοβουλιών, θα έπρεπε να εμφορούνται από την αντίληψη της εναρμόνισης με τα εθνικά κανονιστικά κείμενα, εννοώντας την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τον προβλεπόμενο, σε αυτή, στόχο για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, με την κατανόηση ότι η επίτευξη των στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης δεν συνιστά τεχνικό ζήτημα, όπως φέρεται να το αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση, αλλά είναι σύμφυτη με την υλοποίηση και των τριών διαστάσεων της ανάπτυξης: οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική.

Ακολουθεί ολόκληρη η ανάλυση της Νέλλης Παλαμίτη του Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Ανάπτυξης "ΕΝΑ"

* Η Νέλλη Παλαμίτη είναι Δικηγόρος με ειδίκευση σε θέματα περιβάλλοντος και χωροταξίας. Υποψήφια διδάκτωρ Πολεοδομίας-Χωροταξίας Ε.Μ.Π.

Η COP26 της Γλασκώβης είναι ο καιρός για να σώσει τον κόσμο από την καταστροφή

Ήρθε λοιπόν ο καιρός στο COP26, που ξεκινά στη Γλασκώβη την επόμενη Κυριακή, 31 Οκτωβρίου. Θα καταταχθεί η Γλασκώβη με το Παρίσι ή την Κοπεγχάγη; Θα ταπεινωθεί ο Μπόρις Τζόνσον όπως ο Ράσμουσεν ή θα γιορταστεί όπως η γαλλική ηγεσία; 

 

Geoffrey Lean* (Τζέφρι Λιν)

Αναπολώντας 30 χρόνια διασκέψεων για το κλίμα, ο Τζέφρι Λιν (Geoffrey Lean) θυμάται τις πολλές χαμένες ευκαιρίες για αλλαγή που μας οδήγησαν σε αυτό το σημείο βρασμού

Κοιτάζοντας πίσω μέσα από τη σήραγγα τριών απογοητευτικών δεκαετιών, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι, καθώς άνοιξε η δεκαετία του 1990, ο κόσμος περίμενε να συμφωνήσει γρήγορα για αποτελεσματική δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Τότε, τα αστέρια έμοιαζαν να είναι ευθυγραμμισμένα. Το 1988, ένας κορυφαίος επιστήμονας του κλίματος, ο Τζιμ Χάνσεν, τότε επικεφαλής του Ινστιτούτου Διαστημικών Μελετών Γκόνταρντ της NASA, είχε επιτέλους απαρνηθεί την προσοχή της επιστημονικής κοινότητας και είπε στο Κογκρέσο των ΗΠΑ ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη ήταν 99% βέβαιο ότι θα συμβεί.

Η δήλωσή του - που έγινε μια ημέρα Ιουνίου όταν οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν βολικά τους 37 βαθμούς Κελσίου σε ένα δωμάτιο όπου οι διοργανωτές είχαν σκόπιμα κλείσει όλα τα παράθυρα για να διασφαλίσουν ότι οι νομοθέτες ένιωσαν τη ζέστη, κυριολεκτικά αλλά και μεταφορικά - κίνησε το θέμα. από απλή επιστημονική συζήτηση σε θέμα πολιτικής.

Τρεις μήνες αργότερα, η Μάργκαρετ Θάτσερ (από όλους τους ανθρώπους) έγινε η πρώτη παγκόσμιος ηγέτης που κάλεσε για δράση για την κλιματική αλλαγή. Και δύο μήνες μετά, ο πρεσβύτερος Τζορτζ Μπους εξελέγη ως ο αυτοαποκαλούμενος «πρόεδρος του περιβάλλοντος», διορίζοντας τον κορυφαίο οικολόγο, Γουίλιαμ Κ. (γνωστός ως Μπιλ) Ράιλι, επικεφαλής της Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος.

Και, το πιο σημαντικό από όλα, ο κόσμος μόλις είχε συμφωνήσει με επιτυχία να εκτονώσει μια άλλη μεγάλη απειλή για την ατμόσφαιρα, υιοθετώντας το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ για τις ουσίες που καταστρέφουν το στρώμα του όζοντος τον Σεπτέμβριο του 1987.

Αυτή ήταν μια σκληρή διαπραγμάτευση, ακόμη και μετά την ανακάλυψη της τρύπας του όζοντος της Ανταρκτικής το 1985, και η τελική συμφωνία ήταν τόσο λεπτή που το κείμενο δεν μπορούσε να μεταφραστεί από τα αγγλικά στις άλλες πέντε επίσημες γλώσσες του ΟΗΕ, μήπως οι αποχρώσεις τους διαταράξουν τη συναίνεση. Αλλά ο κόσμος στη συνέχεια προχώρησε γρήγορα για να την ενισχύσει και να την εφαρμόσει, και μέχρι το 1990 ήταν ήδη σαφές ότι θα ήταν η πιο επιτυχημένη περιβαλλοντική συνθήκη ποτέ.

Είχε βασιστεί στο έργο μιας ομάδας επιστημόνων της ατμόσφαιρας, έτσι το 1988 ο ΟΗΕ δημιούργησε τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή για να δημιουργήσει ένα παρόμοιο θεμέλιο για μια συνθήκη για το κλίμα. Στη συνέχεια, σε μια καταιγιστική ομιλία – που εκφωνήθηκε την ίδια μέρα το 1990 που ο Michael Heseltine ξεκίνησε την προσπάθειά του να την ανατρέψει – η Θάτσερ έπεισε την Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα να ζητήσει μια συνθήκη για την κλιματική σύμβαση εντός δύο ετών.

Αυτό επιτεύχθηκε, αλλά με ακόμη μεγαλύτερη δυσκολία, η αντίθεση στη δράση είχε ήδη κινητοποιηθεί, ειδικά στις ΗΠΑ, συγκεντρωμένη γύρω από τον Dan Quayle, τον αντιπρόεδρο του Bush, και τον John Sununu, επικεφαλής του επιτελείου του.

Η αδράνεια Κλίντον και Γκορ

Ο Reilly κατάφερε να συντάξει μια συνθήκη, με ανεκτίμητη βοήθεια από έναν άλλο Βρετανό δεξιό, τον Michael Howard, τότε υπουργό περιβάλλοντος. Υπογράφηκε στη γιγαντιαία Σύνοδο Κορυφής της Γης του Ρίο το 1992. Ωστόσο, καθώς το υπουργικό συμβούλιο του Μπους αντιμάχονταν, ήταν ασαφές μέχρι την τελευταία στιγμή αν θα συμμετείχε.

Ο πρόεδρος έφτασε με δύο εναλλακτικές ομιλίες στην τσέπη του - η μία, όπως μου το περιέγραψε τότε ένα μέλος του υπουργικού συμβουλίου, ως «στο πρόσωπό σου», η άλλη που υποστήριζε τη συνθήκη. Τελικά παρέδωσε το τελευταίο (όπως συμβαίνει, μια από τις βασικές προτάσεις σε αυτό ήταν δική μου).

Η Σύμβαση Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) δεσμεύτηκε να «σταθεροποιήσει» τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε επίπεδα που θα αποφύγουν την επικίνδυνη κλιματική αλλαγή, αλλά δεν περιείχε συγκεκριμένες λεπτομέρειες. Υπό το φως του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ, ωστόσο, πιστεύεται ότι δεν θα αργούσαν να έρθουν.

Αμέσως μετά, το 1992, οι προοπτικές φάνηκαν ακόμη πιο λαμπρές καθώς τον Μπους και τον Κουέιλ διαδέχθηκαν ο Μπιλ Κλίντον και ο αντιπρόεδρός του Αλ Γκορ. Ο τελευταίος ήταν ένας μακροχρόνιος πρωταθλητής δράσης που είχε δημοσιεύσει έναν μπεστ σέλερ, ριζοσπαστικό περιβαλλοντικό τόμο, το Earth in the Balance , λίγο πριν εκλεγεί. Όμως αυτές οι ελπίδες σύντομα διαψεύστηκαν: στη συνάντηση μετά τη συνάντηση, Αμερικανοί αντιπρόσωποι έσυραν τα πόδια τους. «Έχει διαβάσει ο Γκορ το βιβλίο του», αστειεύτηκαν οι συμμετέχοντες;

Ωστόσο, η πρώτη COP (Διάσκεψη των Μερών) της συνθήκης, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο το 1995, είχε και πάλι σημαντική πρόοδο – κυρίως χάρη στην Άνγκελα Μέρκελ στην πρώτη της μεγάλη έξοδο στη διεθνή σκηνή. Ως πρόσφατα διορισμένη υπουργός περιβάλλοντος της χώρας υποδοχής, έβαλε μαζί μια συμφωνία που οι κυβερνήσεις θα συναντούσαν δύο χρόνια αργότερα στο Κιότο για να συμφωνήσουν σε ένα πρωτόκολλο που θα περιείχε συγκεκριμένα μέτρα. (Όταν εξελέγη Γερμανίδα καγκελάριος το 2005, ο σκεπτικιστής της κλιματικής αλλαγής, Τζορτζ Μπους, προσπάθησε να τη στρατολογήσει, ως συντηρητικό, στην απόρριψη του Πρωτοκόλλου του Κιότο του 1997 που προέκυψε . ίντσες και απάντησε: «Κύριε Πρόεδρε, είμαι υπεύθυνος για το Πρωτόκολλο».)

Η συνάντηση του Κιότο (COP3) συχνά πλησίαζε επικίνδυνα στην κατάρρευση, με τις ΗΠΑ – με επικεφαλής τον Γκορ – να επιμένουν αρχικά ότι ο κόσμος δεν πρέπει να στοχεύει στη μείωση, αλλά απλώς στη σταθεροποίηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Δύο άντρες το έσωσαν. Ο ένας – ο Raul Estrada Oyuela, ο Αργεντινός πρόεδρος της κύριας διαπραγματευτικής επιτροπής – έγινε γνωστός ως «ο θαυματουργός», για τη σφυρηλάτηση της συναίνεσης όταν αυτό φαινόταν μετά βίας δυνατό. Ο άλλος ήταν ο Τζον Πρέσκοτ.

Τότε, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός του Τόνι Μπλερ, έγινε «ο άνθρωπος που περπατάει και μιλάει», περνώντας τις τελευταίες μέρες (και νύχτες) του συνεδρίου κάνοντας το ένα ή το άλλο –συνήθως και τα δύο ταυτόχρονα– γύρω από το συνεδριακό κέντρο, καθώς ο ίδιος και ο αναπληρωτής του, Michael Meacher, συνήψε μια πολιτική συμφωνία.

Ο Πρέσκοτ κοιμήθηκε μία ώρα στο τελικό 48. Ήταν τόσο αδυσώπητος που οι Ιάπωνες γηπεδούχοι μάταια ζήτησαν από τον Μπλερ να τον κάνει να χαλαρώσει την πίεση του.

Χωρίς προηγούμενο, οι ΗΠΑ αποδοκιμάστηκαν από τα άλλα 190 έθνη και ένας εκπρόσωπος της Παπούα Νέας Γουινέας είπε στις ΗΠΑ. «Αν δεν πρόκειται να ηγηθείς, φύγε από τη μέση»

Το πρωτόκολλο συμφωνήθηκε μόλις μισή ώρα πριν από μια άλλη διάσκεψη επρόκειτο να μεταφερθεί στο κτίριο, και μόνο μετά από μια μυστική τηλεφωνική σύνοδο κορυφής μεταξύ Μπλερ, Κλίντον και του Ιάπωνα πρωθυπουργού, Ριουτάρο Χασιμότο, με τον Γερμανό καγκελάριο, Χέλμουτ Κολ, επίσης.

Δεν ήταν φιλόδοξο: μόνο οι 37 δυτικές βιομηχανικές χώρες υποχρεώθηκαν να μειώσουν τις εκπομπές και στη συνέχεια μόνο κατά 5,2% έως το 2008-2012. Η συμφωνία για τον τρόπο εφαρμογής της αναβλήθηκε για τρία χρόνια, έως την COP6 στη Χάγη.

Η εκδήλωση αυτή, όπως αποδείχθηκε, πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2000, την ίδια στιγμή που ο Τζορτζ Μπους και ο Γκορ αμφισβητούσαν τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ. Ο Μπιλ Κλίντον, εκτιμώντας τελικά αυτό που διακυβευόταν, είπε στους αντιπροσώπους του να ασχοληθούν. Ο Prescott (και πάλι με τον Meacher) έλαβε σημαντικές παραχωρήσεις από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, μόνο για να τις απορρίψουν οι ριζοσπαστικοί πράσινοι Ευρωπαίοι υπουργοί περιβάλλοντος. Γύρισε πίσω και πήρε περισσότερα, αλλά και πάλι οι Ευρωπαίοι αντιστάθηκαν, προκαλώντας τον να φύγει λαμπερά.

«Είναι εντάξει», με καθησύχασε ένας Σκανδιναβός υπουργός, κοιτάζοντας την υποχώρηση του Πρέσκοτ. «Θα υπάρξει νέος πρόεδρος. Θα πάρουμε περισσότερα από αυτόν». Ω! ναι? Μέσα σε μήνες, ο Μπους είχε απορρίψει εντελώς το Πρωτόκολλο του Κιότο.

Τα επόμενα οκτώ χρόνια ήταν ένα σκληρό πόδι ενάντια στην αμερικανική αντιπολίτευση. Χρειάστηκε μάλιστα μέχρι το 2005 για να τεθεί σε ισχύ το πρωτόκολλο. Αλλά μετά ήρθε μια σημαντική ανακάλυψη, και χρωστούσε πολλά στις πλαστικές πάπιες.

Τον Δεκέμβριο του 2005, στο COP11 του Μόντρεαλ, οι ΗΠΑ αρνιόντουσαν, όπως ποτέ, να σκεφτούν να ενισχύσουν τους στόχους του πρωτοκόλλου. Όταν προτάθηκε ένας τελικός συμβιβασμός, οι διαπραγματευτές των ΗΠΑ αποχώρησαν, επιμένοντας: «Αν μοιάζει με πάπια, είναι ακόμα πάπια».

Αμέσως, ο πιο αποτελεσματικός ακτιβιστής των ΗΠΑ – ο Philip Clapp , τότε επικεφαλής του National Environmental Trust – βγήκε έξω και αγόρασε κάθε πλαστική πάπια που έβρισκε και άρχισε να τις διανέμει. Σύντομα βρίσκονταν παντού, κρυφοκοιτάγονταν από τις τσέπες στο στήθος των αντιπροσώπων, βγαίνοντας με καταρράκτη από τους ανοιχτούς χαρτοφύλακες των υπουργών, ακόμη και τριγυρνούσαν στις τουαλέτες. Οι ΗΠΑ υποχώρησαν σε περίγελο. Έγινε συμφωνία για την έναρξη διαπραγματεύσεων για νέες περικοπές εκπομπών: πολλοί εκπρόσωποι έχυσαν χαρούμενα δάκρυα.

Λιγότερο χαρούμενα δάκρυα κυλούσαν στα μάγουλα του Yvo de Boer , του κανονικά φλεγματικού εκτελεστικού γραμματέα της UNFCCC, δύο χρόνια αργότερα, όταν αντιμετώπισε νέα αμερικανική αδιαλλαξία στο COP13 στο Μπαλί.

Χωρίς προηγούμενο, οι ΗΠΑ αποδοκιμάστηκαν και σφύριξαν από αντιπροσώπους των άλλων 190 εθνών. Σε μια ομιλία που άλλαξε το παιχνίδι, ο εκπρόσωπος της Παπούα Νέας Γουινέας, Κέβιν Κόνραντ, είπε στους αμερικανούς αντιπροσώπους : «Αν δεν πρόκειται να ηγηθείτε, φύγετε από το δρόμο». Ντροπιασμένοι και πάλι, οι ΗΠΑ υποχώρησαν. Η διάσκεψη συμφώνησε σε έναν «οδικό χάρτη», βάζοντας τον κόσμο σε τροχιά για τη σύνοδο κορυφής της Κοπεγχάγης για το κλίμα (COP15) τον Δεκέμβριο του 2009.

Πώς το «Hopenhagen» έγινε φρικτό

Σε μισό αιώνα κάλυψης διασκέψεων των Ηνωμένων Εθνών, δεν έχω γνωρίσει ποτέ μια τόσο σημαντική ανοιχτή με τόση αισιοδοξία όσο το «Hopenhagen», όπως ονομάστηκε. Είναι αλήθεια ότι οι προκαταρκτικές διαπραγματεύσεις είχαν εξελιχθεί πιο αργά από το αναμενόμενο και δεν υπήρχε προοπτική σύναψης επίσημης συνθήκης. Ωστόσο, τις προηγούμενες εβδομάδες, όλοι οι κύριοι φορείς εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα είχαν ανακοινώσει πρωτοφανή μέτρα για τον έλεγχο της ρύπανσης τους και οι διαφορές είχαν περιοριστεί τόσο που μια αποτελεσματική πολιτική συμφωνία φαινόταν εφικτή. Περισσότεροι από 120 ηγέτες έσπευσαν να παρευρεθούν, βέβαιοι ότι η λάμψη του θα τους έτριβε.

Αντιμετωπίστηκαν με άθλια κατάσταση, με κακή διαχείριση από τον πρωθυπουργό της Δανίας, Lars Løkke Rasmussen. Οι συνομιλίες άρχισαν να καταρρέουν μόλις τη δεύτερη μέρα. Ένα συμβιβαστικό κείμενο υπονομεύτηκε με την πρόωρη διαρροή. Οι διαπραγματεύσεις εμποδίζονταν συνεχώς από διαδικαστικές κινήσεις. Η Κίνα και οι ΗΠΑ ήταν, μοιραία, σε διαμάχη. Και η ψυχραιμία επιδεινώθηκε από τη φρικτή οργάνωση, η οποία άφησε τους συμμετέχοντες να περιμένουν στην ουρά για ώρες υπό παγωμένο καιρό, χωρίς να μπορούν να μπουν μέσα.

Μέχρι τις τελευταίες ημέρες, όταν έφτασαν οι ηγέτες για να γιορτάσουν την επιτυχία, υπήρχαν ακόμη περίπου 100 σημεία διαφωνίας. Βρέθηκαν απεγνωσμένα να προσπαθούν να αποτρέψουν την καταστροφή. Σε μια άλλη άνευ προηγουμένου εξέλιξη, μια ομάδα από αυτούς – μεταξύ των οποίων η Μέρκελ, ο Μπαράκ Ομπάμα των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Βρετανός Γκόρντον Μπράουν, ο Βραζιλιάνος Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο Γάλλος Νικολά Σαρκοζί, ο Μεξικανός Φελίπε Καλντερόν, ο Αυστραλός Κέβιν Ραντ και ο Μοχάμεντ Νασίντ από τις Μαλδίβες – Πέρασε ώρες σε ένα μικρό, σκοτεινό δωμάτιο φτιάχνοντας μια συμφωνία γραμμή προς γραμμή: ο Ράσμουσεν αργότερα την αποκάλεσε «την πιο παράξενη πολιτική συνάντηση στην παγκόσμια ιστορία».

Οι ηγέτες έστειλαν τον Ομπάμα βιαστικά στην Κοπεγχάγη για να προσπαθήσει να συμμετάσχει στην κινεζική ηγεσία. Επέστρεψε με γκριμάτσα, μόνο με μερική συμφωνία. Η Μέρκελ έπεισε τους άλλους να το δεχτούν, ως καλύτερο από το τίποτα.

Ωστόσο, τα δράματα μόλις είχαν αρχίσει. Πολλά έθνη, ιδιαίτερα τα αναπτυσσόμενα, εξεγέρθηκαν όταν αυτή η συμφωνία ήρθε ενώπιον της Ολομέλειας. Μέσα σε εξαιρετικές σκηνές, ένας εκπρόσωπος το συνέκρινε με το Ολοκαύτωμα: ένας άλλος άνοιξε δραματικά το χέρι της. Ο τότε υπουργός για το κλίμα της Βρετανίας, Εντ Μίλιμπαντ, κλήθηκε εσπευσμένα από το κρεβάτι του, όπου είχε αποσυρθεί μετά την επίτευξη της συμφωνίας. Φορώντας τις πιτζάμες του κάτω από το κοστούμι του, ηγήθηκε μιας προσπάθειας διάσωσης.

Ο Ράσμουσεν ταπεινώθηκε και έφυγε από την καρέκλα. Ο αντικαταστάτης του κατόρθωσε να λύσει έναν εύθραυστο συμβιβασμό, «σημειώνοντας» απλώς μια «συμφωνία της Κοπεγχάγης», προτού καταρρεύσει.

Το Μεξικό διεξήγαγε μια εξαιρετική COP16, η οποία έσωσε τις διαπραγματεύσεις και τις έβαλε σε νέο δρόμο προς τη θριαμβευτική σύνοδο κορυφής του Παρισιού το 2015

Με όλη τη διεθνή προσπάθεια σε τρομερό κίνδυνο, το τσίρκο COP στη συνέχεια μετακόμισε στο Μεξικό. Στην πραγματικότητα, η συνεδρίαση της Κοπεγχάγης θα έπρεπε – βάσει του συστήματος εκ περιτροπής του ΟΗΕ – να είχε πραγματοποιηθεί στη Λατινική Αμερική, αλλά οι Δανοί είχαν πείσει τον κόσμο ότι θα μπορούσαν να το χειριστούν καλύτερα. Ομολογώ ότι εγώ ο ίδιος χάρηκα εκείνη τη στιγμή που η κρίσιμη σύνοδος κορυφής επρόκειτο να διεξαχθεί από τη δήθεν αποτελεσματική Δανία.

Τόσο για τα στερεότυπα! Οι Μεξικανοί έκαναν ένα λαμπρό COP16 στο Κανκούν το 2010, το οποίο διέσωσε τις διαπραγματεύσεις και τις έβαλε σε νέα πίστα, επιβεβαιώθηκε τον επόμενο χρόνο από το COP17 στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής. Ο Chris Huhne, τότε υπουργός Ενέργειας πριν από το αίσχος του, έπαιξε κεντρικό ρόλο και στις δύο συναντήσεις και η πορεία ορίστηκε για τη θριαμβευτική σύνοδο του Παρισιού το 2015.

Καθώς ετοίμαζαν το COP21, οι Γάλλοι –και η τότε εκτελεστική γραμματέας της UNFCCC , Christiana Figueres– φαινόταν να μελετούν την Κοπεγχάγη και να κάνουν το αντίθετο. Οι αρχηγοί κυβερνήσεων προσκλήθηκαν στην αρχή, για να δώσουν ώθηση στις συνομιλίες, παρά στο τέλος. Ενώ η Κοπεγχάγη είχε επιδιώξει να θέσει παγκόσμιους στόχους από πάνω προς τα κάτω, ζητήθηκε από τα κράτη να παρουσιάσουν τα δικά τους σχέδια για τη μείωση των εκπομπών. Η Κίνα και η Αμερική συνεργάστηκαν στενά. Ακόμη και οι σωματικές ρυθμίσεις ήταν εξαιρετικές.

Παρά τους συναγερμούς της τελευταίας στιγμής, τα αποτελέσματα ήταν καλύτερα από ό, τι περίμενε κανείς: συμφωνήθηκε να διατηρηθεί η άνοδος των παγκόσμιων θερμοκρασιών «πολύ κάτω από τους 2 ° C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και να καταβληθούν προσπάθειες για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 ° C πάνω προβιομηχανικά επίπεδα».

Οι τέσσερις τελευταίες COP ήταν σε μεγάλο βαθμό ασήμαντες, αλλά –όπως και μετά τη συμφωνία για το όζον του Μόντρεαλ– ο κόσμος κινήθηκε ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν για την αντιμετώπιση του ζητήματος. Το Παρίσι φιλοδοξούσε, ενάντια σε κάθε προσδοκία, να φτάσει τις καθαρές μηδενικές εκπομπές κάποια στιγμή στο δεύτερο μισό του αιώνα. Τώρα 133 χώρες έχουν δεσμευτεί να επιτύχουν τον στόχο μέχρι το 2050, με την Κίνα να υπόσχεται να τον ακολουθήσει μέχρι το 2060.

Υπάρχει σχεδόν καθολική συμφωνία ότι η αύξηση της θερμοκρασίας πρέπει να διατηρηθεί στους 1,5°C ως το μέγιστο, ότι οτιδήποτε πάνω από αυτό είναι απλώς πολύ επικίνδυνο. Εν τω μεταξύ, καθαρές τεχνολογίες όπως η ανανεώσιμη ενέργεια και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα υιοθετούνται ταχύτερα από ό, τι θα μπορούσε κανείς να ονειρευτεί.

Δυστυχώς, η κλιματική αλλαγή έχει επίσης επιταχυνθεί. Είναι πλέον σαφές ότι έχουμε το πολύ δύο δεκαετίες για να κρατήσουμε κάτω από το σημείο κινδύνου 1,5°C. Και οι εθνικοί στόχοι και προσπάθειες εξακολουθούν να υπολείπονται αρκετά.

Ήρθε λοιπόν ο καιρός στο COP26, που ξεκινά στη Γλασκώβη την επόμενη Κυριακή, 31 Οκτωβρίου. Θα καταταχθεί η Γλασκώβη με το Παρίσι ή την Κοπεγχάγη; Θα ταπεινωθεί ο Μπόρις Τζόνσον όπως ο Ράσμουσεν ή θα γιορταστεί όπως η γαλλική ηγεσία; Παρακολουθήστε, όπως λένε, αυτόν τον χώρο.

Δημοσιεύτηκε στο opendemocracy.net

*Ο Geoffrey Lean (Τζέφρι Λιν) είναι ο μακροβιότερος δημοσιογράφος περιβάλλοντος στον κόσμο.

Η Εύβοια ως παράδειγμα της κλιματικής αλλαγής

Πλημμύρες στην Εύβοια

Στην κλιματική αλλαγή αναφέρεται η SZ μέσα από ένα οδοιπορικό στην Εύβοια αναφέρεται στην αλλαγή του μεσογειακού κλίματος παίρνοντας ως παράδειγμα την Εύβοια και γράφει πως «ένα ταξίδι στην Εύβοια δείχνει τι μπορούν να κάνουν οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες αφού η γη θερμαίνεται ολοένα και πιο πολύ».

Η γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung (SZ) αναφέρεται στην αλλαγή του μεσογειακού κλίματος παίρνοντας ως παράδειγμα την Εύβοια και γράφει πως «ένα ταξίδι στην Εύβοια δείχνει τι μπορούν να κάνουν οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες αφού η γη θερμαίνεται ολοένα και πιο πολύ». Το ρεπορτάζ αναφέρεται στις εμπειρίες των κατοίκων από τις πυρκαγιές το καλοκαίρι και τις πλημμύρες το φθινόπωρο και επισημαίνει πως: «Εδώ και αρκετό καιρό, υπάρχει επιστημονική συναίνεση στο ότι η περιοχή της Μεσογείου σε μια παγκόσμια σύγκριση θερμαίνεται πάνω από τον μέσο όρο. ‘Είμαστε ήδη γύρω στους δύο βαθμούς’», λέει ο Χρήστος Γιαννακόπουλος, διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιµης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. «...’Τις πιο δροσερές εποχές έχουμε περίπου έναν βαθμό περισσότερο από ό,τι στην προβιομηχανική εποχή, το καλοκαίρι είναι τρεις βαθμοί’».

Οι πυρκαγιές στην Εύβοια τον Αύγουστο του 2021

Και το δημοσίευμα συνεχίζει: «Παίρνει από την τσάντα του ένα σημείωμα με πληροφορίες και γραφικά. Σε διάφορους χάρτες της Ελλάδας τονίζει με χρώμα σε ποια σημεία ανά έτος αυξάνεται ο αριθμός των ημερών με ακραίο κίνδυνο πυρκαγιάς και πόσο. Σε ένα ακραίο σενάριο, εάν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίσουν να αυξάνονται παγκοσμίως όπως πριν, θα είναι έως και 45 επιπλέον ημέρες ετησίως μέχρι το τέλος του αιώνα. Αλλά ακόμη και σε ένα «ήπιο» σενάριο, εάν η αύξηση επιβραδυνθεί, θα φθάσει τις 25. Η αύξηση του κινδύνου δεν είναι ομοιόμορφη σε ολόκληρη τη χώρα. Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος πυρκαγιάς θα αυξηθεί κατακόρυφα, ειδικά στη δυτική Ελλάδα όπου αυτή τη στιγμή υπάρχει ακόμη ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός δασών. Επίσης το βόρειο τμήμα της Εύβοιας, το οποίο οι φωτιές και οι πλημμύρες που ακολούθησαν έπληξαν τόσο βίαια αυτό το καλοκαίρι, είναι σε βαθύ κόκκινο σε όλα τα σενάρια στον αντίστοιχο χάρτη».

Deutsche Welle

Κλιματική αλλαγή: Οι πλούσιοι μολύνουν περισσότερο - Πόσο διοξείδιο του άνθρακα εκλύεται εξαιτίας τους

Τα στοιχεία δείχνουν πως οι πλούσιοι του πλανήτη μολύνουν περισσότερο συγκριτικά με τους φτωχούς...

Οι πιο πλούσιοι μολύνουν πολύ περισσότερο τον πλανήτη σε σχέση με τους πιο φτωχούς και θα πρέπει να τους επιβληθούν στοχευμένα μέτρα, αναφέρει έρευνα του World Equality Lab (WIL) που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, λίγες ημέρες πριν την έναρξη της COP26, της παγκόσμιας διάσκεψης για το κλίμα που πραγματοποιείται στη Γλασκώβη.

Την ώρα που τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα που εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα φέτος 

συναγωνίζονται με αυτά προ πανδημίας, κάθε ένας από το 1% των πιο πλούσιων προκάλεσε κατά μέσο όρο 110 τόνους διοξειδίου του άνθρακα το 2019, τονίζεται στην έρευνα αυτή επικεφαλής της οποίας ήταν ο οικονομολόγος Λουκά Σανσέλ, συνδιευθυντής του WIL.

Συνολικά το 1% των πλούσιων ευθυνόταν το 2019 για το 17% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα εξαιτίας των καταναλωτικών του συνηθειών και των επενδύσεών του.

Οι πλούσιοι μολύνουν περισσότερο

Το 10% των πιο πλούσιων ευθυνόταν για τη μισή ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα που εκλύθηκε στην ατμόσφαιρα. Στον αντίποδα, οι μισοί πιο φτωχοί κάτοικοι του πλανήτη προκάλεσαν το 2019 κατά μέσο όρο την έκλυση 1,6 τόνου διοξειδίου άνθρακα το άτομο, ποσότητα που αντιστοιχεί συνολικά στο 12% των παγκόσμιων εκπομπών. «Υπάρχει μια μεγάλη ανισότητα στο πόσο συμβάλει ο καθένας στο κλιματικό πρόβλημα», τόνισε ο Σανσέλ.

Η ευθύνη των ανεπτυγμένων χωρών

Εκτός από τους πιο πλούσιους ανθρώπους, οι πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου έχουν πολύ πιο αυξημένο αποτύπωμα άνθρακα, αν ληφθούν υπόψη τα προϊόντα που κατασκευάζονται στο εξωτερικό και τα οποία στη συνέχεια εισάγουν. Η Ευρώπη αντιπροσώπευε το 2019 περίπου το 25% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Μεταξύ των λύσεων που προτείνει το WIL είναι οι δημόσιες πολιτικές να λαμβάνουν περισσότερο υπόψη τη συμβολή των ατόμων στην εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα προκειμένου να καταπολεμούν τις συμπεριφορές που ρυπαίνουν περισσότερο.

«Αυτό μπορεί να γίνει μέσω εργαλείων που θα στοχοθετούν τις επενδύσεις σε δραστηριότητες που ρυπαίνουν περισσότερο τον πλανήτη ή που σχετίζονται με ορυκτά καύσιμα», επισημαίνεται στην έκθεση.

Εξάλλου ο Σανσέλ, έκανε λόγο για την υιοθέτηση «σταδιακού οικολογικού φορολογικού συντελεστή στον πλούτο». «Ένα τέτοιο εργαλείο θα μπορούσε να είναι πιο βιώσιμο πολιτικά από τους φόρους στην κατανάλωση άνθρακα που πλήττουν ιδιαίτερα τα πιο χαμηλά εισοδήματα και οι οποίοι δεν καταφέρνουν να μειώσουν τις εκπομπές των πιο πλούσιων», εξήγησε.

πηγή: ethnos.gr

Κώστας Καραμανλής: «Στο τραπέζι των συζητήσεων βρίσκεται το ενδεχόμενο πληρωμής διοδίων για την είσοδο στο κέντρο της Αθήνας» (video)

Ερωτηθείς για το ενδεχόμενο πληρωμής διοδίων για την είσοδο στο κέντρο της πρωτεύουσας, μέτρο που ισχύει σε κάποιες χώρες του εξωτερικού, υποστήριξε ότι πρόκειται για ένα θέμα που βρίσκεται στο τραπέζι των συζητήσεων.

«Στο τραπέζι των συζητήσεων βρίσκεται το ενδεχόμενο πληρωμής διοδίων για την είσοδο στο κέντρο της Αθήνας», δήλωσε ο Κ. Καραμανλής

Στο τραπέζι των συζητήσεων βρίσκεται το θέμα σχετικά με το ενδεχόμενο πληρωμής διοδίων για την είσοδο στο κέντρο της πρωτεύουσας, όπως τόνισε ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής.

Ο υπουργός μιλώντας στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΙ, υποστήριξε πως είναι μια πολιτική που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα τελευταία δύο χρόνια.

«Η ΕΕ έχει φιλόδοξους στόχους για την κλιματική αλλαγή. Είναι κάτι που έχει πέσει στο τραπέζι, το οποίο θα συζητήσουμε και θα δούμε, τίποτε δεν αποκλείεται», όπως είπε και πρόσθεσε πως «τα έργα της γραμμής 4 του Μετρό, θα λύσουν πολλά προβλήματα, ωστόσο όσο θα βρίσκονται σε εξέλιξη θα επιβαρύνουν το κυκλοφορικό στο κέντρο της Αθήνας».

Γεωγραφική αύξηση του του μικρού Δακτυλίου

Ο Κ. Καραμανλής σημείωσε ότι ο Δακτύλιος θα τεθεί κανονικά σε ισχύ από τις 25 Οκτωβρίου, ενώ παράλληλα προανήγγειλε τη διεύρυνση σταδιακά των ορίων του μικρού Δακτυλίου.

«Κάτι που θα κάνουμε άμεσα είναι να αυξήσουμε τα γεωγραφικά όρια του μικρού Δακτυλίου. Να σας θυμίσω ότι παλιά υπήρχε ένας μικρός Δακτύλιος και ένας μεγάλος Δακτύλιος. Ο μεγάλος Δακτύλιος ήταν κάτι που ποτέ δεν είχε εφαρμοστεί στην ουσία. Θα αυξήσουμε τα όρια στον μικρό Δακτύλιο, θα κάνουμε μελέτες ώστε να μη γίνεται απότομα και να μη δημιουργήσει προβλήματα», τόνισε.

Μιλώντας για την κατάσταση στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, είπε πως είναι ακόμη σε στάδιο προσαρμογής και ότι ήδη γίνεται μια πολύ σοβαρή δουλειά για αύξηση των λεωφορείων.

Αυξήθηκε σημαντικά η τρύπα του όζοντος πάνω από το Νότιο Ημισφαίριο, ξεπερνά το μέγεθος της Ανταρκτικής!

Επιστήμονες της Copernicus λένε ότι η τρύπα στο προστατευτικό στρώμα του όζοντος της Γης πάνω από το Νότιο Ημισφαίριο φέτος είναι μεγαλύτερη από το συνηθισμένο και ήδη ξεπερνά το μέγεθος της Ανταρκτικής!

Η Υπηρεσία Παρακολούθησης Ατμόσφαιρας "Copernicus" της Ευρωπαϊκής Ένωσης δήλωσε ότι η λεγόμενη τρύπα όζοντος, που εμφανίζεται κάθε χρόνο κατά την άνοιξη του Νοτίου Ημισφαιρίου, έχει αυξηθεί σημαντικά την περασμένη εβδομάδα μετά από ένα μέσο ξεκίνημα.

"Οι προβλέψεις δείχνουν ότι η φετινή τρύπα έχει εξελιχθεί σε μια μάλλον μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη", δήλωσε ο Vincent-Henri Peuch, επικεφαλής της υπηρεσίας δορυφορικής παρακολούθησης της ΕΕ.

«Εξετάζουμε μια αρκετά μεγάλη και δυνητικά επίσης βαθιά τρύπα όζοντος», είπε.

Το στρώμα όζοντος στη στρατόσφαιρα, σε ύψος 11 έως 40 χιλιόμετρα από την επιφάνεια του πλανήτη, προστατεύει σαν ασπίδα από την επιβλαβή υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία. Χημικές ουσίες όπως οι συνθετικοί χλωροφθοράνθρακες, που χρησιμοποιούνταν κυρίως στα συστήματα ψύξης, είχαν στο παρελθόν συμβάλει σημαντικά στην καταστροφή του όζοντος. Η απαγόρευση αυτών των ουσιών εδώ και αρκετά χρόνια έχει οδηγήσει σε σταδιακή αλλά αργή ανάκαμψη του όζοντος. Πάντως ακόμη και η δημιουργία μιας ασυνήθιστα μεγάλης τρύπας σε μια χρονιά όπως το 2021 δεν σημαίνει κατ' ανάγκη ότι έχει σταματήσει η διαχρονική ανάκαμψη του όζοντος.

Το ατμοσφαιρικό όζον απορροφά το υπεριώδες φως που προέρχεται από τον ήλιο. Η απουσία του σημαίνει ότι περισσότερη από αυτή την ακτινοβολία υψηλής ενέργειας φτάνει στη Γη, όπου μπορεί να βλάψει τα ζωντανά κύτταρα.

Ο Vincent-Henri Peuch σημείωσε ότι η περσινή τρύπα του όζοντος ξεκίνησε επίσης απίστευτα, αλλά στη συνέχεια μετατράπηκε σε μία από τις μακροβιότερες που έχουν καταγραφεί.

Το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, το οποίο υπογράφηκε το 1987, οδήγησε σε απαγόρευση μιας ομάδας χημικών ουσιών που ονομάζονται αλογονάνθρακες, οι οποίοι κατηγορήθηκαν ότι επιδείνωσαν την ετήσια τρύπα του όζοντος.

Οι ειδικοί λένε ότι ενώ το στρώμα του όζοντος αρχίζει να ανακάμπτει, είναι πιθανό να χρειαστεί μέχρι τη δεκαετία του 2060 για να εξαφανιστούν εντελώς από την ατμόσφαιρα οι ουσίες που καταστρέφουν το όζον που χρησιμοποιούνται σε ψυκτικά και δοχεία ψεκασμού

Η συμφωνία Κίνας - ΗΠΑ για την κλιματική αλλαγή απέτυχε λίγο πριν την σύνοδο κορυφής της COP26* του Νοέμβρη

Το Πεκίνο απέρριψε την πρόταση της Ουάσιγκτον για επιτάχυνση των προσπαθειών για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της δημόσιας δέσμευσης να σταματήσει η χρηματοδότηση των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα.

Η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για την κλιματική αλλαγή, με το Πεκίνο να απορρίπτει τις εκκλήσεις για δημόσια δέσμευση για την κλιματική αλλαγή πριν από τη σύνοδο κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα στη Γλασκώβη τον Νοέμβριο, σύμφωνα με τη South China Morning Post (SCMP).

Σε ρεπορτάζ που δημοσίευσε την Παρασκευή, η εφημερίδα South China Morning Post με έδρα το Χονγκ Κονγκ έγραψε ότι στις συνομιλίες "αναμήχθησαν" και θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αφού η Ουάσινγκτον στοχοποίησε πρόσφατα τη βιομηχανία ηλιακής ενέργειας του Πεκίνου με κατηγορίες για καταναγκαστική εργασία των μειονοτικών μουσουλμάνων Ουιγούρων στο Σιντζιάνγκ.

«Η Κίνα έχει ήδη τα δικά της σχέδια και οδικό χάρτη για την επίτευξη των κλιματικών στόχων», δήλωσαν οι Κινέζοι ηγέτες στον Αμερικανό απεσταλμένο για το κλίμα Τζον Κέρι, σύμφωνα με την έκθεση.

Η αποτυχία των συνομιλιών ήρθε σε μια κρίσιμη στιγμή όταν οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου αντιμετώπιζαν τις θανατηφόρες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατων θανατηφόρων πλημμυρών στη Νέα Υόρκη και τις καταρρακτώδεις βροχές που έπληξαν την επαρχία Χενάν της Κίνας τον Ιούλιο και τον Αύγουστο με εκατοντάδες νεκρούς και μεγάλες υλικές καταστροφές.

Η Κίνα και οι ΗΠΑ είναι επίσης οι δύο κορυφαίοι ρυπαντές στον κόσμο, παράγοντας 10 εκατομμύρια και 5,4 εκατομμύρια τόνους CO2 το 2019, σύμφωνα με το Climate Trade.

Την Παρασκευή, η Greenpeace East Asia δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή της για το 2020 προειδοποιώντας ότι λόγω της κλιματικής αλλαγής, η Αρκτική ενδέχεται να αντιμετωπίσει ένα καλοκαίρι χωρίς πάγο το 2035-πολύ νωρίτερα από το 2050, όπως είχε προβλεφθεί νωρίτερα.

Ο Li Shuo, ανώτερος σύμβουλος παγκόσμιας πολιτικής για την Greenpeace East Asia, δήλωσε στην SCMP ότι η έλλειψη προόδου κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του Kerry «δεν προμηνύει καλά» για τη σύνοδο κορυφής COP26 στη Γλασκώβη τον Νοέμβριο.

«Το μη αποτέλεσμα δεν είναι αποτέλεσμα!. Η σχέση ΗΠΑ-Κίνας έχει αντίκτυπο στον πλανήτη».

Ο Τζον Κέρι έφυγε από την κινεζική πόλη Τιαντζίν την Παρασκευή χωρίς να λάβει μια σταθερή δέσμευση από το Πεκίνο, αν και το υπουργείο περιβάλλοντος της Κίνας είχε πει ότι ο διάλογος ήταν «ειλικρινής, σε βάθος και ρεαλιστικός», ενώ υποσχέθηκε ότι οι συζητήσεις θα συνεχιστούν.

Το Πεκίνο απέρριψε την πρόταση της Ουάσιγκτον

Σύμφωνα με την SCMP, το Πεκίνο απέρριψε την πρόταση του Kerry να επιταχύνει τις προσπάθειες της Κίνας για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της δημόσιας δέσμευσης για το όριο 1,5 βαθμών Κελσίου (2,7 βαθμούς Φαρενάιτ) που είχε ως στόχο τη Συμφωνία του Παρισιού το 2015 και ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο για την κορυφή των εκπομπών άνθρακα πριν 2030.

Η Κίνα φέρεται να χλεύασε την απαίτηση των ΗΠΑ για μορατόριουμ για τη χρηματοδότηση υπερπόντιων έργων άνθρακα, ενώ επέβαλε επίσης κυρώσεις σε κινεζικές ηλιακές εταιρείες για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Σιντζιάνγκ.

Την Πέμπτη, ο Κέρι προειδοποιήσει ότι η μεγάλη χρήση άνθρακα από το Πεκίνο μπορεί να "ματαιώσει" την δυνατότητα μιας παγκόσμιας συμφωνίας περιβαλλοντικών στόχων.

Ο Κέρι δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι οι ΗΠΑ «κατέστησαν σαφές ότι η προσθήκη περισσότερων μονάδων άνθρακα αποτελεί σημαντική πρόκληση για τις προσπάθειες του κόσμου να αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση».

Παρά τις δεσμεύσεις για μέγιστη κατανάλωση άνθρακα πριν από το 2030, η Κίνα έθεσε σε λειτουργία 38,4 γιγαβάτ νέας ενέργειας με καύση άνθρακα πέρυσι-τρεις φορές περισσότερο από ό, τι είχε ξεκινήσει παγκοσμίως.

Η Κίνα έχει προκαλέσει τις ΗΠΑ να καθορίσουν τις σχέσεις τους με το Πεκίνο προκειμένου να σημειωθεί πρόοδος στην κλιματική αλλαγή.

Αλλά ο Κέρι προέτρεψε την κινεζική κυβέρνηση να μην αφήσει την περιβαλλοντική συνεργασία να επηρεαστεί από τις εντάσεις μεταξύ των δύο μεγαλύτερων ρυπαντών του κόσμου, χαρακτηρίζοντάς την «παγκόσμια πρόκληση».

«Είναι ουσιαστικό… ανεξάρτητα από τις διαφορές που έχουμε, ότι πρέπει να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση», είπε.

Ο υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι είχε πει στον Κέρι νωρίτερα κατά την επίσκεψη ότι η συνεργασία για την υπερθέρμανση του πλανήτη δεν μπορεί να απομακρυνθεί από την ευρύτερη διπλωματία μεταξύ των δύο χωρών.

Σε μια βιντεοκλήση με τον απεσταλμένο για το κλίμα, ο Γουάνγκ κατηγόρησε την Ουάσινγκτον για «μεγάλο στρατηγικό λανθασμένο υπολογισμό έναντι της Κίνας», σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου.

«Είναι αδύνατο η κλιματική συνεργασία Κίνας-ΗΠΑ να ανυψωθεί πάνω από το γενικό περιβάλλον των σχέσεων Κίνας-ΗΠΑ», δήλωσε ο Wang.

Πρόσθεσε ότι «η μπάλα είναι τώρα στο γήπεδο των Ηνωμένων Πολιτειών και οι ΗΠΑ θα πρέπει να σταματήσουν να βλέπουν την Κίνα ως απειλή και αντίπαλο».

πηγές μας: South China Morning Post, Greenpeace East Asia, COP26, Al Jazeera

* Η COP26 είναι η πιο σημαντική σύνοδος κορυφής στον κόσμο για την κλιματική αλλαγή και το Νοέμβριο 2021 φιλοξενείται στη Γλασκώβη της Σκωτίας

Η μεγάλη καταστροφή των πυρκαγιών ως αφορμή για περισυλλογή

Το άρθρο αυτό επιχειρεί την ανίχνευση των ιστορικά κληρονομημένων κεντρικών διαρθρωτικών αδυναμιών που δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση των πολύπλοκων προβλημάτων της ελληνικής κοινωνίας...

 

Ανάλυση του Καθ. Λόη Λαμπριανίδη*

 [Περίληψη ]

Τις τελευταίες ημέρες βιώσαμε μια καταστροφή που θα επιφέρει μακροχρόνιες συνέπειες στη φύση και τους ανθρώπους. Το άρθρο αυτό επιχειρεί την ανίχνευση των ιστορικά κληρονομημένων κεντρικών διαρθρωτικών αδυναμιών που δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση των πολύπλοκων προβλημάτων της ελληνικής κοινωνίας. Ασφαλώς οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες και η οικολογική κρίση γενικότερα είναι μια βασική αιτία. Όμως εδώ πρέπει να επισημάνουμε κυρίως την αδυναμία να οργανωθεί αποτελεσματικά η πυροπροστασία – πυρόσβεση. Η απόφαση να δοθούν φέτος ελάχιστα κονδύλια για την πρόληψη πρέπει να κατανοηθεί κυρίως ως αποτέλεσμα ιδεοληψίας («λιγότερο δημόσιο παντού») και αδυναμίας να συνειδητοποιηθεί το τεράστιο κόστος που μπορεί να προκύψει εάν τα πράγματα δεν πάνε καλά, όπως συνέβη φέτος αλλά και όπως πολύ συχνά συμβαίνει. Η καταστροφή επήλθε σε μια χώρα αναμφίβολα λαβωμένη από την υπερδεκαετή οικονομική κρίση, τις συνέπειες της πανδημίας, αλλά και από τις διαρκείς δομικές εσωτερικές της ανεπάρκειες. Όμως, αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να μας τρομάζει. Αυτό που πρέπει να μας τρομάζει είναι η αδυναμία να αντιμετωπίζουμε τέτοιου είδους προκλήσεις. Αυτό που συνέβη με τις καταστροφικές πυρκαγιές είναι μια από τις πολλές εκφάνσεις του εξαιρετικά προβληματικού τρόπου με τον οποίο είμαστε οργανωμένοι και λειτουργούμε, -γεγονός που είναι ανεξάρτητο από τον επαγγελματισμό και την αυταπάρνηση που καθημερινά επιδεικνύεται στο πεδίο, επί τω έργω, από όσες και όσους -πυροσβέστες κ.ά.- συνδράμουν στην κατάσβεση των πυρκαγιών. Αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε και κυρίως να το αλλάξουμε άμεσα.

Βιώσαμε μια φυσική καταστροφή

H χώρα βίωσε –και εξακολουθεί να βιώνει– μια καταστροφή που προκλήθηκε από τις πυρκαγιές. Σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο, 1,3 εκατ. στρέμματα έχουν ήδη μετατραπεί σε στάχτη, κυρίως στη Βόρεια Εύβοια, στην Αττική, αλλά και στην Ηλεία, τη Μεσσηνία, την Αρκαδία, τη Λακωνία – και μάλιστα φωτιές δεν έχουν σβήσει ακόμα. Ευτυχώς οι ανθρώπινες απώλειες ήταν περιορισμένες, αναμφίβολα όμως χιλιάδες συμπολίτες μας βιώνουν και θα βιώσουν για πολλά χρόνια πολύ μεγάλες δυσκολίες. Πολλοί έχουν εκτοπιστεί, έχουν χάσει το σπίτι, τη γη, το εισόδημά τους, και χιλιάδες ζώα έχουν αφανιστεί με τραγικό τρόπο.

Πρόκειται για εθνική τραγωδία, με μακροχρόνιες συνέπειες στη φύση και τους ανθρώπους. Το αποτέλεσμα θα ήταν ακόμη πιο τραγικό εάν δεν υπήρχε το κίνημα των εθελοντών δασοπυροσβεστών, που αυτή τη στιγμή δίνει ελπίδα και κουράγιο. Δυστυχώς, η διαχρονική αδυναμία αποτελεσματικής και ολοκληρωμένης αντιμετώπισης των πυρκαγιών από την πολιτεία «τέχνας κατεργάζεται»: η οδυνηρή εμπειρία της πολύνεκρης πυρκαγιάς στο Μάτι είχε ως θετικό αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί ευρέως το 112 και να επιτευχθεί μια ασφαλέστερη εν γένει απομάκρυνση των κατοίκων περιοχών που βρίσκονται σε κίνδυνο. Στα αρνητικά όμως δεν μπορεί παρά να σημειώσουμε την απουσία της συχνά κρίσιμης συμβολής των τελευταίων στην κατάσβεση και ιδίως στην αποφυγή αναζωπύρωσης των πυρκαγιών, κάτι που συνέτεινε σε μεγάλο βαθμό στη μεγάλη διάρκεια και το μέγεθος των καταστροφών. Αυτό, με τη σειρά του, οδήγησε σε φαινόμενα ανυπακοής πολλών κατοίκων στις εντολές εκκένωσης των οικισμών[1]: διαπιστώνοντας την αδυναμία του κρατικού μηχανισμού, αλλά και την επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης (αφού ήταν ολοφάνερη η αγωνιώδης προσπάθεια της κυβέρνησης να καταδειχθεί η υπεροχή έναντι της διαχείρισης στο Μάτι), καθώς συχνά εκκενώνονταν οικισμοί χωρίς πραγματικό κίνδυνο για τη ζωή των κατοίκων, με συνέπεια όμως την αδυναμία συνδρομής τους στην πυρόσβεση (που, όπως αποδεικνύεται, δεν μπορεί να επιχειρηθεί χωρίς την ενεργό συμμετοχή των κατοίκων), πολλοί κάτοικοι πήραν την υπόθεση στα χέρια τους, απειθάρχησαν στο μέτρο εκκένωσης και παρέμειναν στα χωριά τους για να σώσουν τα σπίτια και τις περιουσίες τους.

Όλοι κατανοούμε πως για την αποκατάσταση θα απαιτηθούν τεράστιοι χρηματικοί πόροι και πάρα πολύς χρόνος[2]. Κυρίαρχο πρόβλημα είναι η αντιμετώπιση των φαινομένων που συνοδεύουν τέτοιες καταστροφές: διάβρωση εδαφών, πλημμύρες, απώλεια της βιοποικιλότητας, έκλυση τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και περιορισμός της δυνατότητας συγκράτησης άνθρακα από τα δασικά οικοσυστήματα για πολλά χρόνια.

Τώρα είναι η στιγμή της επούλωσης των πληγών και της αποκατάστασης όλων όσων είδαν να χάνονται τα ζώα τους και οι περιουσίες τους, αλλά και να καταστρέφεται το φυσικό τους περιβάλλον. Γιατί, όπως επισημαίνει ο Παντελής Μπουκάλας (Καθημερινή, 7.8.21): «Μια κουβέντα είναι ότι τα δέντρα θα ξαναφυτρώσουν και τα σπίτια θα ξαναχτιστούν […] Τα σπίτια δεν είναι σκέτοι τοίχοι και οικοσκευές. Εστίες μνήμης είναι. Οι τοίχοι, ναι, ξαναχτίζονται. Όχι τα σπίτια».

Γιατί συνέβησαν όλα αυτά

Το ερώτημα στο μυαλό όλων μας είναι γιατί συνέβησαν όλα αυτά, και μάλιστα σε μια μεσογειακή χώρα η οποία αντιμετωπίζει εδώ και δεκαετίες πυρκαγιές κάθε καλοκαίρι και όπου η Μετεωρολογική Υπηρεσία είχε προειδοποιήσει πολλές ημέρες νωρίτερα για τον επερχόμενο καύσωνα. Οι απαντήσεις ποικίλλουν. Αγνοήθηκε, επί δυόμισι χρόνια, το πόρισμα της «Επιτροπής Γκολντάμερ»[3], με επικεφαλής τον διευθυντή του Παγκόσμιου Κέντρου Παρακολούθησης Πυρκαγιών, που προέβη σε μια σειρά κρίσιμων διαπιστώσεων διερευνώντας τα αίτια της τραγωδίας στο Μάτι: 45 συναρμόδιοι φορείς για την πρόληψη μιας πυρκαγιάς, 17 φορείς από 6 διαφορετικά υπουργεία αρμόδιοι για την καταστολή της, χρήσεις γης και έλλειψη ενημερωμένων σχεδίων χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδίων, που επιδεινώνουν το φαινόμενο, έλλειψη κλίματος συνεργασίας μεταξύ Πυροσβεστικού Σώματος και Δασικής Υπηρεσίας. Και ακόμη απουσία ενιαίου σχεδιασμού αντιπυρικής προστασίας, καθώς και εγκεκριμένων και τεκμηριωμένων τοπικών αντιπυρικών σχεδίων, άναρχη και απρογραμμάτιστη δόμηση δασικών εκτάσεων και ύπαρξη ζωνών με μείξη δασών και οικισμών γύρω από μεγάλα αστικά και τουριστικά κέντρα, περιστασιακή ενημέρωση για ευαισθητοποίηση των πολιτών και αναποτελεσματική οργάνωση του εθελοντισμού, έλλειψη ενός επιστημονικού, συμβουλευτικού και συντονιστικού οργανισμού για τη συστηματική οργάνωση της διαχείρισης των πυρκαγιών στα δάση και στην ύπαιθρο κ.ά.

Οι απαντήσεις που έχουν δοθεί είναι πολλές: Η καταστροφή αυτή είναι απλώς αποτέλεσμα ενός αναπόφευκτου φυσικού φαινομένου, του καύσωνα, του ανέμου, της «κλιματικής αλλαγής»[4], που μάλιστα την ίδια στιγμή εκδηλώθηκε και σε πολλά άλλα σημεία του κόσμου, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν αλώβητο το επικοινωνιακό προφίλ μιας «επιτελικής» κυβέρνησης και ενός εξαιρετικά ικανού πρωθυπουργού. Κάποιοι άλλοι προτάσσουν την ανικανότητα της κυβέρνησης, ενώ υπάρχουν και φωνές που βλέπουν και εδώ θεία δίκη,[5] συνωμοσίες (είναι αποτέλεσμα εμπρησμών και στη συνέχεια θα ξεφυτρώσουν ανεμογεννήτριες, θα οικοπεδοποιηθούν τα δάση κ.λπ.) κ.ο.κ.

Ασφαλώς οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες και η οικολογική κρίση[6] είναι μια βασική αιτία, χωρίς βεβαίως να αγνοούμε και τις σκόπιμες πυρκαγιές-εμπρησμούς. Όμως εδώ πρέπει να επισημάνουμε κυρίως τις αστοχίες και παραλείψεις της Πολιτείας, η οποία μάλιστα υπολείπεται κατά πολύ σε σχέση με το τι κάνουν οι αναπτυγμένες χώρες[7].

Κυριαρχεί η έλλειψη γνώσης για το τι ακριβώς συμβαίνει, καθώς και επαρκούς σχεδιασμού. Η έμφαση δυστυχώς δεν είναι στην πρόληψη. Δεν στηρίζονται οι δημόσιοι μηχανισμοί πρόληψης και συντήρησης (περιορισμός των διαθέσιμων κονδυλίων, υποστελέχωση κ.λπ.), με αποτέλεσμα την αύξηση της ποσότητας της καύσιμης ύλης εξαιτίας της πλημμελούς φροντίδας των δασών. Η έμφαση δίνεται, λανθασμένα, στους μηχανισμούς καταστολής και πυρόσβεσης, και μάλιστα με ανεπαρκή συντονισμό και ανεπαρκείς πόρους[8]: κατακερματισμένο σύστημα προστασίας και ανταπόκρισης, πολυδάπανη και αναποτελεσματική καταστολή πυρκαγιών, με έμφαση στη χρήση των μέσων εναέριας πυρόσβεσης εις βάρος της πρόληψης και της αξιοποίησης των επίγειων μέσων κατάσβεσης. Παράλληλα, βέβαια, υπάρχουν και άλλα, γενικότερα, προβλήματα λόγω της εγκατάλειψης της υπαίθρου, μια και οι αγρότες λειτουργούν κατά κάποιο τρόπο σαν «φύλακες της υπαίθρου».

Η απόφαση να δοθούν φέτος ελάχιστα κονδύλια για την πρόληψη ασφαλώς και θα μπορούσε να ιδωθεί ως απόρροια της δημοσιονομικής κρίσης. Είναι όμως κυρίως θέμα ιδεοληψίας («λιγότερο δημόσιο παντού») και αδυναμίας να συνειδητοποιηθεί το τεράστιο κόστος που μπορεί να προκύψει εάν τα πράγματα δεν πάνε καλά, όπως συνέβη φέτος, αλλά και όπως πολύ συχνά συμβαίνει.

Όπως επί λέξει ανέφερε ο πρωθυπουργός στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε για τις πυρκαγιές, «το επιτελικό κράτος δεν σβήνει φωτιές με τη μάνικα, συντονίζει, ορίζει προτεραιότητες, αξιολογεί και επιβλέπει, παρεμβαίνει εκεί που υπάρχουν πολλές συναρμοδιότητες για να μπορεί να συντονίσει και να καθοδηγήσει». Με αυτή τη φράση του υπονοεί ότι θέλει ένα μικρό επιτελικό κράτος, που αναθέτει στον ιδιωτικό τομέα (outsourcing) ακόμη και πολύ βασικές υπηρεσίες (δασοπροστασία και πυρόσβεση εν προκειμένω, αλλά και υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης κ.λπ.). Αυτό οδηγεί τελικά σε ένα κράτος που δεν γνωρίζει και δεν ελέγχει τίποτα, με τραγικά αποτελέσματα, όπως διαπιστώσαμε κατά τα δύο χρόνια διακυβέρνησης της ΝΔ. Κινείται δηλαδή απαρέγκλιτα σε μια νεοφιλελεύθερη αντίληψη, ξεπερασμένη, που δεν κατανοεί τις σύγχρονες εξελίξεις, οι οποίες επαναφέρουν το ισχυρό κράτος στην ημερήσια διάταξη.

Επιπλέον, επιμένει να αγνοεί τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών, στην περίπτωσή μας του πυροσβεστικού εθελοντισμού, του μη κερδοσκοπικού τρίτου τομέα, που παρεμβάλλεται μεταξύ κράτους και επιχειρηματιών, ο οποίος στην περίπτωση των πυρκαγιών είναι εξαιρετικά κρίσιμος. Αντί να επιδιώξει να τον ενισχύσει περαιτέρω, τον αγνοεί και προσπαθεί να δημιουργήσει μια νέα αγορά γύρω από τα δάση και τις πυρκαγιές. Το κόστος που θα προκληθεί από τη διαχείριση μέσω της αγοράς (και θα το αναλάβει βεβαίως ξανά ο δημόσιος προϋπολογισμός) θα είναι πολλαπλάσιο, ενώ το αποτέλεσμα θα είναι ασφαλώς πολύ υποδεέστερο, καθώς ούτε τα κονδύλια θα επαρκούν αλλά ούτε και οι υπηρεσίες που θα προσφέρουν οι ιδιώτες επιχειρηματίες θα είναι αποτελεσματικές χωρίς καμία ανταγωνιστική αγορά. Επιπλέον, η εισαγωγή του κινήτρου του κέρδους θα αποτελέσει ασφαλές αντικίνητρο και θα λειτουργήσει υπονομευτικά προς τον εθελοντισμό, με προφανή αρνητικά – ποσοτικά και ποιοτικά– αποτελέσματα.

Υπάρχουν πολλά και βαθιά αίτια αλλά και αστοχίες που οδήγησαν στις πυρκαγιές και στη συνέχεια στην ανεξέλεγκτη εξάπλωσή τους. Όλοι μιλούν για την αναγκαιότητα της βιώσιμης ανάπτυξης και επισείουν τον κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής, αλλά κωφεύουν στις διαρκείς επισημάνσεις των ειδικών για τις καταστροφικές συνέπειες της εκτός σχεδίου δόμησης, πολύ συχνά κοντά ή και μέσα σε δάση. Μάλιστα, η κυβέρνηση της ΝΔ, με μια λαϊκίστικη αντίληψη, υπονόμευσε την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών, γεγονός που ενθαρρύνει τις καταπατήσεις δασών[9].

Η άναρχη δόμηση, αλλά και η νόμιμη δόμηση μέσα σε δασικές περιοχές (και μάλιστα συχνά σε πευκοδάση), η ανεξέλεγκτη ρίψη μπάζων, η ανεπαρκής πρόβλεψη (καθαρισμός δασών από εύφλεκτα υλικά, επαρκής στελέχωση δυνάμεων κατάσβεσης με στελεχικό δυναμικό και ανθρώπους που γνωρίζουν κάθε περιοχή), ο εξαιρετικά προβληματικός τρόπος αστικής ανάπτυξης, όλα τα παραπάνω τελικά συντείνουν στην εξάπλωση της φωτιάς.

Η αδυναμία αντιμετώπισης των πυρκαγιών, απόρροια βαθύτερων αδυναμιών

Ας αφήσουμε τη λεπτομερή ανάλυση στους ειδικούς. Ο λόγος που με ωθεί να παρέμβω εδώ δεν είναι βέβαια η ειδικότητά μου, αλλά η ομοιότητα των προβλημάτων που σχετίζονται με τις πυρκαγιές και την εν γένει δασική διαχείριση με τον δικό μου τομέα ειδίκευσης: την (περιφερειακή) οικονομική ανάπτυξη. Πιστεύω ότι αυτά που βιώνουμε στην περίπτωση των πυρκαγιών είναι ένα έμπρακτο παράδειγμα, κατανοητό σε όλους, των εγγενών αδυναμιών οποιασδήποτε αναπτυξιακής δυναμικής στη χώρα.

Αυτό που συνέβη με τις καταστροφικές πυρκαγιές είναι μια από τις πολλές εκφάνσεις του εξαιρετικά προβληματικού τρόπου με τον οποίο είμαστε οργανωμένοι και λειτουργούμε, -γεγονός που είναι ανεξάρτητο από τον επαγγελματισμό και την αυταπάρνηση που καθημερινά επιδεικνύεται στο πεδίο, επί τω έργω, από όσες και όσους -πυροσβέστες κ.ά.- συνδράμουν στην κατάσβεση των πυρκαγιών. Αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε και κυρίως να το αλλάξουμε άμεσα.

Στις επόμενες παραγράφους λοιπόν θα αναφερθώ σε κάποια βασικά συμπεράσματα ενός πρόσφατου βιβλίου μας[10], καθώς η εμπειρία στη Γενική Γραμματεία Ιδιωτικών Επενδύσεων του Υπουργείου Οικονομίας & Ανάπτυξης την περίοδο 2015-2019 μας επέτρεψε να ξανασκεφτούμε τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται δημόσιες πολιτικές στην Ελλάδα – συμπεράσματα που δυστυχώς βλέπουμε να επιβεβαιώνονται και υπό το πρίσμα της παρούσας κρίσης.

Συγκεκριμένα, σημειώναμε εκεί πως ο σχεδιασμός δημόσιων πολιτικών στην Ελλάδα προσομοιάζει σε ένα μείγμα βραχυπρόθεσμου, ιδίως μικρο-ορθολογισμού, κληρονομημένων από το παρελθόν πρακτικών, που δεν επιτρέπουν το σχεδιασμό τομών και ρήξεων, με μια ισχυρή διάσταση ανορθολογισμού και «χαοτικών» χαρακτηριστικών, ιδίως στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. Είναι σαφές ότι και στην περίπτωση της δασοπυρόσβεσης τα ίδια χαρακτηριστικά κυριαρχούν, και σε αυτά εστιάζει η έκθεση Γκολντάμερ. Όπως επανειλημμένα επισημαίνεται από πολλούς ειδήμονες, οι κυβερνήσεις διαχρονικά απέτυχαν να ακολουθήσουν συνειδητά σχεδιασμένες δημόσιες πολιτικές, καθώς η χώρα κυβερνάται «εική και ως έτυχεν»[11]. Στο βιβλίο μας παραθέσαμε μια σειρά εμποδίων στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας, τα οποία μπορούμε με χαρακτηριστική ευκολία να υποστηρίξουμε ότι δυσχεραίνουν και την πυρόσβεση και την εν γένει δασοπροστασία, γι’ αυτό και τα μεταφέρουμε σχεδόν αυτούσια:--------------------------------

• – Η εμμένουσα αδυναμία του κράτους, με την ευρύτερη έννοιά του (κυβέρνηση, κόμματα, Βουλή κ.λπ.), αλλά και της εν στενή εννοία Δημόσιας Διοίκησης.


• – Η διαχρονική αδυναμία σκέψης και η απουσία τόλμης. Απουσία μιας «συλλογικής αναλυτικής δυνατότητας» ως διαχρονικό κεντρικό χαρακτηριστικό της κυβερνητικής λειτουργίας της χώρας. Διαρκής αδυναμία του ελληνικού κράτους να σκεφτεί στρατηγικά, καθώς στερείται δυνατοτήτων οργανωμένης πρόσληψης και ανάλυσης της πραγματικότητας και βεβαίως τεκμηριωμένης μεταρρύθμισής της βάσει δεδομένων (evidence based policies).


• – Το κράτος μας ήταν και παραμένει ένα ανίσχυρο κράτος, που άγεται και φέρεται από ιδεολογίες, συμφέροντα και αδράνειες, χωρίς προγραμματική δυναμική. Απαιτείται λοιπόν μια «διοικητική» και μια «αναπτυξιακή επανάσταση», που θα προχωρήσει με τόλμη και επινοητικότητα, βασισμένη στα υπαρκτά συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Η απουσία συνέχειας στη Δημόσια Διοίκηση, η απουσία σχεδιασμού που καταστρώνεται, αξιολογείται, αναθεωρείται, και που θα επέτρεπε την ουσιαστική βελτίωση της κρατικής λειτουργίας παντού (άρα, και στη δασοπροστασία ειδικότερα), είναι αποφασιστική για την εν γένει καχεξία μας.


• – Χρειάζεται επομένως αναβάθμιση του σχεδιασμού δημόσιας πολιτικής σε μια κατεύθυνση που θα επιχειρεί να ανταποκριθεί συνεκτικά (ολοκληρωμένος σχεδιασμός) σε κεντρικές κοινωνικές προκλήσεις (π.χ. κλιματική κρίση –και εδώ ειδικότερα δασοπροστασία–, οικονομικές – κοινωνικές – περιφερειακές ανισότητες). Απαιτούνται λοιπόν νέες κυβερνητικές δομές, η θεσμοποίηση μιας νέας κουλτούρας συνεργασίας και σχεδιασμού στους ανθρώπους της Διοίκησης, αλλά κυρίως κοινωνικοπολιτικές συμμαχίες και συναινέσεις και ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση του μέλλοντος – κάτι που δυστυχώς η τρέχουσα κυβέρνηση για λόγους ιδεολογικούς, ενδεχομένως και συμφερόντων, αδυνατεί ή δεν επιθυμεί να αντιληφθεί.

Τι πρέπει να γίνει

Η κυβέρνηση, πολύ σωστά, προσπαθεί να αντιδράσει άμεσα και να προσφέρει οικονομική βοήθεια στους πληγέντες, κατανοώντας πως πρέπει να γίνουν σχέδια για την ανάπτυξη των περιοχών που έχουν πληγεί και βέβαια πως πρέπει να βελτιωθεί δραστικά το σύστημα Πολιτικής Προστασίας γενικότερα. Ζήτησε μάλιστα και τη συμβολή των πολιτικών δυνάμεων της αντιπολίτευσης.

Όλα αυτά φαίνεται να κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, θα ήθελα όμως να κάνω δυο κρίσιμες επισημάνσεις. Πρώτον, ο πρωθυπουργός πρότεινε τη σύσταση επιτροπής για τη μεσο-μακροχρόνια ανάπτυξη της Β. Εύβοιας, σπεύδοντας μάλιστα να ορίσει τον επικεφαλής, καθ’ όλα αξιόλογο, χωρίς όμως καμία πρότερη συνεννόηση με την αντιπολίτευση και με την τοπική κοινωνία. Μάλιστα, στη συνέχεια υπονόμευσε αυτή την επιτροπή ορίζοντας υπουργό παρά τω πρωθυπουργώ για τη διαχείριση των σχετικών κονδυλίων.

Δεύτερον, προέκρινε στις αναδασώσεις των καμένων εκτάσεων να εφαρμοστεί αυτό που αποκαλεί «μοντέλο του “αναδόχου αναδάσωσης”», δηλαδή να δοθούν κίνητρα για την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα. Δημιουργείται έτσι μια νέα επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία, πέραν όσων προαναφέραμε για την αμφίβολη αποτελεσματικότητά της, το δυσβάστακτο δημοσιονομικό κόστος και την αλλοίωση του εθελοντικού ήθους, αναρωτιέται με τρόμο κανείς πώς θα εφαρμόζει τα επιχειρηματικά σχέδια για την περαιτέρω ανάπτυξη των υπηρεσιών που προσφέρει. Μήπως εδώ τουλάχιστον ο «νόμος του Σε»[12] θα βρει τη δικαίωση του;

Η πρόσφατη καταστροφή επήλθε σε μια χώρα αναμφίβολα λαβωμένη από την υπερδεκαετή οικονομική κρίση, τις επιπτώσεις της πανδημίας κ.λπ. Σε μια χώρα αντιμέτωπη με βαθιά προβλήματα στην οικονομική της διάρθρωση και με ένα τεράστιο δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ (στο τέλος Νοεμβρίου ήταν 371 δισ., δηλαδή 228% του ΑΕΠ), που μάλιστα ήταν το δεύτερο πιο διευρυνόμενο χρέος στον κόσμο. Και σε μια διεθνή συγκυρία όπου η κλιματική κρίση, οι κοινωνικές ανισότητες και η ένταση στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Κίνα[13] κυρίως και δευτερευόντως με τη Ρωσία μπορεί να οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις και, τέλος, σε μια συγκυρία όπου υπάρχει διαρκής υποχώρηση της οικονομικοπολιτικής θέσης της ΕΕ.

Όμως αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να μας τρομάζει. Σχεδόν όλες οι χώρες και οι περιοχές αντιμετώπισαν κάποια στιγμή στην ιστορία τους οικονομική κρίση ή φυσικές καταστροφές (πυρκαγιές, σεισμούς, πλημμύρες κτλ.). Αυτό που πρέπει να μας τρομάζει είναι η αδυναμία να αντιμετωπίζουμε τέτοιου είδους προκλήσεις.

Στη σημερινή συγκυρία υπάρχουν πολλοί διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι (Ταμείο Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ, το «μαξιλάρι» των 37 δισ. που άφησε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ) που μπορούν να βοηθήσουν να σχεδιαστεί μια ουσιαστική αλλαγή πορείας προς μια βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη. Επομένως, το πρόβλημα της ορθής κατανομής τους καθίσταται οξύτερο. Αυτό δεν μπορεί να γίνει παρά στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου προγραμματισμού για τη χώρα, και βέβαια για τις συγκεκριμένες περιοχές που επλήγησαν, ώστε να τεθούν οι προτεραιότητες και οι τρόποι αντιμετώπισής τους μετά από εκτενή διαβούλευση[14]. Αναμφίβολα, χρειάζεται δυνατότητα ενσωμάτωσης της επιστημονικής γνώσης για την κατανόηση των προβλημάτων και των επιλογών για την επίλυσή τους.[15] Δεν υπάρχουν περιθώρια για επικοινωνιακά κόλπα, χρειάζεται συνεννόηση με τα πολιτικά κόμματα αλλά και με τις δυνάμεις τις κοινωνίας.

Η χώρα μας και γενικότερα η Μεσόγειος, βρίσκεται δυστυχώς στην παγκόσμια αρνητική πρωτοπορία των κλιματικών μεταβολών σύμφωνα και με την πρόσφατη σχετική έκθεση του ΟΗΕ, οπότε τα περιθώρια καθυστερήσεων που διαθέτουμε ελαχιστοποιούνται. Η πατρίδα μας οφείλει να ηγηθεί των προσπαθειών για την κλιματική αλλαγή, συνάπτοντας κατάλληλες συμμαχίες και ενεργοποιώντας υπνώττοντα ανακλαστικά, ως όρο εκ των ων ουκ άνευ για την επιβίωση της. Αυτή η προσπάθεια υπερβαίνει κατά πολύ τις δυνάμεις αλλά και την διάρκεια κάθε κοινοβουλευτικής κυβέρνησης, με αυξημένο εκ των πραγμάτων το ρόλο της εθνικής αντιπροσωπείας, έτσι ώστε η δασοπροστασία να αποκτήσει μόνιμα και επιστημονικά τεκμηριωμένα χαρακτηριστικά, ενώ βέβαια κρίσιμη θα πρέπει να αποβεί επί του προκειμένου και η συμβολή της κοινωνίας των πολιτών, σε θέση συνοδηγού, αντίθετα ακριβώς με τις τρέχουσες προθέσεις για την εκχώρηση αυτής της θέσης στην ιδιωτική επιχειρηματική πρωτοβουλία, η οποία μόνο πολύ συμπληρωματικό ρόλο -και αν- μπορεί να διαδραματίσει επ΄αυτού.

Πρέπει να αναδειχθεί ένας συνδυασμός ισχυρής πολιτικής βούλησης και κοινωνικής συναίνεσης (αλλά και κατ’ ελάχιστον πολιτικής συνεννόησης) για την επίτευξη των απαραίτητων μεγάλων αλλαγών. Η αξιωματική αντιπολίτευση, και γενικότερα η αντιπολίτευση, έδειξε να κατανοεί τη σοβαρότητα της κατάστασης και την ανάγκη να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια που οδήγησαν σε αυτή την καταστροφή. Αναμένουμε από τη σημερινή κυβέρνηση να προχωρήσει σε μια τέτοια κατεύθυνση, και να δράσει μόνο μετά από τον ενδελεχή διάλογο με την κοινωνία και τα πολιτικά κόμματα.

___________________________________________

[1] Γιατί κατάλαβαν πως η «εντολή –αντί του «σχεδίου – εκκένωσης»- καταλήγει σε «εντολή εγκατάλειψης».

[2] Σημειώνουμε ενδεικτικά πως το κόστος των πυρκαγιών της Καλιφόρνιας το 2018 για μια καμένη έκταση περίπου 7,7 εκατ. στρεμμάτων ήταν σχεδόν 150 δισ. δολάρια (Nature – sustainability shorturl.at/artFW).

[3] https://ecopress.gr/wp-content/uploads/porisma.pdf

[4] Ας θυμηθούμε όμως πως η «κλιματική αλλαγή» δεν είναι φυσικό φαινόμενο, αλλά ανθρωπογενές. Η ανθρώπινη παρέμβαση την προκαλεί, και μόνο με ανθρώπινη παρέμβαση μπορεί να σταθεροποιηθεί ή, σε κάποιες περιπτώσεις, και να αντιστραφεί.

[5] Π.χ. ο Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ σε άρθρο του συσχετίζει τη νομοθεσία υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων –ως ύβρι, που έφερε την κάθαρση– με τη μορφή των καταστροφικών πυρκαγιών.

[6] Η Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) Climate Change 2021: the Physical Science Basis, που εγκρίθηκε στις 9.8.21 από 195 κυβερνήσεις-μέλη, είναι άκρως ανησυχητική. Επισημαίνει πως πολλές από τις αλλαγές που παρατηρούνται στο κλίμα είναι προφανείς σε χιλιάδες, αν όχι εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, και μερικές από τις αλλαγές που έχουν ήδη δρομολογηθεί –όπως η συνεχιζόμενη άνοδος της στάθμης της θάλασσας– θα είναι μη αναστρέψιμες για εκατοντάδες έως χιλιάδες χρόνια.

[7] Όπως σημειώνει ο πρώην υπουργός Γ. Μαγκριώτης: «Το πιο βασικό εργαλείο των ευρωπαϊκών χωρών είναι η πρόληψη, όπως και ο σωστός συντονισμός των δημόσιων υπηρεσιών, τα συγκροτημένα και εκπαιδευμένα τμήματα των εθελοντών και φυσικά γενικά και ειδικά σχέδια, άμεσα εφαρμόσιμα και γνωστά στους ανθρώπους που θα επωμισθούν την ευθύνη της υλοποίησής τους» (shorturl.at/lprQU).

[8] Δεν μπορούμε εδώ να αγνοήσουμε και την κακή κατανομή τους, όπως π.χ. εκφράστηκε μέσα από τη δημιουργία αστυνομίας για τα πανεπιστήμια, όταν η πρόσληψη αντίστοιχου αριθμού πυροσβεστών και εν γένει εργαζομένων στη δασική προστασία θα είχε πολλαπλάσια οφέλη, ή πάλι αν σκεφτούμε τα εκατομμύρια που δόθηκαν στα ΜΜΕ εν είδει ενίσχυσης, υποτίθεται, για την ενημέρωση περί πανδημίας και την άρνηση παραχώρησης ακόμα και του ενός δεκάτου του αιτηθέντος ποσού για πυροπροστασία, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται αναγκαστικά πλέον ο Προϋπολογισμός με ποσά έως και εκατονταπλάσια από όσα είχαν αρχικά ζητηθεί.

[9] Το 2015 δασικοί χάρτες υπήρχαν μόλις για το 1% της έκτασης της χώρας. Τον Μάιο του 2019 είχε αναρτηθεί το 55% της έκτασής της σε δασικούς χάρτες και είχε κυρωθεί το 44%. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, το 2020 θα είχε ολοκληρωθεί η ανάρτηση όλων των χαρτών της χώρας και θα είχε κυρωθεί η συντριπτική τους πλειοψηφία. Όμως η κυβέρνηση της ΝΔ ακύρωσε ουσιαστικά όλους τους δασικούς χάρτες για να «αναμορφωθούν» και να αναρτηθούν εκ νέου.

[10] Γεωργόπουλος Δ., Λαμπριανίδης Λ. (2021). Θέλουμε ανάπτυξη; Μια βιωματική εμπειρία με ιστορικές και θεωρητικές αναφορές, εκδόσεις Ποταμός.

[11] Τη χαρακτηριστική αυτή φράση πρωτοχρησιμοποίησε πιθανόν το 1886 ο «εθνικός» μας ιστορικός Κ. Παπαρρηγόπουλος, αναφερόμενος γενικά στον τρόπο διαχείρισης της χώρας κατά τα χρόνια μετά το θάνατο του Καποδίστρια, για να επανέλθουν συχνά σ’ αυτόν και μεταγενέστεροι, όπως π.χ. το 1913 ο Βλάγκαλης, μεγάλος οικονομικός παράγοντας της εποχής, που έγραφε: «Εάν ήθελε τις να χαρακτηρίσει δι’ ενιαίου γενικού χαρακτηρισμού τον λόγο της αποτυχίας της ανάπτυξης, θα ηδύνατο να είπει ότι η καθόλου έλλειψις συστήματος … η απουσία σχεδίου μελετημένου, η εική και ως έτυχε συμπτωματική πρόνοια, ο τυφλός εμπειρισμός, ο συμπτωματισμός, υπήρξε … ο σκόπελος καθ’ ου το ζήτημα της ενθαρρύνσεως της εθνικής βιομηχανίας ισχυρώς προσέκοψε», και λίγο πιο μετά, το 1920, ο Καλιτσουνάκης, καθηγητής οικονομικών και υπουργός Οικονομίας. Είναι πραγματική πρόκληση να χρησιμοποιηθεί η φρασεολογία του Βλάγκαλη για τις τρέχουσες επισημάνσεις ανεπαρκειών για τις πυρκαγιές, δεν θα χρειαζόταν σχεδόν καμία αλλαγή…

[12] Τον υπενθυμίζουμε: η προσφορά δημιουργεί τη ζήτησή της, και επομένως δεν τίθεται θέμα γενικής υπερπαραγωγής. Και βεβαίως εδώ η προσφορά είναι η παρουσία των δασικών πυρκαγιών…. Κάθε αγορά γενικότερα επιδιώκει την επέκταση και μεγέθυνσή της, τα κεφάλαια που επενδύονται εκεί επιδιώκουν την αέναη συσσώρευσή τους. Ποια θα είναι όμως η αναπτυσσόμενη αγορά επί του προκειμένου, αν όχι η αύξηση των πυρκαγιών; Και ποια θα είναι, συνεπώς, τα κίνητρα των εταιριών που θα συμμετέχουν: η αποτελεσματική πρόληψη ή η εκ των υστέρων καταστολή;

[13] Εξαιτίας της διαδικασίας απεμπλοκής (decoupling) από την οικονομική εξάρτηση από την Κίνα.

[14] Η αποτυχημένη κατανομή πόρων έγινε ιδιαίτερα εμφανής με τις πυρκαγιές. Αντί να διατεθούν «προμηθεϊκά» μερικά εκατομμύρια που ζητήθηκαν, θα διατεθούν «επιμηθεϊκά» ποσά που θα προσεγγίσουν ή θα υπερβούν το δισεκατομμύριο.

[15] Είναι χαρακτηριστικές οι επισημάνσεις με τις οποίες η WWF καταρρίπτει διάφορους μύθους, όπως ότι πρέπει να ξεκινήσει δενδροφύτευση αμέσως ή ότι πρέπει να βγάλουμε τα πεύκα και να βάλουμε άλλα δέντρα (https://shortest.link/Eae0).

25.08.2021

* Ο Λόης Λαμπριανίδης, είναι Καθηγητής του Πανεπιστημίουυ Μακεδονίας, τ. Γενικού Γραμματέα Ιδιωτικών Επενδύσεων, Υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης.

πηγή: enainstitute.org