Δεν μοιάζει καθόλου παράδοξο, που χαιρόμαστε οι Ελληνώνυμοι για την εκλογή του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ – η σύγκριση του ανθρωπολογικού τύπου και της συμπεριφορικής εικόνας τον καθιστούσε ασύγκριτα προτιμότερον από τον παρανοϊκά ασυμμάζευτο αντίπαλό του. Ασφαλώς και δεν ωφελεί η προκατάληψη...
Δεν μοιάζει καθόλου παράδοξο, που χαιρόμαστε οι Ελληνώνυμοι για την εκλογή του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ – η σύγκριση του ανθρωπολογικού τύπου και της συμπεριφορικής εικόνας τον καθιστούσε ασύγκριτα προτιμότερον από τον παρανοϊκά ασυμμάζευτο αντίπαλό του. Ασφαλώς και δεν ωφελεί η προκατάληψη. Αλλά ούτε παύει να είναι αναγκαία η ενεργός μνήμη. Για να σώζεται η ανθρωπιά του ανθρώπου, προαπαιτείται να μην ξεχνάμε τα ονόματα των αυτουργών της φρίκης του Νταχάου και του Αουσβιτς, όπως και της κόλασης των Γκουλάγκ και της Κολιμά. Για να σώζεται η ανθρωπιά του ανθρώπου, έχουμε χρέος να μην ξεχνάμε και ότι ο Τζο Μπάιντεν ήταν ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του αμερικανικού Κογκρέσου, ένας από τους πρωταίτιους και αυτουργούς της φρίκης των βομβαρδισμών της Σερβίας, το 1999.
Παραλληλίζουμε το Αουσβιτς και το Γκουλάγκ με τους βομβαρδισμούς της Σερβίας από το ΝΑΤΟ; Βέβαια, και χωρίς ενδοιασμό. Από τις 24 Μαρτίου του 1999 και για 78 μερόνυχτα, το ΝΑΤΟ, με 1.150 αεροσκάφη, πραγματοποίησε 2.250 επιδρομές στη Σερβία, σε 995 στόχους. Εκτοξεύτηκαν 420.000 βλήματα, 1.300 πύραυλοι, 37.000 βόμβες διασποράς, ενώ χρησιμοποιήθηκαν και βλήματα με κεφαλή απεμπλουτισμένου ουρανίου, για να θερίζει, ακόμα σήμερα, τον σερβικό πληθυσμό ο καρκίνος.
Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των νεκρών, υπολογίζεται ότι από τους βομβαρδισμούς σκοτώθηκαν περισσότεροι από 5.700 άμαχοι και 462 στρατιώτες. Καταστράφηκαν 25.000 κτίρια, αχρηστεύθηκαν 470 χιλιόμετρα αυτοκινητοδρόμων, 595 χιλιόμετρα σιδηροδρομικού δικτύου, 44 γέφυρες και το ένα τρίτο του δικτύου ηλεκτροδότησης. Καταστράφηκαν επίσης τα δύο μεγαλύτερα διυλιστήρια της χώρας και δεκάδες αποθήκες υγρών καυσίμων.
Ο στόχος επιτεύχθηκε: 240.000 Σέρβοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρογονική τους κοιτίδα, το Κόσοβο, μήτρα της σερβικής λαϊκής παράδοσης – το 2008 το Κόσοβο ανακήρυξε την «ανεξαρτησία» του, την καινούργια (νατοϊκή πια) ταυτότητά του («Κ», 24.3.2019). Στην προεκλογική του εκστρατεία, ως υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε: «Η ανεξαρτησία του Κοσόβου είναι μη αναστρέψιμη διαδικασία» (Capital.gr, 19.10.2020).
Με αυτά τα ανατριχιαστικά δεδομένα, πώς συμβιβάζεται το ήρεμο χαμόγελο, το ζεστό βλέμμα, η ευγενική πραότητα στο πρόσωπο του καινούργιου πλανητάρχη; Ο αντίπαλός του, αυτό που ήταν, το έδειχνε – μάλλον χωρίς επίγνωση ή με παγερή αδιαφορία για την εκτίμηση των «νουν εχόντων», των νουνεχών.
Κάποτε στην ελλαδική δημώδη εκφραστική, η λέξη «το αμερικανάκι» προσδιόριζε τον εύπιστο άνθρωπο, τον απονήρευτο, τον αφελή. Ο ατσίδας Ελλαδίτης δεν πίστευε ποτέ τα όσα τον διαβεβαίωναν οι άνθρωποι της εξουσίας, ήταν (και μάλλον παραμένει) σίγουρος ότι ψεύδονται συστηματικά και αυτονόητα – είναι το επάγγελμα (διαχείριση της εξουσίας) που επιβάλλει σαν νομοτέλεια την ψευτιά. Αντίθετα, ο Ελληνοαμερικάνος αποκτά, εκεί που βρίσκεται, μιαν απεριόριστη εμπιστοσύνη στην αμεροληψία και ειλικρίνεια των θεσμών και των θεσμικών αξιωματούχων. «Το είπε ο πρόεδρος», «το είπε ο σερίφης», «το είπε ο δικαστής»: Είναι απόλυτα πεπεισμένος ότι αποκλείεται να τον απατούν, αδύνατο να έστησαν παραμύθι για τη δολοφονία του Κένεντι ή για την καταστροφή των Δίδυμων Πύργων.
Στη φυσιογνωμική του έκφραση ο Μπάιντεν θυμίζει «αμερικανάκι», όπως ο Τραμπ, «σαΐνι του ΣΥΡΙΖΑ» αδίστακτο. Ούτε με το ένα μοντέλο ούτε με το άλλο μπορεί η Ελλάδα να πάψει να κινδυνεύει. Η ενδεχόμενη (αν και ίσως) αγαθή ευπιστία του Μπάιντεν, συν ο ρωμαιοκαθολικισμός του (αυγουστίνειος νομικισμός) μπορούν να δώσουν σαδισμό και φρίκη σε εκφάνσεις υπέρτερες της κόλασης στη Σερβία του 1999. Και η επιδεικτική βαρυμαγκιά του Τραμπ να εξασφαλίσει στον ευλαβέστατο ισλαμιστή τύραννο πάσης Μεσογείου και Μέσης Ανατολής την απόλυτη άφεση για αρπαγή εδαφών και θαλασσών, συντονισμένη με τις ορέξεις του. Ολα πιθανά.
Το μόνο απίθανο και αδύνατο είναι: να ανανήψει ποτέ το ελλαδικό κομματικό σύστημα, να μεταστραφούν τα μυαλά των επαγγελματιών της πολιτικής στην Ελλάδα. Ίσως να είμαστε η μόνη χώρα διεθνώς, όπου το μέγιστο κατόρθωμα δημοκρατίας θα ήταν η κατάλυση του σημερινού ψευδεπίγραφου πολιτεύματος, πλαστού και ανατριχιαστικά ανήθικου υποκατάστατου, που το βαφτίζουμε αδιάντροπα «δημοκρατία».
Είναι περισσότερο από φανερό ότι ο τρόπος της ανατροπής δεν μπορεί να προκαθοριστεί, κάθε γνωστή συνταγή είναι, εξ ορισμού πια, μια ξιπασμένη μικρόνοια, μια πατριωτική αφέλεια, ευφάνταστη ιδεοληψία. Οι γόνιμες ανατροπές πολιτευμάτων γεννιώνται, δεν υπαγορεύονται ούτε κηρύττονται. «Γεννιώνται», όταν κανείς δεν τις προβλέπει, από εκεί που κανείς δεν το περιμένει. Η «φύση» των ανατροπών που θα φρέναραν τον νομοτελειακό μαρασμό και τη φθίση, θα καθιστούσε πιθανότερο, ως πεδίο εκκόλαψης, την Παιδεία – από τα θεμέλια ξαναστήσιμο, επανασχεδιασμός και αναθεώρηση των στοχεύσεων σχολείου και πανεπιστημίου.
Δεύτερο πεδίο εκκόλαψης της ανατροπής, η Τοπική Αυτοδιοίκηση: επιστροφή της πολιτικής στην αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα. Τρίτο πεδίο: η τέλεια απεξάρτηση της Δικαιοσύνης και της Αμυνας από τη φυσιολογική εναλλαγή των κυβερνήσεων. Τέταρτο, ο θεσμικός έλεγχος, από μόνιμους, εκλεγμένους δημόσιους λειτουργούς, της κυβερνητικής διαχείρισης των οικονομικών. Πέμπτο πεδίο: ο εξ υπαρχής σχεδιασμός και λειτουργικός προγραμματισμός κάθε υπουργείου, κάθε δημόσιου οργανισμού. Και πάει λέγοντας.
Οι ενενήντα εννέα στους εκατό αναγνώστες αυτής της επιφυλλίδας θα οικτίρουν την αφέλεια των ουτοπικών της «προσδοκιών». Ακόμα λιγότεροι συνειδητοποιούν ότι στις επόμενες αμερικανικές εκλογές το εδαφικό μέγεθος της Ελλάδας δεν θα είναι το ίδιο. Νομοτελειακά.
Παραλληλίζουμε το Αουσβιτς και το Γκουλάγκ με τους βομβαρδισμούς της Σερβίας από το ΝΑΤΟ; Βέβαια, και χωρίς ενδοιασμό. Από τις 24 Μαρτίου του 1999 και για 78 μερόνυχτα, το ΝΑΤΟ, με 1.150 αεροσκάφη, πραγματοποίησε 2.250 επιδρομές στη Σερβία, σε 995 στόχους. Εκτοξεύτηκαν 420.000 βλήματα, 1.300 πύραυλοι, 37.000 βόμβες διασποράς, ενώ χρησιμοποιήθηκαν και βλήματα με κεφαλή απεμπλουτισμένου ουρανίου, για να θερίζει, ακόμα σήμερα, τον σερβικό πληθυσμό ο καρκίνος.
Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των νεκρών, υπολογίζεται ότι από τους βομβαρδισμούς σκοτώθηκαν περισσότεροι από 5.700 άμαχοι και 462 στρατιώτες. Καταστράφηκαν 25.000 κτίρια, αχρηστεύθηκαν 470 χιλιόμετρα αυτοκινητοδρόμων, 595 χιλιόμετρα σιδηροδρομικού δικτύου, 44 γέφυρες και το ένα τρίτο του δικτύου ηλεκτροδότησης. Καταστράφηκαν επίσης τα δύο μεγαλύτερα διυλιστήρια της χώρας και δεκάδες αποθήκες υγρών καυσίμων.
Ο στόχος επιτεύχθηκε: 240.000 Σέρβοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρογονική τους κοιτίδα, το Κόσοβο, μήτρα της σερβικής λαϊκής παράδοσης – το 2008 το Κόσοβο ανακήρυξε την «ανεξαρτησία» του, την καινούργια (νατοϊκή πια) ταυτότητά του («Κ», 24.3.2019). Στην προεκλογική του εκστρατεία, ως υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε: «Η ανεξαρτησία του Κοσόβου είναι μη αναστρέψιμη διαδικασία» (Capital.gr, 19.10.2020).
Με αυτά τα ανατριχιαστικά δεδομένα, πώς συμβιβάζεται το ήρεμο χαμόγελο, το ζεστό βλέμμα, η ευγενική πραότητα στο πρόσωπο του καινούργιου πλανητάρχη; Ο αντίπαλός του, αυτό που ήταν, το έδειχνε – μάλλον χωρίς επίγνωση ή με παγερή αδιαφορία για την εκτίμηση των «νουν εχόντων», των νουνεχών.
Κάποτε στην ελλαδική δημώδη εκφραστική, η λέξη «το αμερικανάκι» προσδιόριζε τον εύπιστο άνθρωπο, τον απονήρευτο, τον αφελή. Ο ατσίδας Ελλαδίτης δεν πίστευε ποτέ τα όσα τον διαβεβαίωναν οι άνθρωποι της εξουσίας, ήταν (και μάλλον παραμένει) σίγουρος ότι ψεύδονται συστηματικά και αυτονόητα – είναι το επάγγελμα (διαχείριση της εξουσίας) που επιβάλλει σαν νομοτέλεια την ψευτιά. Αντίθετα, ο Ελληνοαμερικάνος αποκτά, εκεί που βρίσκεται, μιαν απεριόριστη εμπιστοσύνη στην αμεροληψία και ειλικρίνεια των θεσμών και των θεσμικών αξιωματούχων. «Το είπε ο πρόεδρος», «το είπε ο σερίφης», «το είπε ο δικαστής»: Είναι απόλυτα πεπεισμένος ότι αποκλείεται να τον απατούν, αδύνατο να έστησαν παραμύθι για τη δολοφονία του Κένεντι ή για την καταστροφή των Δίδυμων Πύργων.
Στη φυσιογνωμική του έκφραση ο Μπάιντεν θυμίζει «αμερικανάκι», όπως ο Τραμπ, «σαΐνι του ΣΥΡΙΖΑ» αδίστακτο. Ούτε με το ένα μοντέλο ούτε με το άλλο μπορεί η Ελλάδα να πάψει να κινδυνεύει. Η ενδεχόμενη (αν και ίσως) αγαθή ευπιστία του Μπάιντεν, συν ο ρωμαιοκαθολικισμός του (αυγουστίνειος νομικισμός) μπορούν να δώσουν σαδισμό και φρίκη σε εκφάνσεις υπέρτερες της κόλασης στη Σερβία του 1999. Και η επιδεικτική βαρυμαγκιά του Τραμπ να εξασφαλίσει στον ευλαβέστατο ισλαμιστή τύραννο πάσης Μεσογείου και Μέσης Ανατολής την απόλυτη άφεση για αρπαγή εδαφών και θαλασσών, συντονισμένη με τις ορέξεις του. Ολα πιθανά.
Το μόνο απίθανο και αδύνατο είναι: να ανανήψει ποτέ το ελλαδικό κομματικό σύστημα, να μεταστραφούν τα μυαλά των επαγγελματιών της πολιτικής στην Ελλάδα. Ίσως να είμαστε η μόνη χώρα διεθνώς, όπου το μέγιστο κατόρθωμα δημοκρατίας θα ήταν η κατάλυση του σημερινού ψευδεπίγραφου πολιτεύματος, πλαστού και ανατριχιαστικά ανήθικου υποκατάστατου, που το βαφτίζουμε αδιάντροπα «δημοκρατία».
Είναι περισσότερο από φανερό ότι ο τρόπος της ανατροπής δεν μπορεί να προκαθοριστεί, κάθε γνωστή συνταγή είναι, εξ ορισμού πια, μια ξιπασμένη μικρόνοια, μια πατριωτική αφέλεια, ευφάνταστη ιδεοληψία. Οι γόνιμες ανατροπές πολιτευμάτων γεννιώνται, δεν υπαγορεύονται ούτε κηρύττονται. «Γεννιώνται», όταν κανείς δεν τις προβλέπει, από εκεί που κανείς δεν το περιμένει. Η «φύση» των ανατροπών που θα φρέναραν τον νομοτελειακό μαρασμό και τη φθίση, θα καθιστούσε πιθανότερο, ως πεδίο εκκόλαψης, την Παιδεία – από τα θεμέλια ξαναστήσιμο, επανασχεδιασμός και αναθεώρηση των στοχεύσεων σχολείου και πανεπιστημίου.
Δεύτερο πεδίο εκκόλαψης της ανατροπής, η Τοπική Αυτοδιοίκηση: επιστροφή της πολιτικής στην αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα. Τρίτο πεδίο: η τέλεια απεξάρτηση της Δικαιοσύνης και της Αμυνας από τη φυσιολογική εναλλαγή των κυβερνήσεων. Τέταρτο, ο θεσμικός έλεγχος, από μόνιμους, εκλεγμένους δημόσιους λειτουργούς, της κυβερνητικής διαχείρισης των οικονομικών. Πέμπτο πεδίο: ο εξ υπαρχής σχεδιασμός και λειτουργικός προγραμματισμός κάθε υπουργείου, κάθε δημόσιου οργανισμού. Και πάει λέγοντας.
Οι ενενήντα εννέα στους εκατό αναγνώστες αυτής της επιφυλλίδας θα οικτίρουν την αφέλεια των ουτοπικών της «προσδοκιών». Ακόμα λιγότεροι συνειδητοποιούν ότι στις επόμενες αμερικανικές εκλογές το εδαφικό μέγεθος της Ελλάδας δεν θα είναι το ίδιο. Νομοτελειακά.
_________________________________________________________________
* Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης. Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.
