Υπάρχει δυνατότητα άλλου δρόμου; - Πολλά εξαρτώνται από το πώς θα απαντήσουμε στο κρίσιμο ερώτημα

    Είναι αναγκαία μια ενεργητική πολιτική εθνικής κυριαρχίας και Ουδετερότητας της χώρας, μια προάσπιση της κυριαρχίας, άρα και άσκηση κυριαρχίας από την Πολιτεία, και μια ενεργητική πολιτική Ειρήνης για την περιοχή, την Ευρώπη, τη Ν.Α. Μεσόγειο...

Ρούντι Ρινάλντι*

Από το ξεκίνημα του ρωσοΝΑΤΟϊκού πολέμου στην Ουκρανία η στήλη αυτή έχει αναφερθεί τρεις φορές στο ζήτημα της Ουδετερότητας της χώρας, και πολλές φορές στους βαθμούς κυριαρχίας. Αυτά είναι σημαντικά θέματα στόχων και βηματισμών που αποκτούν ιδιαίτερο νόημα για μικρές και μεσαίες χώρες (σαν τη δική μας) σε μια θυελλώδη εποχή αναδασμών, ανακατατάξεων και αλλαγών συσχετισμών. Για παράδειγμα, σχετικά με το ζήτημα της Ουδετερότητας έχουμε αναφερθεί:

• Τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν η ελληνική Βουλή επικύρωσε τα πρωτόκολλα ένταξης στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και Φινλανδίας, με το άρθρο «Η ακραία ΝΑΤΟφροσύνη και ο στόχος της Ουδετερότητας» (φύλλο 604).

• Τον Νοέμβριο του 2022 με αφορμή ένα πορτοκαλί πανό στην πορεία του Πολυτεχνείου, στο οποίο αναγράφονταν τα συνθήματα «Όχι στον πόλεμο και τη ΝΑΤΟφροσύνη – Ελευθερία, Ουδετερότητα, Δημοκρατία», με το άρθρο «Μπορεί να είναι στόχος η Ουδετερότητα της Ελλάδας;» (φύλλο 614).

• Τον Μάρτιο του 2024, όταν στη Βουλή κυρώθηκαν –με ψήφους της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ– δύο μνημόνια ανάμεσα σε Ελλάδα και ΗΠΑ, με τα οποία στρατιωτικό προσωπικό των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων μπορεί να διατίθεται και να λειτουργεί υπό αμερικάνικη στρατιωτική διοίκηση όπου κρίνουν αναγκαίο οι ΗΠΑ στην Ευρώπη, με το άρθρο «ΝΑΤΟφροσύνη ή Ουδετερότητα;» (φύλλο 676).

Ορισμένες βασικές (προκαταρκτικές) επισημάνσεις

Πρώτη επισήμανση: Ο όρος «ουδετερότητα» έχει χρησιμοποιηθεί με πολλές σημασίες και σε διαφορετικές εποχές. Τα εξηγήσαμε όλα αυτά εκτενώς στο δεύτερο άρθρο που αναφέραμε πιο πάνω. Η θέση που υποστηρίζουμε είναι σαφής, δίνοντας έμφαση στον ενεργητικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει το σύνθημα-στόχος της Ουδετερότητας:

«Πρώτον να απεμπλακούμε με όλους τους τρόπους από τον σε εξέλιξη πόλεμο. Να μην λειτουργήσει η χώρα μας σαν μεγάλη στρατιωτική βάση των ΗΠΑ. Να μην αποστρατιωτικοποιηθούν τα νησιά και να μην σταλεί ο οπλισμός τους στις ουκρανικές δυνάμεις. Πέρα από αυτά: η Ελλάδα να μετατραπεί σε χώρα και παράγοντα ειρήνης, και να αποσυρθούν όλα τα τμήματα των ένοπλων δυνάμεών της που δρουν στο εξωτερικό. Τέλος, η θέση για Ουδετερότητα συνδυάζεται με τον στόχο του τερματισμού του πολέμου όσο πιο γρήγορα γίνεται».

Και παρακάτω στο ίδιο άρθρο:

«Η Ελλάδα δεν έχει κανέναν λόγο να εμπλακεί στον πόλεμο που διεξάγεται στην Ουκρανία, ούτε να ακολουθεί υπηρετικά ό,τι θέλουν και διατάσσουν οι ευρωατλαντικοί πάτρωνες και εμπρηστές του πολέμου. Ούτε έχει συμφέρον να θεωρήσει εχθρική χώρα τη Ρωσία και να προσφύγει στον φθηνό αντιρωσισμό αμερικάνικης κοπής. Έχει σαν χώρα ιδιαίτερα προβλήματα (εθνικά και κοινωνικά), και οφείλει να βρει τον δικό της δρόμο και τον δικό της βηματισμό, που να κατοχυρώνουν βαθμούς κυριαρχίας σε όλα τα επίπεδα – κι όχι να υποβιβάζεται σε μετανεωτερική νεοαποικία και σε πιθανό στόχο διαφόρων εμπόλεμων δυνάμεων ή επίδοξων επεκτατιστών και νταήδων στην περιοχή».

Δεύτερη επισήμανση: Είναι σαφέστατο πως ο κυρίαρχος πολιτικός κόσμος και οι οικονομικοί ολιγάρχες της χώρας έχουν έναν τελείως διαφορετικό προσανατολισμό, κληρονομημένο από το πλέγμα και καθεστώς της εξάρτησης της χώρας, και από τον ίδιο τον χαρακτήρα της αστικής τάξης στην Ελλάδα. Παραδείγματα: «Σωστή πλευρά της ιστορίας», «είμαστε ο πιο αξιόπιστος και προβλέψιμος σύμμαχος των ΗΠΑ» (Μητσοτάκης). «Από την Κέρκυρα μέχρι το Καστελόριζο και από την Κρήτη μέχρι τη Θράκη, σας παραδίδουμε την Ελλάδα σήμερα στα χέρια σας. Και είμαστε βέβαιοι ότι είναι σε καλά χέρια», Κώστας Τασούλας (νυν πρόεδρος Δημοκρατίας) προσφωνώντας τον κ. Μενέντες (ο οποίος λίγο αργότερα καταδικάστηκε 11 χρόνια φυλακή για δωροληψία στις ΗΠΑ). Και τόσα, τόσα άλλα δείγματα εθελοδουλίας, ΝΑΤΟφροσύνης. Για να μην αναφερθούμε στις υποκλίσεις του κ. Γεραπετρίτη προς τον Ερντογάν μέσα στο Μαξίμου. No problem για τις ελίτ. Μόνο που μετατρέπονται σε καρπαζοεισπράχτορα. Θα μιλήσουμε για αυτό παρακάτω.

Τρίτη επισήμανση: Είναι αλήθεια ότι δεν γίνεται σχεδόν κανένας λόγος για Ουδετερότητα της χώρας τόσο από πλευράς κομμάτων του πολιτικού συστήματος όσο και από την πλευρά κινημάτων-κινητοποιήσεων. Τα μεν κόμματα έχουν αποδεχθεί σε γενικές γραμμές το Δυτικό, ΝΑΤΟϊκό, πλαίσιο, κι έχουν επίσης αποδεχθεί στην πράξη την αύξουσα ισχύ της Τουρκίας στην περιοχή και την ανάγκη συνεργασίας μαζί της. Οι δε κινητοποιούμενοι άνθρωποι παραμένουν σε ένα γενικό πλαίσιο καταγγελίας του πολέμου, του καπιταλισμού, του εθνικισμού, του Ισραήλ κ.λπ., χωρίς να προχωρούν σε προβολή θέσεων, ενδιάμεσων βημάτων και στόχων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προϋποθέσεις και συσχετισμούς για μια διαφορετική πορεία. Ή θα υπάρξει μια μεγάλη ανατροπή (όπως την φαντάζεται ο καθένας ή την προπαγανδίζουν οι πιο πονηροί, π.χ. το ΚΚΕ – χωρίς να τρομάζουν κανέναν, γιατί το έχουν πάρει όλοι είδηση ότι είναι σκέτα βεγγαλικά και ρητορική), ή τίποτα απολύτως. Η έκφραση «να κατακτήσουμε βαθμούς κυριαρχίας» ή ακόμα και το αίτημα της Ουδετερότητας, ίσως φαίνονται σαν «δεξιές παρεκκλίσεις»…

Η αλήθεια είναι ότι στη χώρα έχει εκδηλωθεί ένα σχετικά μικρό αντιπολεμικό κίνημα σε σχέση με άλλες χώρες, και αυτό ζητά μια εξήγηση. Οι μαξιμαλισμοί στις διακηρύξεις και η παντελής έλλειψη σύνδεσης αυτών των μεγάλων ζητημάτων, συνδυασμένα με την προσκόλληση του πολιτικού κόσμου στα ποσοστά και στις εκλογές, οδηγούν γρήγορα στην αποδυνάμωση της μαζικής λαϊκής πάλης γύρω από στόχους και δεν δημιουργούν σοβαρά εμπόδια στην αστική πολιτική γενικά. Δεν τέθηκε με σοβαρότητα το τι θα σήμαινε ένα μεγάλο μαζικό κίνημα ειρήνης στην Ελλάδα. Πολλές διαφορετικές συγκεντρώσεις, άλλες πρωτοβουλίες, μικροκομματισμοί, κατακερματισμοί κ.λπ. δημιουργούν όλους τους όρους για διασκορπισμό θέλησης, δυνάμεων, και κυρίως για την ανυπαρξία συγκεκριμένων και σωστά ιεραρχημένων στόχων.

Το βασικό είναι αν υπάρχει πολιτική βούληση και φορέας της πολιτικής βούλησης, δηλαδή Υποκείμενο σε όλες τις εκδιπλώσεις του: ηγεσία, Πολιτεία, κοινωνία

Η σημερινή κατάσταση

Μετά σχεδόν δυόμιση χρόνια πολέμου στην Ουκρανία και 600 ημερών πολέμου στη Μέση Ανατολή και γενοκτονίας στη Γάζα, έχουν συμβεί πολλά, έχουν γίνει πολλές ανατροπές, υπάρχουν πολλά νέα δεδομένα. Νέα δεδομένα επί του πεδίου του πολέμου· νέα δεδομένα στον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων· νέα δεδομένα στο εσωτερικό της «σωστής πλευράς της Ιστορίας»: η Ρωσία κερδίζει στον πόλεμο της Ουκρανίας· η Συρία δεν υπάρχει όπως την ξέραμε και αναδιατάσσεται ο χάρτης της Μέσης Ανατολής· ο Τραμπ αλλάζει τη στρατηγική των ΗΠΑ δημιουργώντας νέες συμμαχίες και τακτικές· η Ευρώπη γίνεται πολιτική έδρα της παγκοσμιοποίησης και του «κόμματος του πολέμου» ενώ σπαράσσεται από τριγμούς και φυγόκεντρες τάσεις· οι BRICS συνεχίζουν να αμφισβητούν την κυριαρχία της Δύσης· η Τουρκία αναβαθμίζεται σε δύναμη πρώτης γραμμής με ενεργό ρόλο σε πολλά μέτωπα.

Όλα αυτά μέσα σε δύο πυκνά χρόνια. Ο χρόνος επιταχύνεται, τα γεγονότα έχουν έναν ρυθμό πολύ γρήγορο, τα θέατρα των αντιπαραθέσεων είναι πολλαπλά: πεδία πραγματικών μαχών και δοκιμασίες νέων τρόπων διεξαγωγής πολέμων· ψηφιακός μετασχηματισμός και εισβολή της Τεχνητής Νοημοσύνης σε πολλά πεδία· οικονομικός πόλεμος, με κορυφή του παγόβουνου τους δασμούς· ενέργεια, δρόμοι ενέργειας, αλυσίδες αξιοποίησης, χρηματιστήρια και απανωτά μπλακ άουτ· ανταγωνισμός στο διάστημα και στην κυβερνοασφάλεια. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα μεγάλα και ενεργά κέντρα του σύγχρονου κόσμου τα συμπεριλαμβάνει όλα αυτά.

Και η νησίδα «Ελλάδα» μέσα σε όλα αυτά τι κάνει; Τι σχεδιάζει; Τι διαβάζει; Πώς υπάρχει; Οι άρχουσες ελίτ της χώρας έχουν μια γρήγορη απάντηση: Θα προσκολληθούμε περισσότερο σε ό,τι λέγεται και υπάρχει ως Δύση, και ιδιαίτερα σε κάποια μεγάλη δύναμη (προτιμητέες οι ΗΠΑ) και ό,τι βγει μέσα από την προσκόλληση και δια της προσκολλήσεως. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος γι’ αυτές. Δια της προσκολλήσεως η διαιώνιση της ιδιοτέλειάς τους, χωρίς την παραμικρή σκέψη για τη συρρίκνωση και την καταβύθιση κοινωνίας και τόπου. Στο προηγούμενο φύλλο («Ρεαλπολιτίκ και φινλανδοποίηση: Η περίπτωση της Ελλάδας») είχαμε τονίσει ότι στις δυνάμεις που παρεμβαίνουν και στις οποίες προσκολλώμεθα (παραδοσιακά ευρωδυτικές) τώρα πρέπει να προστεθούν η Τουρκία και το Ισραήλ. Πολλαπλή προσκόλληση, πολλαπλή εξάρτηση, πολλαπλή πρόσδεση. Και για κατανάλωση προβολή ορισμένων «τριγωνικών συμμαχιών» π.χ. Ελλάδα-Αίγυπτος-Κύπρος ή Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ κ.ο.κ. Χωρίς καμία περίσκεψη για το πού μπορεί να οδηγήσει αυτή η στάση.

Αποτελέσματα: υποτελής καρπαζοεισπράκτορας

Όταν αυτοδηλώνεσαι ως ο «πιο προβλέψιμος σύμμαχος», μην περιμένεις να σε πάρουν στα σοβαρά. Ιδιαίτερα όταν το ειδικό βάρος είναι αντιστρόφως ανάλογο με τις «περήφανες» διακηρύξεις…

• Πρώτο λοιπόν αποτέλεσμα σε όλα τα μέτωπα του ορίζοντα είναι να μην υπολογίζεται η Ελλάδα σχεδόν καθόλου. Είναι εντελώς χαρακτηριστική η συμπεριφορά όλων (μέχρι και του Ράμα της Αλβανίας ή του Μίτσκοσκι της ΠΓΔΜ, «Βόρειας Μακεδονίας» μετά τη συμφωνία των Πρεσπών, η οποία ακόμα προκαλεί ρίγη περηφάνιας σε όλα τα θραύσματα που παλιού ΣΥΡΙΖΑ).

• Ο Ερντογάν εγκαινιάζει δεύτερο Μέγαρο στα κατεχόμενα στην Κύπρο, έχει εξασφαλισμένο ότι τίποτα δεν πρόκειται να γίνει πέρα από τα 6 μίλια των χωρικών υδάτων της Ελλάδας, διεκδικεί άμεσα και νησιά του ανατολικού Αιγαίου, επιβάλλει την αποστρατιωτικοποίησή τους, αγοράζει γη και σπίτια σε ολόκληρη την Θράκη με προμετωπίδα βουλγαρικές εταιρείες, διεισδύει οικονομικά σε πολλούς επιχειρηματικούς τομείς στην Ελλάδα. Τώρα οι κυβερνήτες μας βλέπουν ολόκληρη την Ευρώπη να αποκτά ιδιαίτερη εταιρική στρατιωτική σχέση με την Τουρκία και να αδιαφορεί φανερά για τις γκρίνιες της Ελλάδας.

• Σε λίγο αναμένεται η πρέσβειρα Κίμπερλι (Ιούλιο; Αύγουστο; αλήθεια, γιατί καθυστερεί;) και θα δούμε τι θα πει η φωνή του Τραμπ για την περιοχή μας… Ο Μητσοτάκης είναι κομμένος από τον Τραμπ, ψάχνει να πιάσει –μάταια μέχρι τώρα– επαφή με το περιβάλλον του, αλλά έχει εκτεθεί πολύ ως φιλοΜπάιντεν την προηγούμενη περίοδο.

• Οι Ρώσοι βλέπουν ότι η Ελλάδα ακολουθεί πιστά μια αντιρωσική πολιτική στάση σε όλα τα πεδία, και δεν θα έχουν κανένα πρόβλημα να στείλουν ένα μήνυμα σε όλη τη Δύση προκαλώντας κάποιο «πρόβλημα» στις περιπολίες των εκ Ρουμανίας ορμώμενων ελληνικών F16 προς τους ουρανούς της Ουκρανίας. Βολικός στόχος για ευρύτερο μήνυμα. Παράλληλα όμως και έκθεση της χώρας σε τυχοδιωκτισμούς προς χάρη του πολέμου ενάντια στη Ρωσία.

• Το Ισραήλ θεωρεί την Ελλάδα στρατηγικό του μετόπισθεν, και πολλές ισραηλινές εταιρείες έχουν επιδοθεί σε ένα ξέφρενο real estate σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και της Κύπρου. Ακόμα και η Αίγυπτος προχώρησε στην κίνηση για τη Μονή του Σινά ξέροντας ότι δεν θα βρει καμιά σοβαρή αντίσταση. Η γενική υποβάθμιση της χώρας στον διεθνή περίγυρο και στην περιφέρειά μας είναι γεγονός ευδιάκριτο.

Δεδομένοι, προβλέψιμοι, φοβικοί, εθελόδουλοι: μας έχουν πάρει όλοι χαμπάρι. Η πολιτική του «κατευνασμού» έφτασε στο σημείο να βγει εγκύκλιος που ζητά να μην γίνουν εκδηλώσεις για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, μην τυχόν και θυμώσει ο Ερντογάν… Προχωρούν λοιπόν τους σχεδιασμούς τους μικροί και μεγάλοι χωρίς να μας υπολογίζουν, κι όλο κάτι παίρνουν ή κατορθώνουν. Το περιέγραψε παραστατικά ένας πρώην πρωθυπουργός και πρώην αρχηγός της Ν.Δ. (ο κ. Σαμαράς) μιλώντας για την εξωτερική πολιτική της χώρας: κυριαρχεί «το δόγμα του Yes Men», και του «ό,τι πείτε, παντού και με όλους». Ε, τι να κάνουν οι άλλοι όταν βλέπουν τέτοια large συμπεριφορά; Αρπάζουν όσα μπορούν, ρίχνουν και καμιά φάπα ή μια θωπεία…

Ανάγκη μιας άλλης πορείας

Ξαναφέρνουμε το ζήτημα της Ουδετερότητας και της κατάκτησης βαθμών κυριαρχίας της χώρας ως μιας πολιτικής ενεργητικού χαρακτήρα, κι όχι παθητικής αποδοχής κελευσμάτων ή προτροπών μεγάλων δυτικών και περιφερειακών δυνάμεων. Είναι αναγκαία μια ενεργητική πολιτική εθνικής κυριαρχίας και Ουδετερότητας της χώρας, μια προάσπιση της κυριαρχίας, άρα και άσκηση κυριαρχίας από την Πολιτεία, και μια ενεργητική πολιτική Ειρήνης για την περιοχή, την Ευρώπη, τη Ν.Α. Μεσόγειο. Ένα σχέδιο εθνικής κυριαρχίας στις σύγχρονες συνθήκες και μια στάση Ουδετερότητας δεν μπορούν να ενεργοποιηθούν χωρίς μια γενική αφύπνιση και ενεργοποίηση όλων των κοινωνικών και λαϊκών δυνάμεων του τόπου, χωρίς μια μεγάλη εθνική και κοινωνική συμμαχία που θα ξεπερνά την αγκύλωση και την υποδούλωση του πολιτικού συστήματος στις δομές της εξάρτησης και της υποτέλειας. Χωρίς μια κοινωνία και έναν λαό που να είναι ενημερωμένος, σύγχρονος, καταρτισμένος, ενεργητικός, πολιτικοποιημένος σε άλλη βάση από τη σημερινή σαπίλα που κυριαρχεί, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί η πορεία της χώρας και της κοινωνίας προς μια μεγάλη συρρίκνωση και πολλαπλό κοινωνικό και χωρικό κατακερματισμό.

Δεν είμαστε Κασσάνδρες. Σκεπτόμαστε ρεαλιστικά, βλέπουμε την πορεία χωρίς πυξίδα, αισθανόμαστε τις απειλές, βιώνουμε το υπαρξιακό πρόβλημα της Ελλάδας. Προβληματιζόμαστε για το ποια μπορεί να είναι μια διέξοδος από την προδιαγεγραμμένη πορεία. Δεν αποδεχόμαστε το τετελεσμένο του «δεν υπάρχει άλλος δρόμος». Σήμερα μάλλον υπάρχουν χαραμάδες και δυνατότητες μιας διαφορετικής πορείας από αυτήν που γράφουν οι οδηγίες των φαρμάκων που μας συνταγογραφούν. Υπάρχει άλλος δρόμος, υπάρχουν άλλες δυνατότητες. Το αποδεικνύει η ίδια η πραγματικότητα άλλων χωρών: Τσεχία, Σλοβακία, Τουρκία, Ουγγαρία, Βραζιλία, Ουρουγουάη δείχνουν σε ορισμένες περιπτώσεις βαθμούς κυριαρχίας και ανεξαρτησίας από κέντρα και εντολές ισχυρών δυνάμεων. Υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα: Σερβία ή Βουλγαρία, Ισπανία ή Πορτογαλία, που κρατούν διαφορετική στάση σε ζητήματα ή κατορθώνουν εξαιρέσεις από οδηγίες και ντιρεκτίβες.

Το βασικό λοιπόν δεν είναι αν υπάρχει άλλη δυνατότητα, άλλη στάση, διαφοροποίηση, βαθμοί κυριαρχίας κ.λπ. Το βασικό είναι αν υπάρχει πολιτική βούληση και φορέας της πολιτικής βούλησης, δηλαδή Υποκείμενο σε όλες τις εκδιπλώσεις του: ηγεσία, Πολιτεία, κοινωνία. Εκεί βρισκόμαστε ακόμα πολύ πίσω. Αυτό όμως δεν είναι δικαιολογία για να αδρανούμε…

Αιτήματα-Στόχοι

Πλήθος αιτημάτων μπορούν να προκύψουν. Ο κατάλογος θα ήταν μακρύς. Το «καμία εμπλοκή της Ελλάδας στους τωρινούς πολέμους» θα έπρεπε να οδηγήσει σε συγκεκριμένα αιτήματα και στόχους. Σκεφτείτε πάλι το σύνθημα στο πορτοκαλί πανό: «Ελευθερία – Ουδετερότητα – Δημοκρατία». Η ζωή των τελευταίων δύο χρόνων πρόσθεσε τα «Δικαιοσύνη – Τιμωρία – Οξυγόνο». Μπορούν να «παντρευτούν», να γίνουν μια σύνθεση, ένα άμεσο πρόγραμμα ενός ρεύματος μέσα στην κοινωνία, να γίνουν πολιτική βάση μιας τεράστιας δεξαμενής/χώρου/εγχειρήματος που να ασκεί πίεση και να αποτρέπει γεγονότα ή να ανοίγει δρόμους για άλλους συσχετισμούς.

Μια χώρα, άρα και μια κοινωνία, δεν μπορεί να υπάρχει μέσα σε ένα τέλμα. Μια μετανεωτερική αποικία, μια 52η πολιτεία των ΗΠΑ, μια περιφέρεια της Ε.Ε., ένα βιλαέτι της Τουρκίας, ένα υβρίδιο όλων αυτών με μερικά ισραηλινά «χωριά» στην επικράτειά μας (ίσως είναι αδόκιμη λέξη πλέον), όλα αυτά μπορούν να υπάρχουν μέσα σε ένα γενικευμένο τέλμα, μια μετάλλαξη ενός ιστορικού έθνους και ενός ιστορικού χώρου… Ναι, υπάρχει κι αυτή η εκδοχή σαν ενδεχόμενο, και μάλιστα πιθανό. Γιατί όμως δεν μπορούν να το παραδεχθούν ανοικτά και καθαρά όσοι το προετοιμάζουν; Μάλλον επειδή υπάρχουν αντισώματα, μάλλον επειδή αυτό κάπου «κολλάει». Εκεί λοιπόν που αυτό «κολλάει», εκεί που υπάρχουν αντισώματα, μπορεί να ευδοκιμήσει και να στερεωθεί ένας άλλος δρόμος, αντιθετικός. Ο οποίος από σήμερα έχει ανάγκη ψηγμάτων και στόχων (π.χ. σχέδιο εθνικής κυριαρχίας και κοινωνικής αλλαγής, ουδετερότητα της Ελλάδας στον πολυπολικό κόσμο κ.ο.κ.).

αναδημοσίευση από: edromos.gr

______________________________________________

(*) Ο Ρούντι Ρινάλντι είναι εκδότης του Δρόμου της ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, συγγραφέας και αρθρογράφος - πολιτικός αναλυτής. Υπήρξε επικεφαλής της πολιτικής ομάδας και των εκδόσεων Α/συνέχεια, στη συνέχεια της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Ελλάδας (ΚΟE) που συμμετείχε ως τάση στον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς - ΣΥΡΙΖΑ. Διετέλεσε μέλος της ΚΕ της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ, όργανα από τα οποία παραιτήθηκε τον Ιούλιο του 2015, διαφωνώντας με τις επιλογές της τότε ηγεσίας.

Πρωτοβουλία μελών του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ενόψει του 5ου Συνεδρίου - Ίδρυση νέου φορέα με ηγέτη τον Αλέξη Τσίπρα

     «Ο νέος φορέας με ηγέτη τον Αλέξη Τσίπρα δεν μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά κόμματος, θα πρέπει να στοχεύει σε ευρύτερες κοινωνικές συμμαχίες, επιδιώκοντας πολιτική ενότητα και όχι απαραίτητα ιδεολογική ταύτιση», αναφέρεται στην πρόταση των 13 μελών του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στο 5ο Συνέδριο...

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ να πρωτοστατήσει στη συγκρότηση ενός ευρύτερου αριστερού πολιτικού φορέα με ηγέτη τον Αλέξη Τσίπρα

Εκκινούμε από την εξής βάση: είμαστε ενάντια στο να συμβιβαστούμε με έναν αποστεωμένο ΣΥΡΙΖΑ εντός ενός κατακερματισμένου αριστερού χώρου και να επιδοθούμε στο πώς θα διαχειριστούμε καλύτερα την αποστέωση και τον κατακερματισμό, την ώρα που στη χώρα μας τείνει να γίνει καθεστώς η νεοφιλελεύθερη λαίλαπα της μητσοτακικής δεξιάς. Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι χρειάζονται πολιτικές πρωτοβουλίες πριν παγιωθεί αυτή η κατάσταση.

Στις καπιταλιστικές κοινωνίες ο ατομισμός έχει αναχθεί σε πολιτισμικό στοιχείο. Η κυριαρχία του έναντι της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης προσφέρει εξαιρετική υπηρεσία στην κυβέρνηση Μητσοτάκη διότι αποτελεί την υλική βάση πάνω στην οποία στήθηκε ο χυδαίος μηχανισμός χειραγώγησης, ο ατομισμός λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της κυβερνητικής προπαγάνδας.

Στη χώρα μας σήμερα παράγεται πλούτος, αλλά τον παραγόμενο πλούτο τον νέμονται τα καρτέλ και τα ολιγοπώλια, δηλαδή μια χούφτα άνθρωποι. Αυτό το «επίτευγμα» της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι η δεσπόζουσα κοινωνική αντίφαση σήμερα, αποτυπώνεται ως κύμα ακρίβειας και φαίνεται να καθορίζει τις εξελίξεις.

Το δυσεπίλυτο πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ: αποτυγχάνει να νοηματοδοτήσει τον εαυτό του, αδυνατεί να συστηθεί στην κοινωνία ως αυτός που είναι.

Γιατί; Διότι εμείς προσπαθούμε να παράγουμε το πολιτικό νόημα του ΣΥΡΙΖΑ προτάσσοντας το πρόγραμμά του, όμως τούτη τη στιγμή αυτό είναι μη πραγματοποιήσιμο, αφού το νόημα τελικά το παράγει η πολιτική οντότητα ΣΥΡΙΖΑ - έτσι όπως «παρουσιάζεται» στα μάτια της κοινωνίας μετά τις διασπάσεις και την ολέθρια περίοδο Κασσελάκη - και το μεταφέρει στο πολιτικό περιεχόμενο του ΣΥΡΙΖΑ και όχι αντίστροφα, όπως πασχίζουμε να κάνουμε εμείς τώρα.

Στη βάση του ορατού πλέον κοινωνικού αιτήματος για ευρύτερες συμμαχίες, σε συνδυασμό με την αρνητική στάση των ηγεσιών των άλλων προοδευτικών κομμάτων, υποβάλλουμε στο συνέδριο προς διαβούλευση την πολιτική μας πρόταση. Στόχος της είναι να δημιουργήσει τους πολιτικούς όρους για την ανατροπή της νεοφιλελεύθερης λαίλαπας της δεξιάς και την προοπτική μιας αριστερής διακυβέρνησης στη χώρα μας.

Πρόταση: Ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ να πρωτοστατήσει στη συγκρότηση ενός ευρύτερου αριστερού πολιτικού φορέα με ηγέτη τον Αλέξη Τσίπρα.

Ο νέος φορέας δεν μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά κόμματος, θα πρέπει να στοχεύει σε ευρύτερες κοινωνικές συμμαχίες, επιδιώκοντας πολιτική ενότητα και όχι απαραίτητα ιδεολογική ταύτιση.

Γιατί να ηγηθεί ο Αλέξης Τσίπρας; Διότι τα πολιτικά του χαρακτηριστικά είναι ιστορικά διαμορφωμένα και κοινωνικά παγιωμένα, έχουν αποκτήσει μια υλική υπόσταση, η οποία μπορεί να προσδώσει άμεσα και αποτελεσματικά στο νέο φορέα το πολιτικό νόημα της κυβερνώσας αριστεράς.

Πώς θα τεκμηριώσουμε την πρότασή μας

Δεν θα ξεκινήσουμε από την πολιτική πραγματικότητα όπως την προσλαμβάνουμε εμπειρικά, ούτε από τα δημοσκοπικά ευρήματα που διατείνονται ότι τη φωτογραφίζουν, όπως κατά κανόνα κάνουν οι αναλύσεις, διότι όταν η ανάλυση ακολουθεί αυτή τη διαδρομή συνήθως εξαϋλώνεται σε όλο και πιο απλούς προσδιορισμούς αδυνατώντας να συνθέσει την πολιτική πραγματικότητα.

Θα ξεκινήσουμε από τις αντιφάσεις που έχουν αναπτυχθεί σήμερα στην ελληνική κοινωνία, στο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ και στον ευρύτερο χώρο της αριστεράς, για να αναδείξουμε αυτές που καθορίζουν τις εξελίξεις, ώστε την ενεργό πολιτική πραγματικότητα να την έχουμε ως αποτέλεσμα και όχι ως νοητή αφετηρία.

Οι αντιφάσεις του καπιταλισμού κάτω από τις νεοφιλελεύθερες πρακτικές της δεξιάς

Η ελληνική κοινωνία, ως καπιταλιστική κοινωνία, παράγει όλες τις βασικές εσωτερικές αντιφάσεις του καπιταλισμού. Μόνο που οι αντιφάσεις αυτές σήμερα, επειδή ακριβώς συνεπικουρούνται από τη νεοφιλελεύθερη διακυβέρνηση της δεξιάς, λειτουργούν ακόμα περισσότερο υπέρ του κεφαλαίου επιτείνοντας ακόμη πιο πολύ την εκμετάλλευση των εργαζομένων.

Οι εργαζόμενοι, είναι έτσι κι αλλιώς αναγκασμένοι να μετατρέπονται σε εμπόρευμα και να αλλοτριώνουν τις ζωές τους σαν μέσο για τη δική τους ζωή, για να παράγουν αδιάκοπα ανταλλακτική αξία, δηλαδή χρήμα. Χρήμα το οποίο γίνεται ιδιοκτησία του κεφαλαίου που εξουσιάζει την παραγωγική τους δραστηριότητα. Έτσι, το ίδιο το ενέργημά τους οικοδομεί μια ξένη δύναμη που τους αντιπαρατίθεται και τους εξουσιάζει.

Σ’ αυτή την αντίφαση η κυβέρνηση Μητσοτάκη πλειοδοτεί: Από τη μια έχει επιτρέψει με την πολιτική της τη δημιουργία των καρτέλ ενέργειας και τραπεζών και την κυριαρχία των ολιγοπωλίων, μια τάξη πραγμάτων που συνεχώς επιδεινώνει τις συνθήκες διαβίωσης της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας και ανεβάζει κυρίως το σταθερό κόστος παραγωγής των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Και από την άλλη, με τους αντεργατικούς νόμους και την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, αυξάνει τον εθνικό βαθμό εργασιακής εκμετάλλευσης, επιδρώντας ακριβώς στον πυρήνα της. Με συνέπεια να έχει φέρει τα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα σε ακόμα πιο δεινή θέση και τα καρτέλ και τα ολιγοπώλια με ακόμη περισσότερα «αναπάντεχα κέρδη».

Το δέλεαρ της φθηνής εργασίας σε συνδυασμό με τον αυξημένο βαθμό εργασιακής εκμετάλλευσης, που προβάλλει η κυβέρνηση για να προσελκύσει επενδυτικά κεφάλαια, υφαίνει το προβληματικό παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Προβληματικό και για τον ίδιο τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, αφού το «επενδύστε στη φθηνή εργασία, επενδύστε στην εντατικότητα και εκτατικότητα της εργατικής δύναμης» γίνεται τροχοπέδη στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, δηλαδή υπονομεύει τη βασική προϋπόθεση της ομαλής αναπαραγωγής του καπιταλιστικού συστήματος.

Όμως, με την πλειοδότηση η κυβέρνηση έχει εντείνει την αντίφαση αυτή και χωρίς να το θέλει την έχει καταστήσει ως την κυρίαρχη στην ελληνική κοινωνία, είναι αυτή που, όπως θα δούμε παρακάτω, φαίνεται να καθορίζει τις πολιτικές εξελίξεις.

Στη χώρα μας, όπως και σε όλες τις καπιταλιστικές κοινωνίες, αναπτύσσονται συνεχώς, με μη οργανωμένο και ανεξέλεγκτο τρόπο, πληθώρα ανταγωνιστικών σχέσεων, οι οποίες αντιστρατεύονται και τις σχέσεις συνεργασίας και την ενότητα της τάξης των εκμεταλλευόμενων.

Άρα ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής δρα αφαιρετικά πάνω στον άνθρωπο. Από τη μια του στερεί φυσικά του χαρακτηριστικά, αφού τον αποξενώνει από τον εαυτό του, του αρνείται την προσωπικότητά του και την ελευθερία του, και από την άλλη αναπτύσσει σε υπέρτατο βαθμό τον ατομισμό του. Ο άνθρωπος της καπιταλιστικής κοινωνίας μεταλλάσσεται σε homo economicus, σε ένα ορθολογικό ον που επιδιώκει ακατάπαυστα να μεγιστοποιεί το ατομικό του οικονομικό όφελος. Ο ατομισμός ως συμπεριφορά απέκτησε τόσο ισχυρούς δεσμούς με το καπιταλιστικό περιβάλλον, που τον έχουν αναγάγει σε πολιτισμικό στοιχείο του σύγχρονου κόσμου.

Ο ατομισμός στην υπηρεσία της κυβερνητικής προπαγάνδας

Η κυριαρχία του homo economicus και του ατομισμού ως στάση και συμπεριφορά, έναντι της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης προσφέρει εξαιρετική υπηρεσία στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, διότι αποτελεί το μοχλό της κυβερνητικής προπαγάνδας, είναι η υλική βάση πάνω στην οποία στήθηκε τα προηγούμενα χρόνια όλος αυτός ο χυδαίος μηχανισμός χειραγώγησης από τα κυρίαρχα ΜΜΕ της οικονομικής ελίτ και από το ίδιο το Μαξίμου που εκτρέφει την κατάπτυστη και σκοτεινή δράση της «ομάδας αλήθειας». Και επειδή ακριβώς υπάρχει μια ανατροφοδότηση ανάμεσα στον ατομισμό ως συμπεριφορά και την προπαγάνδα, ο ατομισμός λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της κυβερνητικής προπαγάνδας. Όσο πιο βαθιά εισχωρεί μέσα μας αυτό το χαρακτηριστικό, τόσο πιο πολύ ξεμακραίνουμε ως κοινωνία από τις συλλογικές διαδικασίες και την κινηματική δράση και τόσο πιο πολύ εκτιθέμεθα στους μηχανισμούς χειραγώγησης.

Μια σειρά βασικών κυβερνητικών πρακτικών αυτό ακριβώς προσπαθούν να κάνουν, να μας εμφυσήσουν ακόμα πιο πολύ τον ατομισμό και τον homo economicus. Η κυβέρνηση, με τον κλιμακούμενο και πολυεπίπεδο κρατικό αυταρχισμό που έχει εξαπολύσει, με την ποινικοποίηση κάθε απεργιακής κινητοποίησης, με τα βασικά εργασιακά δικαιώματα στο απόσπασμα, με την κατάλυση του κράτους δικαίου και με την εγκαθίδρυση του πελατειακού κράτους - όπου τις μεγάλες δουλειές του δημοσίου τις νέμονται οι ισχυροί ημέτεροι, ενώ για τα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα υπάρχουν οι μικροδουλίτσες, οι μικροεξυπηρετήσεις και το πάρτι στοχευμένων επιδομάτων - μας σπρώχνει ακόμα περισσότερο προς τον homo economicus, επιδιώκοντας να μας κάνει πιο ευάλωτους στην κυβερνητική προπαγάνδα.

Να ένα μέρος της εξήγησης γιατί η νεοφιλελεύθερη, αυταρχική και αντιλαϊκή πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη, τελικά απέβη υπέρ της στις εκλογές του '23.

Η δεσπόζουσα αντίφαση και η επικείμενη υπέρβασή της

Από την πλευρά μας, θα είναι καθαρός δονκιχωτισμός αν νομίζουμε ότι έχουν ήδη αναπτυχθεί στα σπλάχνα της κοινωνίας οι υλικοί όροι υπέρβασης των βασικών αντιφάσεων του καπιταλισμού. Μπορούμε, για παράδειγμα, να ανατρέψουμε την υπεροχή του ατομισμού, αν πριν δεν έχει ανατραπεί η κυριαρχία της ανταλλακτικής διαδικασίας και του καταμερισμού εργασίας, δηλαδή των πυλώνων του καπιταλισμού; Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν οφείλουμε να αντιπαρατεθούμε. Απεναντίας, ως αριστερά, στην επέλαση του ατομισμού πρέπει να απαντήσουμε κινηματικά, πρέπει να αντιπαραβάλλουμε τη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη και την ανιδιοτέλεια, ώστε να οικοδομήσουμε αρραγή κοινωνικά μέτωπα αντίστασης και διεκδίκησης. Επειδή οι αντιφάσεις του καπιταλισμού είναι ταξικές, και επειδή υποβόσκουν μέσα στην κοινωνία, πυροδοτούν πάντα τη δημιουργία νέων αντιφάσεων ή την ενίσχυση των υπαρχόντων.

Η εσωτερική κοινωνική αντίφαση που δεσπόζει στην ελληνική κοινωνία σήμερα και φαίνεται να καθορίζει τις εξελίξεις, διατυπωμένη με επίσημα στοιχεία είναι η εξής: Από τη μία, η Eurostat λέει ότι το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα έχει αυξηθεί την τελευταία τετραετία κατά 7,7%, πολύ πιο πάνω από το μέσο όρο της Ε.Ε. που ήταν +3,3% και της Ευρωζώνης που ήταν +2,3% και η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται με ρυθμούς 2,5% δηλαδή τριπλάσιους σε σχέση με την υπόλοιπη ευρωζώνη. Και από την άλλη, η έρευνα του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ λέει ότι η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στην τελευταία θέση μεταξύ των κρατών της Ε.Ε, πιο κάτω και από τη Βουλγαρία, ως προς την αγοραστική δύναμη του μέσου ετήσιου μισθού πλήρους απασχόλησης, ο οποίος αντιστοιχεί μόλις στο 55,5% του μέσου όρου της Ε.Ε. Συνεπώς, στη χώρα μας σήμερα παράγεται πλούτος, αλλά τον παραγόμενο πλούτο τον νέμονται τα καρτέλ και τα ολιγοπώλια, δηλαδή μια χούφτα άνθρωποι. Αυτό το «επίτευγμα» της νεοφιλελεύθερης κυβερνητικής πολιτικής διαπερνά όλη την κοινωνία, είναι το λεγόμενο κύμα ακρίβειας, έτσι το αποτυπώνουν και οι δημοσκοπήσεις.

Με τα δυο μεγαλειώδη συλλαλητήρια για τα Τέμπη συνενώθηκε το μέτωπο κατά της ακρίβειας με το μέτωπο ενάντια στη συγκάλυψη του εγκλήματος των Τεμπών, συνεπώς ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο αυτή η αντίφαση, η οποία φαίνεται να έχει ξεφύγει πλέον από το επίπεδο της διαφοράς και να έχει πάρει διαστάσεις ισχυρής αντίθεσης. Το δεύτερο συλλαλητήριο ήταν καθοριστικό, αφού συνδύασε την πρωτόγνωρη μαζικότητα με την πολιτικοποίηση των διεκδικήσεων που επέβαλε η συμμετοχή των συνδικάτων, των φοιτητικών συλλόγων, των συλλογικοτήτων και των κινημάτων. Πολιτικοποίηση με ξεκάθαρη πολιτική κατεύθυνση ενάντια στις νεοφιλελεύθερες πρακτικές της κυβέρνησης.

Ο μηχανισμός της κυβερνητικής προπαγάνδας, είναι φανερό ότι προσπαθεί αλλά αποτυγχάνει να καταστήσει την αντίφαση αυτή εξωτερική, αδυνατεί να πείσει ότι η ακρίβεια οφείλεται αποκλειστικά σε εξωτερικούς παράγοντες, ότι φταίει ο πόλεμος στην Ουκρανία και ότι ο Πούτιν είναι ο εχθρός της ελληνικής κοινωνίας. Όλα δείχνουν ότι μέσα στην κοινωνία έχουν αναπτυχθεί οι υλικοί όροι για την υπέρβαση αυτής της αντίφασης και αυτό καθιστά απολύτως ρευστή την ενεργό πολιτική πραγματικότητα.

Όμως, για το αν και πώς θα επιλυθεί, πρέπει να λάβουμε υπόψιν, ότι η αντίφαση αυτή δεν αναδεικνύεται στην πλήρη έκτασή της, δηλαδή ως αντίθεση της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας ενάντια στην οικονομική ελίτ, συνεπώς ως ταξική αντίφαση όπως πραγματικά είναι. Η οικονομική ελίτ φροντίζει να είναι έξω από το κάδρο, αφήνοντας την κυβέρνηση στο μάτι του κυκλώνα, για να μπορεί, όταν η αντίθεση φτάσει στην ανώτερη βαθμίδα, όπου εκεί η ποιοτική αλλαγή είναι αναπόφευκτη, να επιβάλλει μια κυβερνητική αλλαγή της αρεσκείας της, ενώ η ίδια να συνεχίσει αλώβητη την ανεξέλεγκτη ιδιοποίηση του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου. Ήδη μπορεί να σχεδιάζουν κάτι τέτοιο κάποιοι οικονομικοί μεγιστάνες. Μια αλλαγή εν πλω στο τιμόνι της ΝΔ πριν τις κάλπες και ένας πλήρως ελεγχόμενος κυβερνητικός σχηματισμός μετά τις κάλπες, μπορεί να κάμψει την κοινωνική αντίδραση, οπότε ούτε γάτα ούτε ζημιά γι’ αυτούς.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στη δίνη του προβλήματος, η κατακερματισμένη αριστερά και το επίδικο της υπέρβασης

Το ζήτημα όμως, για μας, τον κόσμο της αριστεράς, δεν είναι να περιγράψουμε με πειστικούς όρους την ενεργό πραγματικότητα της χώρας και μετά να ατενίζουμε τη μοίρα της, άλλα να την αλλάξουμε.

Η ιστορία δεν παράγεται ντετερμινιστικά, δεν είναι η αυτόματη συνέπεια της λειτουργίας οικονομικών νόμων, εμείς οι άνθρωποι γράφουμε την ιστορία, αλλά όχι όπως επιθυμούμε, ούτε κάτω από τις συνθήκες που εμείς θέλουμε. Τη γράφουμε σε συνθήκες ήδη διαμορφωμένες, με συγκεκριμένους συσχετισμούς, με συγκεκριμένους περιορισμούς, αλλά και με συγκεκριμένες δυνατότητες. Για να μη συρθούμε πίσω από τις εξελίξεις αλλά για να παλέψουμε για τη διαμόρφωσή τους, πρέπει να αναζητήσουμε αυτές τις δυνατότητες.

Ο ΣΥΡΙΖΑ αυτή τη στιγμή έχει περιέλθει στη δίνη ενός δυσεπίλυτου προβλήματος: αποτυγχάνει να νοηματοδοτήσει τον εαυτό του, αδυνατεί να συστηθεί στην κοινωνία ως αυτός που είναι. Ως το κόμμα που την περίοδο 2012 -15 ήταν η φωνή των κοινωνικών κινημάτων στη βουλή. Ως το κόμμα που κυβέρνησε την Ελλάδα πριν λίγα χρόνια, ως η πιο έντιμη κυβέρνηση μεταπολιτευτικά, ως η κυβέρνηση που έβγαλε την Ελλάδα από τα μνημόνια και δρομολόγησε την επίλυση του μακεδονικού, που σε πολύ δύσκολες μνημονιακές συνθήκες κατάφερε να ισχυροποιήσει την κοινωνική συνοχή και να προστατέψει το κοινωνικό κράτος. Ως το κόμμα που σήμερα έχει ένα ρεαλιστικό πολιτικό πρόγραμμα των 10+1 προγραμματικών αξόνων. Στα μάτια της κοινωνίας, τούτη την ώρα, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα αποστεωμένο κόμμα, δεν είναι πια κυβερνώσα αριστερά, είναι μακριά από το να εκφράσει τα κοινωνικά κινήματα και ακόμα πιο μακριά από το να δώσει από μόνος του την προοπτική για μια αριστερή διακυβέρνηση.

Το ερώτημα γιατί συμβαίνει αυτό, περιμένει πειστική απάντηση. Και η απάντηση είναι η εξής: εμείς προσπαθούμε να νοηματοδοτήσουμε τον ΣΥΡΙΖΑ προτάσσοντας τους 10+1 προγραμματικούς άξονες του πολιτικού μας προγράμματος και περιμένουμε οι πολίτες να ανταποκριθούν στο κάλεσμά μας και να μας εμπιστευτούν. Όμως αυτό είναι μη πραγματοποιήσιμο, τουλάχιστον άμεσα, διότι το νόημα το παράγει ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ έτσι όπως «εμφανίζεται» αυτή τη στιγμή στην πολιτική σκηνή και στα μάτια των πολιτών μετά τις διασπάσεις και την ολέθρια περίοδο Κασσελάκη, και όχι το πολιτικό του πρόγραμμα. Η πολιτική οντότητα ΣΥΡΙΖΑ παράγει το πολιτικό νόημα και το μεταφέρει στο πολιτικό περιεχόμενο του ΣΥΡΙΖΑ και όχι αντίστροφα. Το πολιτικό νόημα δεν παράγεται από το πολιτικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ και μεταφέρεται στην πολιτική οντότητα ΣΥΡΙΖΑ, όπως πασχίζουμε να κάνουμε εμείς τώρα. Το νόημα πηγάζει από το σημαίνον και μεταφέρεται στο σημαινόμενο και όχι αντίστροφα, και κανένας δεν εγγυάται την ταύτιση των νοημάτων τους.

Αλλά ποιο πολιτικό νόημα εκπέμπει σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ; Στα μάτια τις κοινωνίας, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ακόμα εγκλωβισμένος στο πολιτικό νόημα που παρήγαγε η καταστροφική περίοδος Κασσελάκη, εκπέμπει την αναξιοπιστία, την ιδεολογική σύγχυση και τη μη σοβαρότητα. Ίσως μάλιστα, τούτη την ώρα να βιώνουμε το αποκορύφωμα αυτής της κατάστασης. Για να το αλλάξουμε, δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη, θέλει μεγάλη προσπάθεια αλλά και χρόνο. Γι’ αυτό είναι μέγα πολιτικό σφάλμα, αυτή την ώρα, να πυροβολούμε το ίδιο το κόμμα και να τροφοδοτούμε πρακτικές εσωστρέφειας. Είναι ανθρωπίνως αδύνατο, ο πρόεδρος Σωκράτης Φάμελλος να γυρίσει έναν διακόπτη και να αλλάξει το πολιτικό νόημα που παράγει ο ΣΥΡΙΖΑ, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχουν οι αντικειμενικές δυνατότητες για να γίνει αυτό άμεσα. Η συμμετοχή των 70.000 δημοκρατικών πολιτών στις εσωκομματικές εκλογές τον Νοέμβρη του 2024, έβαλε τα θεμέλια ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ να επανακτήσει την αξιοπρέπειά του και την αριστερή του ταυτότητα, όμως για να γίνουν αυτά πράξη, χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια αλλά και χρόνος.

Όσο για την εγκυρότητα ότι το νόημα πράγματι πηγάζει από το σημαίνον, υπάρχουν παραδείγματα, που σε ιδιάζουσες πολιτικές συγκυρίες, το νόημα του σημαίνοντος είναι ικανό από μόνο του να παράγει πολιτικές πραγματικότητες. Όπως συμβαίνει σήμερα με τα υψηλά δημοσκοπικά ποσοστά της Πλεύσης Ελευθερίας, ή όπως παλιά με το δεξιόστροφο σημιτικό ΠΑΣΟΚ που καρπωνόταν το πολύ ισχυρό πολιτικό μήνυμα που παρήγαγε το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου ως το κεντροαριστερό κόμμα των μη προνομιούχων.

Κοιτάζοντας προς τον ευρύτερο χώρο της αριστεράς συναντάμε την εξής αντίφαση: Ενώ όλο το αριστερό φάσμα διακηρύσσει την αναγκαιότητα της ταξικής ενότητας, ενώ στην πρώτη γραμμή των πρακτικών δράσης βρίσκουμε τη συλλογικότητα και τη διαμόρφωση κοινών μετώπων διεκδίκησης, εντούτοις, πολλά αριστερά κόμματα ή σχήματα, στη βάση της διεκδίκησης της ιδεολογικής καθαρότητας, αυτοπροσδιορίζονται αποκλειστικά και μόνο μέσω των ιδεολογικών τους διαφορών με τον υπόλοιπο αριστερό κόσμο.

Γι’ αυτό στον ευρύτερο αριστερό χώρο υπάρχει πάντα μια κινητικότητα αναζητήσεων και μια εναλλαγή ιδεολογικών αντιπαραθέσεων και συμμαχιών. Αυτή η κινητικότητα και εναλλαγή παράγει πότε ισχυρές πολιτικές συνεργασίες και πότε κατακερματισμό των δυνάμεων. Όταν όμως, κυριαρχεί η μία πλευρά, ακριβώς τότε αναπτύσσονται οι υλικοί όροι της κυριαρχίας της άλλης. Σήμερα ναι μεν κυριαρχεί ο κατακερματισμός του αριστερού χώρου, αλλά στην κοινωνία έχουν αναπτυχθεί οι δυνατότητες για τη δημιουργία μιας ευρύτερης πολιτικής ενότητας. Μην περιμένουμε όμως η πολιτική ενότητα να συμβεί νομοτελειακά, θα γίνει πράξη μόνο αν παλέψουμε προς αυτή την κατεύθυνση.

Συνεπώς, με δεδομένο το πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ και τον κατακερματισμό του αριστερού χώρου, το πολιτικά επίδικο τούτη την ώρα για την κοινωνία είναι η συγκρότηση ενός ευρύτερου αριστερού πολιτικού φορέα, ο οποίος θα παράγει την προσδοκία στους εκμεταλλευόμενους, στους μη προνομιούχους και στους κοινωνικά καταπιεσμένους της χώρας, ότι μπορεί να αντιπαρατεθεί στον αυταρχικό νεοφιλελευθερισμό της δεξιάς, ότι μπορεί να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης, να αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες, να επαναθεμελιώσει το απαξιωμένο κοινωνικό κράτος, να βάλει τέλος στο τραπεζικό και ενεργειακό καρτέλ, να καταστήσει τη στέγη προσβάσιμο αγαθό για όλους. Το πολιτικό πρόταγμα του νέου φορέα πρέπει να συμπίπτει με το κυρίαρχο κοινωνικό αίτημα τούτη τη στιγμή, την αναδιανομή του πλούτου υπέρ των εκμεταλλευόμενων και μη προνομιούχων.

Όμως, είμαστε ενάντια το νέο φορέα να τον εκπονήσουν πρόεδροι και αξιωματούχοι υφιστάμενων κομμάτων μαζί με κάποιες σημαντικές προσωπικότητες και αφού ολοκληρώσουν την εκπόνηση να διαπραγματευτούν και το πρόσωπο του επικεφαλής. Ο νέος φορέας δεν χρειάζεται επικεφαλής, πολιτικό ηγέτη χρειάζεται που θα παράγει για την κοινωνία το πολιτικό νόημα. Και ο πολιτικός ηγέτης δεν μπορεί να είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης και παζαρέματος, πρέπει να βρίσκεται στην αφετηρία, να είναι μπροστάρης της προσπάθειας και όχι το τελευταίο κομμάτι του παζλ. Ο νέος φορέας πρέπει να στοχεύσει σε ευρείες συμμαχίες, να ενώσει πολιτικές δυνάμεις, να εκφράσει το κοινωνικό μέτωπο ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό, και όχι να λειτουργήσει ως βάρκα σωτηρίας για κάποιους από τους εκπονήσαντες και για κάποιους άλλους ως σκαλοπάτι πολιτικής αναρρίχησης.

Πειστική απάντηση όμως περιμένουν και τα ερωτήματα: σε ποια βάση θα συγκροτηθεί ο νέος φορέας; και γιατί να ηγηθεί Αλέξης Τσίπρας;

Καταστατικά ο ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει τη συμπόρευση με τις άλλες δημοκρατικές δυνάμεις γι’ αυτό προσπαθεί να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας και σύγκλισης με τις ηγεσίες των λεγόμενων προοδευτικών κομμάτων. Όμως, αυτή η στρατηγική έχει αποτύχει παταγωδώς, διότι καμία ηγεσία τούτη την ώρα, όχι μόνο δεν δείχνει τέτοια διάθεση, αλλά είναι επιθετική και προς τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ. Από την άλλη όμως, τέτοια διάθεση δείχνουν οι πολίτες, το αίτημα της συμμαχίας των προοδευτικών δυνάμεων είναι και υπαρκτό και ορατό πλέον στην κοινωνία, το αποτυπώνουν και οι δημοσκοπήσεις. Αυτή η αντίφαση είναι κρίσιμο να επιλυθεί υπέρ της πολιτικής ενότητας και όχι υπέρ του κατακερματισμού. Στη βάση ακριβώς αυτού του κοινωνικού αιτήματος υποστηρίζουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αλλάξει στρατηγική, να εγκαταλείψει την ανεύρεση σύγκλισης με τις ηγεσίες και να στραφεί προς την κοινωνία.

Γι’ αυτό προτείνουμε να πρωτοστατήσει στη συγκρότηση ενός ευρύτερου αριστερού πολιτικού φορέα με ηγέτη τον Αλέξη Τσίπρα. Μια τέτοια πρωτοβουλία θα απεγκλωβίσει και τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ, διότι και θα διατηρήσει την αυτονομία του ως κόμμα και θα αποτρέψει άμεσα κάθε μορφή εσωστρέφειας και θα θέσει τις βάσεις για τη συγκρότηση του αντίπαλου δέους απέναντι στην νεοφιλελεύθερη λαίλαπα. Πιστεύουμε ότι με αυτή την πρωτοβουλία ο ΣΥΡΙΖΑ θα αναβαθμιστεί πολιτικά.

Γιατί να ηγηθεί ο Αλέξης Τσίπρας; Διότι τα πολιτικά του χαρακτηριστικά, ως επικεφαλής της Ανοιχτής Πόλης το 2006, ως πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ από το 2008 μέχρι την πορεία προς τις εκλογικές νίκες του 2015 και ως ο πρωθυπουργός της πρώτης αριστερής κυβέρνησης στην Ελλάδα, είναι ιστορικά διαμορφωμένα και κοινωνικά παγιωμένα, έχουν αποκτήσει μια υλική υπόσταση γιατί ακριβώς είναι μέρος της αντικειμενικής πραγματικότητας. Η υλικότητα αυτή μπορεί να προσδώσει άμεσα και αποτελεσματικά στο νέο φορέα το πολιτικό νόημα της κυβερνώσας αριστεράς.

Ο νέος φορέας είναι ανάγκη να απευθυνθεί στην κοινωνία με τη μορφή διακήρυξης, με ένα περίγραμμα των πολιτικών του θέσεων που θα περιλαμβάνει τις βασικές αρχές, τον ιδεολογικό προσανατολισμό και τις πολιτικές προτάσεις. Δεν μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά κόμματος, θα πρέπει να στοχεύει σε ευρύτερες κοινωνικές συμμαχίες, επιδιώκοντας πολιτική ενότητα και όχι απαραίτητα ιδεολογική ταύτιση.

 Μέλη που προσυπογράφουν την πολιτική πρωτοβουλία:

1. Ρεγγίνα Κασιμάτη ΟΜ Πλ. Βικτωρίας – Αχαρνών
2. Βασίλης Καραγιάννης ΟΜ Πλ. Βικτωρίας – Αχαρνών
3. Αγγελική Καλλή ΟΜ Πλ. Βικτωρίας – Αχαρνών
4. Βαγγέλης Αγγελέτος ΟΜ Πλ. Βικτωρίας – Αχαρνών
5. Σταματία Παγωνδιώτου ΟΜ Πλ. Βικτωρίας – Αχαρνών
6. Γιάννης Σταυρούλης ΟΜ Πλ. Βικτωρίας – Αχαρνών
7. Έφη Σταυρούλη ΟΜ Πλ. Βικτωρίας – Αχαρνών
8. Ιωάννης Γκιόκας ΟΜ Πλ. Βικτωρίας – Αχαρνών
9. Μαρία Γεωργαντά ΟΜ Πλ. Βικτωρίας – Αχαρνών
10. Ελένη Μερτίκα ΟΜ Πλ. Αμερικής – Κυψέλη
11. Δημήτρης Μποσινάκης ΟΜ Πλ. Αμερικής – Κυψέλη
12. Μαρία Μίτσιου ΟΜ Χολαργού
13. Μπάμπης Κόκλας ΟΜ Πατησίων
πηγή: avgi.gr  

Eurostat / H εργασιακή εβδομάδα στις χώρες της Ε.Ε. - Οι Έλληνες δουλεύουν κατά μέσο όρο 39,8 ώρες, τις περισσότερες στην ΕΕ!

     Σύμφωνα με την Eurostat οι Έλληνες κοπιάζουν περισσότερο. Οι εργαζόμενοι δουλεύουν κατά μέσο όρο σχεδόν 40 ώρες (39,8), τις περισσότερες στην ΕΕ, ακολουθούν η Βουλγαρία, η Πολωνία και η Ρουμανία με περίπου 39 ώρες την εβδομάδα.

Ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 36 ώρες. Οι Έλληνες εργαζόμενοι δουλεύουν κατά μέσο όρο 39,8 ώρες, τις περισσότερες στην ΕΕ

Το σύνθημα της ΕΕ «Ενωμένοι στην πολυμορφία» δεν θα μπορούσε να είναι πιο αληθινό για τις μέσες ώρες εργασίας σε όλο το μπλοκ.

Το πιο πρόσφατο σύνολο δεδομένων της Eurostat απεικονίζει ένα πολύ μεγάλο φάσμα του χρόνου που αφιερώνουν οι εργαζόμενοι σε μια εβδομάδα εργασίας πλήρους απασχόλησης.

Στα χαρτιά, οι Έλληνες κοπιάζουν περισσότερο. Οι εργαζόμενοι εκεί δουλεύουν κατά μέσο όρο σχεδόν 40 ώρες (39,8), τις περισσότερες στην ΕΕ.

Ακολουθούν η Βουλγαρία, η Πολωνία και η Ρουμανία με περίπου 39 ώρες την εβδομάδα.

Αλλά πέρα από την ΕΕ, η εβδομάδα εργασίας εκτείνεται ακόμη περισσότερο, 43 ώρες στην Τουρκία και 41 στη Σερβία.

Working hours (EU+extra EU)

►Average working week

Source: Eurostat (2025)

Οι εργαζόμενοι στη γεωργία και τα ορυχεία έχουν τις μεγαλύτερες εβδομάδες

Η έκθεση δείχνει επίσης ότι οι πολίτες της ΕΕ εργάζονται ελαφρώς λιγότερο σε σύγκριση με δέκα χρόνια πριν. Ο μέσος όρος σε όλο το μπλοκ είναι τώρα 36 ώρες, από 37 ώρες το 2014.

Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ποιοι τομείς εργάζονται περισσότερο και ποιοι λιγότερο.

Οι εργαζόμενοι στη γεωργία τείνουν να έχουν τις μεγαλύτερες εβδομάδες: 41 ώρες, ενώ ακολουθούν οι εργαζόμενοι στα ορυχεία και τις κατασκευές με σχεδόν 39 ώρες. Στο άλλο άκρο του φάσματος, οι εργαζόμενοι στην εκπαίδευση έχουν τη μικρότερη εβδομάδα με σχεδόν 32 ώρες, ακολουθούμενοι από τους εργαζόμενους στις τέχνες με 32,9 ώρες και τους κοινωνικούς λειτουργούς με 33,4 ώρες.

Τετραήμερη εβδομάδα εργασίας: Ποιες χώρες το έχουν δοκιμάσει;

Οι τετραήμερες εβδομάδες εργασίας έχουν δοκιμαστεί σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης με ανάμεικτα αποτελέσματα και σχόλια.

Εταιρείες συμμετείχαν σε πιλοτικές εφαρμογές και δοκιμές σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Πορτογαλία, η Ισλανδία, η Γαλλία και η Ισπανία.

Σε κάθε περίπτωση, καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει επιβάλει επίσημα την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας με μειωμένο ωράριο σε όλους τους τομείς εργασίας.

Το Βέλγιο ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που κατοχύρωσε νομοθετικά τη συντομότερη εβδομάδα, το 2022. Ωστόσο, αν και οι εργαζόμενοι μπορούν να επιλέξουν να εργάζονται τέσσερις ημέρες αντί για πέντε, εξακολουθούν να πρέπει να εργάζονται τον ίδιο αριθμό ωρών.

euronews.com