Ηγεμονικός ανταγωνισμός Μεγάλων Δυνάμεων

     Η διεθνοποίηση της παραγωγής και των χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων των μεγάλων κεφαλαίων έχει προκαλέσει μια θανάσιμη ηγεμονική διαμάχη μέσα σε πολύ σύντομο ιστορικό διάστημα. Η απειλή του παγκόσμιου πολέμου δεν πρόκειται να υποχωρήσει με πολιτικά ή ηθικά επιχειρήματα...

Ζούμε σε μια εποχή πρωτοφανών στρατιωτικών εντάσεων που απειλούν με έκρηξη παγκοσμίου πολέμου. Από το 2022 δύο περίπου ίσες στρατιωτικές δυνάμεις - η Ρωσία και οι ΗΠΑ με τους συμμάχους τους, με εντολοδόχο το Κίεβο- έχουν εμπλακεί σε πόλεμο, καταστρέφοντας την Ουκρανία και προκαλώντας εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους. Η Μέση Ανατολή βρίσκεται στα πρόθυρα γενικευμένου πολέμου εδώ και μήνες, καθώς το Ισραήλ συνεχίζει να σφαγιάζει Παλαιστίνιους στη Γάζα με τη βοήθεια και την υποστήριξη των ΗΠΑ. Και οι εντάσεις μεταξύ δύο άλλων περίπου ίσων στρατιωτικών δυνάμεων - των ΗΠΑ και της Κίνας - έχουν κλιμακωθεί σε τεράστιο βαθμό, εγείροντας την προοπτική ένοπλης σύγκρουσης στη Νότια Σινική Θάλασσα.

Kώστας Λαπαβίτσας*

Ζούμε σε μια εποχή πρωτοφανών στρατιωτικών εντάσεων που απειλούν με έκρηξη παγκοσμίου πολέμου. Από το 2022 δύο περίπου ίσες στρατιωτικές δυνάμεις – η Ρωσία και οι ΗΠΑ με τους συμμάχους τους, με εντολοδόχο το Κίεβο- έχουν εμπλακεί σε πόλεμο, καταστρέφοντας την Ουκρανία και προκαλώντας εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους. Η Μέση Ανατολή βρίσκεται στα πρόθυρα γενικευμένου πολέμου εδώ και μήνες, καθώς το Ισραήλ συνεχίζει να σφαγιάζει Παλαιστίνιους στη Γάζα με τη βοήθεια και την υποστήριξη των ΗΠΑ. Και οι εντάσεις μεταξύ δύο άλλων περίπου ίσων στρατιωτικών δυνάμεων – των ΗΠΑ και της Κίνας – έχουν κλιμακωθεί σε τεράστιο βαθμό, εγείροντας την προοπτική ένοπλης σύγκρουσης στη Νότια Σινική Θάλασσα.

Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι η κυρίαρχη δύναμη, η Κίνα είναι η ανερχόμενη οικονομική δύναμη και η Ρωσία είναι μια μεγάλη στρατιωτική δύναμη, με πολύ ισχυρότερη οικονομία από ό,τι φανταζόταν η Δύση. Αυτές οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις ανταγωνίζονται για την ηγεμονία και μπαίνουν σταδιακά σε έναν μακάβριο χορό πολέμου. Είναι βέβαιο ότι τα παγκόσμια πράγματα δεν παρουσίαζαν τέτοια εικόνα τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα. Πως μπορούμε να ερμηνεύσουμε την αλλαγή;

Ένας τρόπος είναι να στηριχθούμε στην επικρατούσα φιλελεύθερη ιδεολογία, όπως προκύπτει για παράδειγμα από το έργο του Robert Keohane. Οι ΗΠΑ είναι φάρος της φιλελεύθερης δημοκρατίας και άξονας μιας διεθνούς θεσμικής συνεργασίας μεταξύ των χωρών που αποκλείει την απροκάλυπτη ηγεμονική κυριαρχία. Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε διαμάχη με αυταρχικές δικτατορίες στην Κίνα και τη Ρωσία, οι οποίες απειλούν τη διεθνή ισορροπία. Όλοι όσοι πιστεύουν στα ατομικά δικαιώματα και τις δημοκρατικές ελευθερίες πρέπει να ταχθούν στο πλευρό τους

Οι υποστηρικτές αυτών των απόψεων έχουν για χρόνια γιγαντιαία επιρροή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ουσιαστικά διαμορφώνοντάς την επί δεκαετίες. Δυστυχώς γι’ αυτούς, οι ισχυρισμοί τους δεν αντέχουν σήμερα ούτε μια στιγμή κριτικού προβληματισμού. Αλλά δεν χρειάζεται καν να μπούμε σε τέτοια διαδικασία. Η γενοκτονία των Παλαιστινίων από το Ισραήλ στη Γάζα τις έχει διαψεύσει στην πράξη. Ο Παγκόσμιος Νότος γελάει με την παραμικρή τους μνεία.

Μια καλύτερη ερμηνεία θα μπορούσε να προκύψει μέσω της λεγόμενης ρεαλιστικής θεώρησης της παγκόσμιας γεωπολιτικής, όπως για παράδειγμα στο έργο του John Mearsheimer, ο οποίος έχει διακριθεί ως σφοδρός επικριτής της Δύσης στην Ουκρανία. Οι Μεγάλες Δυνάμεις επιδιώκουν αναπόφευκτα την ηγεμονία και αυτό που έχει σημασία είναι η συσχέτιση των υλικών παραγόντων, όπως ο πληθυσμός, η οικονομική παραγωγή και στρατιωτική δύναμη. Οι ΗΠΑ υποτίμησαν δραματικά τη Ρωσία πιστεύοντας ότι θα μπορούσαν να την υπονομεύσουν μέσω ενός στρατιωτικού ενδιάμεσου φορέα σε συνδυασμό με εκτεταμένες οικονομικές κυρώσεις. Η ηγεμονική δύναμη ενήργησε ανόητα και θα πληρώσει το τίμημα.

Η ρεαλιστική θεώρηση έχει άμεση απήχηση για όσους βλέπουν τον κόσμο μέσα από τους φακούς της κλασικής πολιτικής οικονομίας. Αλλά εξακολουθεί να είναι περιορισμένη. Τι στηρίζει την άνοδο της Κίνας και την επιστροφή της Ρωσίας; Ποιοι είναι οι υποκείμενοι δομικοί παράγοντες που οδηγούν τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις στον ανταγωνισμό για την ηγεμονία, ωθώντας τον κόσμο προς έναν καταστροφικό πόλεμο; Αυτά τα ερωτήματα έχουν ζωτική σημασία και πρέπει να απαντηθούν.

Η μαρξιστική θεωρία του ιμπεριαλισμού

Ο μαρξισμός προσφέρει την πιο πειστική απάντηση εντοπίζοντας τους υποκείμενους παράγοντες στις εκμεταλλευτικές και καταπιεστικές σχέσεις του παγκόσμιου καπιταλισμού. Η ανάλυση του ιμπεριαλισμού παραμένει μια από τις πιο διαχρονικές συνεισφορές της Αριστεράς στη διεθνή γεωπολιτική, τόσο σε επίπεδο ιδεών όσο και σε επίπεδο λαϊκών κινημάτων.

Το πλέον καθιερωμένο επιχείρημα αναπτύχθηκε, φυσικά, από τον Λένιν, που βασίστηκε κυρίως στον Χίλφερντινγκ. Και οι δύο είχαν να αντιμετωπίσουν τον κλασικό ιμπεριαλισμό του τελευταίου τετάρτου του 19ου και των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, όταν κυρίως Ευρωπαίοι αποικιοκράτες μοίρασαν μεταξύ τους την Αφρική και άλλα μέρη του κόσμου, δημιουργώντας τεράστιες εδαφικές αυτοκρατορίες, για να αλληλοσπαραχθούν στη συνέχεια, με πολύνεκρες σφαγές. Οι υποκείμενες δυνάμεις συνοψίστηκαν στο «χρηματιστικό κεφάλαιο», δηλαδή στο μονοπωλιακό βιομηχανικό και εμπορικό κεφάλαιο που συγχωνεύτηκε με το τραπεζικό κεφάλαιο, με τις τράπεζες στο τιμόνι.

Η επιδίωξη του χρηµατιστικού κεφαλαίου ήταν να δηµιουργήσει εδαφικές αυτοκρατορίες, ώστε να εξασφαλίσει εξαιρετικά κέρδη µέσω της εξαγωγής εµπορευµάτων και της εξαγωγής δανειστικών κεφαλαίων. Τα κέρδη που έτσι αποσπάστηκαν από τις αποικίες επέτρεψαν στους καπιταλιστές να εξαγοράσουν ένα στρώμα της εργατικής τάξης, την «αριστοκρατία της εργασίας».

Για να επιτύχει τους εδαφικούς του στόχους, το χρηματιστικό κεφάλαιο χρειαζόταν τη στρατιωτική υποστήριξη του δικού του κράτους, και έτσι ο κόσμος χωρίστηκε σε (κυρίως ευρωπαϊκές) αυτοκρατορίες που αντιπαρατέθηκαν μεταξύ τους. Οι αργοπορημένοι, δηλαδή η Γερμανία, η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ, προσπάθησαν να ξαναμοιράσουν τον κόσμο εδαφικά, ώστε να αποκτήσουν μερίδιο από τα κέρδη. Ακολούθησε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, που έφερε τις εκατόμβες στα πεδία της Φλάνδρας και αλλού.

Ο ιμπεριαλισμός συνέχισε να χαρακτηρίζει τον 20ό αιώνα, με άξονα τις ΗΠΑ, αλλά πήρε πολύ διαφορετική μορφή καθώς οι τυπικές αποικιακές αυτοκρατορίες έφτασαν στο τέλος τους. Στο δεύτερο μισό του αιώνα οι ηγεμονικές ΗΠΑ κυριάρχησαν σε μεγάλο μέρος αυτού που τότε ονομαζόταν Τρίτος Κόσμος, ενώ παράλληλα βρέθηκαν αντιμέτωπες με την ΕΣΣΔ και τους συμμάχους της. Υπήρξε ένας διαρκής Ψυχρός Πόλεμος, αλλά όχι μια γενικευμένη πολεμική ανάφλεξη, εν μέρει λόγω της πυρηνικής ισορροπίας του τρόμου.

Τα επιχειρήματα του Λένιν και του Χίλφερντινγκ στην ουσία δεν ίσχυαν κατά τις δεκαετίες που ακολούθησαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπήρχαν βέβαια μεγάλες μονοπωλιακές επιχειρήσεις, τόσο αμερικανικές όσο και ευρωπαϊκές, που άπλωναν τα πλοκάμια τους σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, οι χρηµατοπιστωτικές δραστηριότητες ελέγχονταν σε µεγάλο βαθµό, η εξαγωγή δανειακών κεφαλαίων ήταν περιορισµένη, και ποτέ δεν τέθηκε ζήτηµα κυριαρχίας των τραπεζών επί της ιδιωτικής βιοµηχανίας. Οι πολυεθνικές των ΗΠΑ αποσπούσαν κέρδη από την περιφέρεια χωρίς να χρειάζονται εδαφική αυτοκρατορία. Τότε η Αριστερά παρήγε θεωρίες «εξάρτησης» και «υπανάπτυξης» που στήριξαν τα αντιιμπεριαλιστικά κινήματα σε όλο τον κόσμο.

Την περίοδο εκείνη, οι ΗΠΑ μπορεί να καταπίεζαν και να εκφόβιζαν τις χώρες της περιφέρειας, αλλά ο κύριος αντίπαλός τους ήταν η ΕΣΣΔ. Εξάλλου, ο στρατιωτικός ανταγωνισμός μεταξύ των ιστορικών ιμπεριαλιστικών χωρών έληξε το 1945 και δεν επανήλθε ποτέ. Όταν η ΕΣΣΔ κατέρρευσε το 1991, οι ΗΠΑ αναδείχθηκαν σε μοναδικό παγκόσμιο ηγεμόνα. Για μια στιγμή φάνηκε ότι η παλιά θεωρία του Κάουτσκι για τον «υπεριμπεριαλισμό» είχε επαληθευτεί, δηλαδή ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των ιμπεριαλιστών θα οδηγούσε τελικά σε μια κυρίαρχη δύναμη που θα εξουδετέρωνε μόνιμα τους ηγεμονικούς ανταγωνισμούς.

Η άνοδος του καπιταλισμού στην Κίνα, τη Ρωσία και αλλού στον 21ο αιώνα έβαλε τέλος σε τέτοιες φαντασιώσεις. Ο ιμπεριαλισμός και ο αγώνας για ηγεμονία σήμερα θυμίζουν την εποχή του Λένιν και του Χίλφερντινγκ, αλλά είναι επίσης βαθιά διαφορετικοί. Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά τους συνοψίζονται παρακάτω με βάση το πρόσφατο βιβλίο μας, «Η κατάσταση του καπιταλισμού».

Παγκοσμιοποίηση και χρηματιστικοποίηση

Το μονοπωλιακό βιομηχανικό και εμπορικό κεφάλαιο κυριαρχούν σήμερα στην παγκόσμια αγορά. Οι μεγάλες πολυεθνικές κυβερνούν τον παγκόσμιο καπιταλισμό, προερχόμενες κυρίως από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, αλλά όλο και συχνότερα από την Κίνα και άλλα μέρη του κόσμου. Το χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι η διεθνοποίηση της παραγωγής και όχι η εξαγωγή εμπορευμάτων. Η υπέρβαση των εθνικών συνόρων με στόχο την παραγωγή προϊόντων και τη δημιουργία κερδών είναι, φυσικά, μια παλιά πρακτική των καπιταλιστικών επιχειρήσεων. Η έκτασή της κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες δεν έχει προηγούμενο και ακόμη πιο σημαντική είναι η μορφή που παίρνει.

Η διασυνοριακή παραγωγή είναι πλέον δυνατή χωρίς ο καπιταλιστής να έχει απαραίτητα άμεσα δικαιώματα ιδιοκτησίας επί του παραγωγικού δυναμικού. Τεράστιες αλυσίδες παραγωγής περικυκλώνουν τον κόσµο, µε τις εµπλεκόµενες επιχειρήσεις να συνδέονται συχνά µεταξύ τους µόνο µε συµβόλαια. Η επικεφαλής πολυεθνική καθορίζει τους όρους της αλυσίδας όσον αφορά την τιµολόγηση, την πίστωση, την τεχνολογία, την παράδοση των προϊόντων, κ.ο.κ., επιδιώκοντας υψηλά κέρδη για τον εαυτό της.

Ταυτόχρονα, η αλυσίδα επιτρέπει σε µια µικρή βιοµηχανική επιχείρηση, π.χ. στην Τουρκία ή την Ταϊλάνδη, να προσδώσει διεθνή χαρακτήρα στην παραγωγή της χωρίς να µετακοµίσει ή να χάσει την ιδιοκτησία επί του δικού της παραγωγικού δυναμικού. Τουλάχιστον τα δύο τρίτα του παγκόσµιου εµπορίου πραγµατοποιούνται µέσα σε αλυσίδες παραγωγής που κυριαρχούνται από πολυεθνικές επιχειρήσεις, ενώ υπάρχουν και αλυσίδες που προέρχονται από την περιφέρεια.

Την ίδια περίοδο, οι χρηµατοπιστωτικές δρσστηριότητες έγιναν επίσης παγκόσµιες µε πρωτοφανείς τρόπους, που συνοψίζονται ως χρηµατιστικοποίηση του καπιταλισµού. Γιγαντιαίες τράπεζες και «σκιώδεις τράπεζες», δηλαδή επενδυτικά ταμεία, κερδοσκοπικά ταμεία, και άλλα συναφή, λειτουργούν συνεχώς και σε πραγματικό χρόνο στις διεθνείς αγορές. Οι εξαγωγές κεφαλαίου είναι τεράστιες, κυρίως μεταξύ των παλαιών καπιταλιστικών χωρών, αλλά υπάρχουν επίσης σημαντικές ροές προς την περιφέρεια. Οι ροές περιλαμβάνουν κυρίως δανειακά κεφάλαια για τη χρηματοδότηση κρατών, καθώς και ιδιωτικών επιχειρήσεων. Κρίσιμο είναι ότι πλέον υπάρχουν και σημαντικές ροές ανάμεσα στις περιφερειακές χώρες.

Οι διεθνοποιημένες παραγωγικές επιχειρήσεις και οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις έχουν δημιουργήσει την πιο επιθετική σύζευξη κεφαλαίων στην ιστορία. Δεν συγχωνεύονται και καμία από τις δύο μορφές δεν κυριαρχεί επί της άλλης – δεν υπάρχει σήμερα χρηματιστικό κεφάλαιο κατά τον τρόπο του Λένιν ή του Χίλφερντινγκ. Αντίθετα, οι μεγάλες πολυεθνικές κατέχουν άμεσα τεράστια ρευστά κεφάλαια και τα διαθέτουν στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η Microsoft ή η Pfizer αλληλεπιδρούν συνεχώς με τις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, αλλά καμία τράπεζα δεν μπορεί να τους πει τι να κάνουν.

Αυτή η σύζευξη κεφαλαίων είναι το οικονομικό θεμέλιο του σύγχρονου ιμπεριαλισμού. Δεν επιδιώκουν εδαφική αποκλειστικότητα, ούτε χρειάζονται τυπικές αυτοκρατορίες. Αυτό που χρειάζονται είναι, πρώτον, ένα θεσμικό πλαίσιο που να τους επιτρέπει να επεκτείνουν την παγκόσμια αγορά και να κυριαρχούν πάνω της και, δεύτερον, μια ασφαλή μορφή παγκόσμιου χρήματος για την εξόφληση υποχρεώσεων και την αποθησαύριση της αξίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Το κράτος που μπορεί να ανταποκριθεί με τον καλύτερο τρόπο σε αυτές τις απαιτήσεις είναι αυτό που θα διεκδικήσει με αξιώσεις την ηγεμονία.

Η ηγεμονική θέση των ΗΠΑ απορρέει από την υπεροχή τους σε πολυμερείς οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο ΠΟΕ, καθώς και από την ικανότητά τους να καθορίζουν το νομικό και πρακτικό πλαίσιο του διεθνούς εμπορίου, δηλαδή τους κανόνες της λογιστικής, της χρηματοδότησης, των επενδύσεων κ.λπ. Πάνω απ’ όλα, απορρέει από την ικανότητα της Ομοσπονδιακής Τράπεζας να ελέγχει την πρόσβαση στο δολάριο ως παγκόσμιου χρήματος μέσω των συμφωνιών ανταλλαγής συναλλάγματος και άλλων μέσων. Φυσικά, το τελικό θεμέλιο είναι η παγκόσμια στρατιωτική τους ισχύς.

Η συνολική ισχύς των ΗΠΑ είναι έκδηλη. Τα χρηματοπιστωτικά τους ιδρύματα ελέγχουν τους πολύπλοκους μηχανισμούς των παγκόσμιων συναλλαγών, της εκκαθάρισης και των πληρωμών. Οι πολυεθνικές τους παράγουν και εμπορεύονται σε όλο τον κόσμο, με ορισμένους από αυτούς τους γίγαντες να κυριαρχούν στις αναδυόμενες νέες τεχνολογίες. Οι στρατιωτικές της δυνάμεις περικυκλώνουν τον πλανήτη, και ένας θηριώδης στρατιωτικός προϋπολογισμός επισκιάζει τους υπόλοιπους. Οι παλαιές ιμπεριαλιστικές χώρες υποτάσσονται στις ΗΠΑ από γεωπολιτική άποψη. Οι δικές τους βιομηχανικές και χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις έχουν προσαρμοστεί σε μεγάλο βαθμό στο παγκόσμιο πλαίσιο που υπαγορεύει η Ουάσινγκτον.

Η άρχουσα τάξη των ΗΠΑ έχει διαμορφώσει τη σημερινή μορφή της παγκόσμιας οικονομίας και έχει αποκομίσει τεράστια οφέλη από την ηγεμονική της θέση. Πρωταρχικό της όφελος είναι η ελευθερία να ασκεί νομισματική πολιτική που επηρεάζει τον υπόλοιπο κόσμο και ταυτόχρονα να απολαμβάνει μια καθαρή μεταφορά πόρων από τις χώρες που αναγκάζονται να διατηρούν τεράστια αποθέματα δολαρίων. Ωστόσο, όπως συχνά συμβαίνει στην ιστορία, οι ΗΠΑ κατέληξαν να πληρώνουν το τίμημα της επιτυχίας τους.

Η αυξανόμενη πρόκληση

Κατά πρώτο λόγο, η διεθνοποίηση της παραγωγής και των χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων επέτρεψε στην άρχουσα τάξη των ΗΠΑ, αλλά και των συμμάχων της, να ασκήσει πρωτοφανείς πιέσεις στους δικούς τους εργαζόμενους. Δεν υπάρχει «αριστοκρατία της εργασίας» σε ολόκληρη τη Δύση, η οποία υποτίθεται ότι εξαγοράζεται από πλεονάσματα που έρχονται από το εξωτερικό. Ακριβώς το αντίθετο ισχύει. Υπάρχουν τεράστιες ανισότητες στο εισόδημα και τον πλούτο, παρακμή των εγχώριων υποδομών και της κοινωνικής πρόνοιας, μια απελπισμένη μεσαία τάξη και τεράστια στρώματα εργαζόμενης φτώχειας.

Κατά δεύτερο και εξίσου σημαντικό λόγο, τυφλωμένη από την αλαζονεία της, η άρχουσα τάξη των ΗΠΑ παρερμήνευσε τις παγκόσμιες εξελίξεις. Η διεθνοποίηση της παραγωγής και των χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων επέτρεψε την εμφάνιση περαιτέρω κέντρων καπιταλιστικής συσσώρευσης στην περιφέρεια. Εμφανίστηκαν παραγωγικά και χρηματοπιστωτικά κεφάλαια με διεθνή προσανατολισμό, κυρίως στην Κίνα, αλλά και στη Ρωσία, την Ινδία, τη Βραζιλία και αλλού. Υποστηριζόμενα από τα κράτη τους, δημιούργησαν κέντρα δυναμικής εγχώριας συσσώρευσης και άρχισαν να ανταγωνίζονται στην παγκόσμια αγορά. Ομοίως με τους ανταγωνιστές τους στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ευρώπη και την Ιαπωνία, επιδιώκουν ευνοϊκές θεσμικές συνθήκες και ελεγχόμενη πρόσβαση σε μια αξιόπιστη μορφή παγκόσμιου χρήματος.

Η αμφισβήτηση της ηγεμονίας των ΗΠΑ πηγάζει εξ ολοκλήρου από τη θεαματικά αναδιαμορφωμένη περιφέρεια. Οι ανερχόμενες δυνάμεις απαιτούν λόγο στη θεσμική ρύθμιση της παγκόσμιας αγοράς, συμπεριλαμβανομένου του παγκόσμιου χρήματος. Σε αντίθεση με τα μεταπολεμικά χρόνια, και σε αντιστοιχία με την εποχή του Λένιν, η αναδυόμενη ηγεμονική διαμάχη δεν έχει ιδεολογικό περιεχόμενο, αλλά καθοδηγείται αποκλειστικά από τα καπιταλιστικά οικονομικά συμφέροντα. Αυτός είναι εν τέλει ο λόγος που καθίσταται εξαιρετικά επικίνδυνη η προοπτική ενός γενικευμένου πολέμου.

Δεν υπάρχει προφανής διευθέτηση στην οποία θα μπορούσαν να καταλήξουν οι ΗΠΑ με τους ανταγωνιστές τους. Η ίδια η κοινωνία τους μαστίζεται από διαφωνίες και διχασμό. Από καιρό έχασαν την παγκόσμια υπεροχή τους στη μεταποίηση. Πρόσφατα περιέπεσαν στη δεύτερη θέση στο παγκόσμιο εμπόριο. Η στρατιωτική τους μηχανή είναι γιγαντιαία, αλλά η πραγματική αποτελεσματικότητά της είναι συζητήσιμη. Σίγουρα οι ΗΠΑ διατηρούν τη χρηματοπιστωτική και τη νομισματική πρωτοκαθεδρία, αλλά αυτό δεν αρκεί για να διασφαλίσει τη θέση τους ως αδιαμφισβήτητου ηγεμόνα.

 Αυτές οι μέρες έχουν παρέλθει οριστικά.

Ωστόσο, θα ήταν σοβαρό λάθος να υπερεκτιμήσουμε τη δύναμη των διεκδικητών της ηγεμονίας. Η Κίνα κατέχει αποθεματικά περίπου 3 τρισ. δολαρίων, αλλά μεγάλο μέρος τους φυλάσσεται στο εξωτερικό και οποιαδήποτε σημαντική πτώση της αξίας του δολαρίου θα έβλαπτε τη χώρα άμεσα. Επιπλέον, οι διεθνείς συναλλαγές των κινεζικών τραπεζών και επιχειρήσεων διεκπεραιώνονται κυρίως σε δολάρια, με συνολική έκθεση ύψους ίσως και 2 τρισ. Όλα αυτά χωρίς καν να αναφέρουμε τα εσωτερικά προβλήματα της Κίνας, καθώς η ταχεία καπιταλιστική συσσώρευση έχει φτάσει στο τέλος της και το ποσοστό κέρδους έχει υποχωρήσει.

Για το ορατό μέλλον, οι ΗΠΑ θα παραμείνουν η κυρίαρχη παγκόσμια δύναμη και η κύρια απειλή για την παγκόσμια ειρήνη, εγκλωβισμένες στον αγώνα για την υπεράσπιση της ηγεμονίας τους. Οι ανταγωνιστές τους, εξάλλου, είναι κάθε άλλο παρά φορείς μιας καλύτερης υπόσχεσης για την ανθρωπότητα. Κινούνται ξεκάθαρα από καπιταλισμό «κατακόκκινο στα νύχια και στα δόντια».

Καταλήγοντας, η διεθνοποίηση της παραγωγής και των χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων των μεγάλων κεφαλαίων έχει προκαλέσει μια θανάσιμη ηγεμονική διαμάχη μέσα σε πολύ σύντομο ιστορικό διάστημα. Η απειλή του παγκόσμιου πολέμου δεν πρόκειται να υποχωρήσει με πολιτικά ή ηθικά επιχειρήματα. Είναι καθήκον της Αριστεράς να διατηρήσει την ελπίδα της ειρήνης αντλώντας από τη μακρά αντιιμπεριαλιστική και αντικαπιταλιστική της παράδοση τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη.

(1) Πρώτη δημοσίευση: Brave New Europe, 1.4.2024
(2) Αναδημοσίευση: ThePressProject, 1.4.2024

_____________________________________

Ο Κώστας Λαπαβίτσας είναι Καθηγητής Οικονομικών στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών και εισηγητής στο Ευρωπαϊκό Ερευνητικό Δίκτυο για την Κοινωνική και Οικονομική Πολιτική . Είναι ο κύριος συγγραφέας μαζί με την EReNSEP Writing Collective του «The State of Capitalism: Economy, Society, and Hegemony» που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο. 

Στάθης Κουβελάκης / Κώστας Λαπαβίτσας: «Συμπόρευση στη βάση αρχών για τη ριζοσπαστική Αριστερά»

Οι μέρες που έρχονται προμηνύονται δύσκολες για τα λαϊκά στρώματα και τις νεότερες γενιές της χώρας μας. Το λιγότερο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις μιας νέας αρχής που θα αντλεί από το παρελθόν, αλλά θα κοιτάει προς το αύριο.

Αναδημοσιεύουμε σήμερα από το THE PRESS PROJECT το άρθρο των Στάθη Κουβελάκη και Κώστα Λαπαβίτσα για την τρέχουσα πολιτική συγκυρία και την Αριστερά. Θα ακολουθήσουν άλλα δύο, το πρώτο για την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του ελληνικού καπιταλισμού και το δεύτερο για το περιεχόμενο της ρήξης που σήμερα χρειάζεται η ελληνική κοινωνία.

Το κοινωνικό και οικονομικό τέλμα

Τα χρόνια μετά το 2010 η Ελλάδα διεκδίκησε μια παγκόσμια πρωτοτυπία: στις διαδοχικές κυβερνήσεις που γνώρισε συμμετείχαν κόμματα από το σύνολο σχεδόν του πολιτικού φάσματος – από την ακροδεξιά του ΛΑΟΣ μέχρι τη «ριζοσπαστική Αριστερά» του ΣΥΡΙΖΑ. Όλη αυτή η πολυμορφία κατέληξε στην εφαρμογή των ίδιων πολιτικών, υπαγορευμένων από τα τρία μνημόνια που υπέγραψαν και εφάρμοσαν απαρέγκλιτα αυτές οι κυβερνήσεις.

Η μοναδική ανατροπή που εν τέλει υλοποιήθηκε ήταν ακριβώς η αντίθετη από αυτήν που με κάθε τρόπο αναζήτησαν οι ορμητικές λαϊκές κινητοποιήσεις της περιόδου 2010-2015, όταν το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος του Ιουλίου 2015 έγινε ΝΑΙ από την τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, που εμπέδωσε ακριβώς το μνημονιακό καθεστώς το οποίο είχε δεσμευτεί να ανατρέψει.

Τα αποτελέσματα εκείνης της κατά κράτος παράδοσης δικαίωσαν τις προβλέψεις όσων είχαν αντισταθεί στα μνημόνια και στην πολιτική κατρακύλα του ΣΥΡΙΖΑ.

Παρά την ανάκαμψη της τελευταίας διετίας, το ΑΕΠ της χώρας είναι σήμερα τουλάχιστον 20% χαμηλότερο από το προ κρίσης επίπεδο, μια απώλεια που δεν πρόκειται να αναπληρωθεί για πολλά ακόμη χρόνια. Το δημόσιο χρέος είναι τεράστιο και η χρηματική αξία του συνεχίζει να διογκώνεται. Οι ελληνικοί μισθοί είναι οι τέταρτοι χαμηλότεροι στην ΕΕ σύμφωνα με την EUROSTAT. Η φτώχεια έχει ριζώσει για τα καλά στα λαϊκά στρώματα, οι νεότερες γενιές είναι αντιμέτωπες με το φάσμα της ανεργίας, της επισφάλειας, της μετανάστευσης. Ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας μειώθηκε κατά 3,5% σε μια δεκαετία και περιοχές ολόκληρες ερημώνονται (Δυτ. Μακεδονία -10%, Πελοπόννησος -7%).

Με τις σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις και τις λεγόμενες ανεξάρτητες αρχές, το ελληνικό κράτος έχει απωλέσει όλα τα κρίσιμα εργαλεία άσκησης πολιτικής. Οι μνημονιακές υποχρεώσεις, με την υπογραφή του νυν αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, θα κρατήσουν τη χώρα δέσμια για πολλά ακόμη χρόνια. Στη μεταμνημονιακή τυπικά, αλλά μεταδημοκρατική επί της ουσίας, Ελλάδα του 2023, η έννοια της λαϊκής και εθνικής κυριαρχίας έχει χάσει κάθε νόημα.

Το πολιτικό αδιέξοδο

Το υπάρχον πολιτικό σκηνικό αποτελεί την καλύτερη εγγύηση για την εσαεί συνέχιση αυτού του κατήφορου. Η ΝΔ του Μητσοτάκη προωθεί ένα νεοφιλελεύθερο και αυταρχικό οδοστρωτήρα, που είναι συστατικό στοιχείο του μνημονιακού πλαισίου. Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να ανακτήσει την εξουσία με θολές υποσχέσεις, οι οποίες αφήνουν άθικτο το δεσμευτικό πλαίσιο. Και πως θα μπορούσε εξάλλου να είναι αλλιώς μετά από την υποδειγματικά μνημονιακή κυβερνητική του θητεία;

Το ΚΚΕ, που συσπειρώνει ακόμη ένα αξιόλογο πολιτικό δυναμικό, εμμένει δυστυχώς στον αδιέξοδο μονήρη δρόμο των τελευταίων πολλών χρόνων, παρά κάποια ενωτικά ανοίγματα σε ορισμένες κινηματικές στιγμές. Πρόκειται για έναν δρόμο που οδηγεί σε μια ιδιόμορφη παθητικότητα στο καθαυτό πολιτικό πεδίο, αλλά και σε εκλογική στασιμότητα.

Το ΜέΡΑ25, από την άλλη, έχει δείξει σημαντική ιδεολογική κινητικότητα και αλλαγή στην πολιτική του στόχευση, αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι μπορεί από μόνο του να δώσει τις απαραίτητες πολιτικές απαντήσεις.

Η εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, τέλος, είναι αποδυναμωμένη και φαίνεται ανήμπορη να ξεπεράσει τον κατακερματισμό της. Αδυνατεί ακόμη και να αρθρώσει λόγο κατανοητό από ένα στοιχειωδώς ευρύτερο ακροατήριο.

Η σημερινή εικόνα απέχει πολύ από το να εμπνέει ενθουσιασμό. Η ήττα του 2015 είναι ιστορικής σημασίας, το τραύμα δεν έχει καθόλου ξεπεραστεί, και η αντιμετώπιση του θα απαιτήσει πολύ μεγάλη προσπάθεια.

Το ενθαρρυντικό είναι ότι την τελευταία διετία οι κοινωνικές αντιστάσεις αναθερμάνθηκαν, με αξιόλογες απεργιακές κινητοποιήσεις και αγώνες ενάντια στον αυταρχισμό και την αστυνομική καταστολή. Παραμένουν όμως αποσπασματικές και αμυντικές.

Επιπλέον, η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι από μόνα τους, τα κινήματα, αν και ζωτικής σημασίας, δεν επαρκούν για να συγκροτηθεί μια συνολική εναλλακτική πρόταση, ιδιαίτερα μάλιστα στις συνθήκες της ιστορικής ήττας του 2015. Μια νέα πολιτική παρέμβαση είναι απαραίτητη για την άρση του αδιεξόδου.

Είναι εφικτή μια νέα αρχή;

Η εναλλακτική πολιτική πρόταση θα πρέπει να έχει την ευρύτητα που χρειάζεται, απευθυνόμενη σε όλο το φάσμα της κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, διαμορφώνοντας θέσεις που θα απαντάνε στα καυτά κοινωνικά προβλήματα. Το τέλμα της Ελλάδας είναι τόσο βαθύ που μόνο ευρύτατες κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες μπορούν να το αντιμετωπίσουν.

Για να έχει όμως οποιαδήποτε ελπίδα επιτυχίας, μια τέτοια πρόταση θα πρέπει να έχει στον πυρήνα της την ουσιαστική συμπόρευση των δυνάμεων της ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Η ριζοσπαστική Αριστερά είναι ένας όρος που, μετά τον εξευτελισμό του ΣΥΡΙΖΑ, έχει δικαιολογημένα χάσει την αίγλη και την ελκυστικότητα που κάποτε είχε. Παραμένει όμως ο ευρύς πολιτικός χώρος που δεν μεταθέτει την ανατροπή του ελληνικού καπιταλισμού στο απώτερο μέλλον, αλλά την επιδιώκει στις σημερινές συνθήκες. Από μέσα του ξεπήδησαν οι μόνες πολιτικές προσπάθειες που πραγματικά απείλησαν την κυριαρχία του ελληνικού αστισμού, ιδίως την προηγούμενη δεκαετία, όταν τέθηκε το ζήτημα της συμμετοχής στην ΟΝΕ. Από τη φύση του περιλαμβάνει και κοινοβουλευτικές και εξωκοινοβουλευτικές δυνάμεις. Είναι παιδαριώδες σφάλμα να θεωρείται ο στόχος της συμμετοχής στο κοινοβούλιο ως έλλειψη πολιτικού ριζοσπαστισμού.

Το πρώτο βήμα, λοιπόν, είναι η συμπόρευση των ριζοσπαστικών αριστερών δυνάμεων, η οποία θα πρέπει να έχει στρατηγικό και όχι εκλογικό χαρακτήρα. Ο άμεσος στόχος είναι να έρθουν οι δυνάμεις αυτές στο προσκήνιο, δίνοντας ώθηση και προοπτική στους κοινωνικούς αγώνες. Ο ευρύτερος στόχος είναι να λειτουργήσει η ριζοσπαστική Αριστερά ως καταλύτης για τις ευρύτερες πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες που έχει απόλυτη ανάγκη η χώρα.

Για να καταλήξει θετικά μια τέτοια προσπάθεια, εν όψει μάλιστα της παρατεταμένης εκλογικής μάχης του επόμενων μηνών, χρειάζεται να συζητηθούν οι δυσκολίες, οι διαφωνίες και τα σημεία που μένει να αποσαφηνιστούν. Τα βασικότερα δε ζητήματα έχουν να κάνουν με τη θέση και το ρόλο του ΜέΡΑ25.

Η μετεξέλιξη του ΜέΡΑ25

Για όσους αρνούνται τόσο τον κοντόφθαλμο ρεαλισμό του «μικρότερου κακού» όσο και την ανέξοδη ασφάλεια του σεκταρισμού, η πορεία που ακολούθησε το ΜέΡΑ25, και η συζήτηση που άνοιξε με το πρόσφατο κείμενο του Γιάνη Βαρουφάκη χρήζει ιδιαίτερης προσοχής.

Το ΜέΡΑ25, που κατόρθωσε οριακά να αποκτήσει κοινοβουλευτική παρουσία το 2019, έχει μετατοπιστεί σταδιακά σε μια ριζοσπαστικότερη κατεύθυνση, ξεκαθαρίζοντας κρίσιμα σημεία της πολιτικής του πρότασης. Στο κείμενο, ο επικεφαλής του αναγνωρίζει ότι η ΕΕ δεν μεταρρυθμίζεται (άρα ότι η ρήξη με αυτό το πλαίσιο είναι αναγκαία, συμπεριλαμβάνοντας την ΟΝΕ), απαιτεί την αποχώρηση από το ΝΑΤΟ (και την άρνηση εμπλοκής της χώρας στον πόλεμο της Ουκρανίας) και θέτει ως στρατηγικό ορίζοντα την απελευθέρωση από τις καπιταλιστικές σχέσεις και από κάθε μορφής καταπίεση.

Το κόμμα συνδυάζει αυτούς τους πυλώνες με την ευαισθησία που επέδειξε εξαρχής σε θεματικές που προβάλουν μια σειρά από κινήματα της εποχής μας: φεμινισμός, ΛΟΑΤΚΙ, οικολογία, αντιρατσισμός και αντιφασισμός, υπεράσπιση δημοκρατικών δικαιωμάτων.

Ο συνδυασμός αυτός έχει αποκτήσει σχετική συνεκτικότητα, οδηγώντας σε σταδιακή αναδιάταξη του στελεχικού δυναμικού του ΜέΡΑ25, το οποίο προέρχεται σε σημαντικό βαθμό από τη ριζοσπαστική Αριστερά. Πρόκειται για μια σοβαρή ένδειξη ότι όντως έχουμε να κάνουμε με μια διαδικασία «μετεξέλιξης και ριζοσπαστικοποίησης».

Τα προβλήματα όμως είναι επίσης πολύ μεγάλα και δεν έχουν τόσο να κάνουν με τις καταβολές του ΜέΡΑ25, δηλαδή το κατά πόσο έχει βγει από τον ιστορικό κορμό της Αριστεράς, όπως ισχυρίζεται ο Βαρουφάκης. Το κυριότερο πρόβλημα είναι η αντίληψη της πολιτικής που κομίζει το ΜέΡΑ25, με τον συγκεκριμένο τρόπο συγκρότησής του, και την πρακτική που απορρέει από αυτόν.

Σχηματικά μιλώντας, πρόκειται για μια αντίληψη που έχει κυρίως επικοινωνιακό χαρακτήρα, η οποία σε καθοριστικό βαθμό επικεντρώνεται στην δραστηριότητα του επικεφαλής του, χωρίς να παραβλέπουμε βέβαια την ποιότητα της παρέμβασης της κοινοβουλευτικής του ομάδας.

Αυτό που συνεχίζει να διακρίνει το ΜέΡΑ25 από την πάγια φυσιογνωμία της ριζοσπαστικής Αριστεράς εντοπίζεται ακριβώς εδώ: στην απουσία κοινωνικών αγκυρώσεων και συστηματικής παρέμβασης στους χώρους που έχουν στρατηγική σημασία για τα λαϊκά στρώματα και τις καταπιεσμένες ομάδες. Το ΜέΡΑ25 δεν στοχεύει στρατηγικά στα συνδικάτα και στις λαϊκές κινητοποιήσεις, στα πανεπιστήμια και τις γειτονιές, εκεί που συγκροτούνται οι αντιστάσεις και δίνονται οι καθημερινές και οι μεγάλες μάχες.

Αυτή η έλλειψη παίζει ανασχετικό ρόλο στην αναγκαία συμπόρευση της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Μπορεί όμως να λειτουργήσει και αντίστροφα. Αν υπάρξει η πολιτική βούληση, θα μπορούσε να ήταν το έναυσμα για μια προσπάθεια συγκρότησης ενός νέου δυναμικού πόλου αγκυρωμένου στους κοινωνικούς αγώνες, με ευρύτερες πολιτικές ευαισθησίες. Ένας τέτοιος πόλος θα μπορούσε να έχει ανατρεπτική δυναμική στην κεντρική πολιτική σκηνή.

Το μοντέλο Μελανσόν και η προοπτική ενότητας «από τα κάτω»

Κάτι τέτοιο απαιτεί σίγουρα ένα σοβαρό προγραμματικό υπόβαθρο, ένα «κοινό πρόγραμμα ρήξης», όπως σωστά το θέτει ο Γιάνης Βαρουφάκης. Περιέργως όμως αρνείται κάθε θετική αναφορά στην γαλλική εμπειρία συγκρότησης της επιτυχημένης αριστερής συμμαχίας της οποίας ηγήθηκε ο Μελανσόν (NUPES). Ο επικεφαλής του ΜέΡΑ25 την υποβαθμίζει σε μια έξυπνη τακτική κίνηση του Μελανσόν με στόχο να στερήσει από τον Μακρόν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Τα πράγματα όμως είναι πολύ πιο σύνθετα.

Ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών ανέδειξε την Ανυπότακτη Γαλλία του Μελανσόν σε πρώτη δύναμη στην ευρύτερη Αριστερά με πολύ μεγάλη διαφορά. Οι υπόλοιπες δυνάμεις δεν είχαν άλλη επιλογή από κοινή συμμετοχή στη βάση του προγράμματος του Μελανσόν – του οποίου όλοι αναγνωρίζουν την σοβαρότητα της επεξεργασίας.

Μετά από επίπονες διαπραγματεύσεις προέκυψε ένα εκτενέστατο κείμενο θέσεων (προσβάσιμο εδώ), κάθε άλλο παρά το «Μη Πρόγραμμα» για το οποίο κάνει λόγο ο Γιάνης Βαρουφάκης. Είναι μια συνολική πρόταση που ξηλώνει όλο το νεοφιλελεύθερο πλαίσιο των κυβερνήσεων Ολάντ και Μακρόν και προβλέπει ρητά την αναγκαία ανυπακοή ως προς το πλαίσιο της ΕΕ.

Καταγράφηκαν βέβαια και σημαντικά σημεία διαφωνίας από σοσιαλιστές και πράσινους, αλλά η ενωτική διάθεση στη λαϊκή βάση της Αριστεράς κυριάρχησε. Υπάρχει διάχυτη η αίσθηση ότι η νεοφιλελεύθερη διαχείριση της γαλλικής κοινωνίας έχει αμετάκλητα χρεοκοπήσει και απαιτείται νέα παρέμβαση από την Αριστερά.

Μπορεί η NUPES να μην συγκρότησε ενιαία κοινοβουλευτική ομάδα, όπως πρότεινε ο Μελανσόν, διαθέτει όμως κοινό διακομματικό όργανο που συνεδριάζει σε εβδομαδιαία βάση, και ακολουθεί κοινή στάση, καταθέτοντας κοινές προτάσεις, σε όλα τα βασικά θέματα (εκτός εξωτερικής πολιτικής). Πρόκειται για μια από τις λίγες επιτυχίες της Αριστεράς πανευρωπαϊκά.

Η γαλλική εμπειρία δείχνει ότι μια αριστερή ενωτική πρόταση που έχει πλειοψηφική φιλοδοξία αποκτά αξιοπιστία όταν στηρίζεται στην ηγεμονική παρουσία ενός ριζοσπαστικού πόλου, με σοβαρή προγραμματική επεξεργασία και εμπειρία κοινής δράσης στα κινήματα και στους λεγόμενους «ενδιάμεσους» θεσμούς, όπως η τοπική αυτοδιοίκηση. Τότε το «από τα κάτω» και το «από τα πάνω» συμβαδίζουν και δημιουργούν τις αναγκαίες διαμεσολαβήσεις.

Η σημερινή Ελλάδα απέχει ακόμη πολύ από αυτό το σημείο. Το επίδικο εδώ είναι μια συμπόρευση δυνάμεων που καλύπτουν μεν ένα πολύ πιο περιορισμένο φάσμα και έχουν σαφώς μικρότερο εκλογικό βάρος, αλλά στοχεύουν στο σχηματισμό ενός ηγεμονικού ριζοσπαστικού πόλου. Θα πρέπει οπωσδήποτε να αποτραπεί ο εγκλωβισμός της αριστερής βάσης στο δίλημμα του «μικρότερου κακού», που όπως κατέδειξε η πρόσφατη πείρα είναι η ασφαλέστερη οδός προς το ακόμη μεγαλύτερο κακό.

Η εγγύτητα των προγραμματικών θέσεων μεταξύ των πιθανών δυνάμεων είναι σαφώς μεγαλύτερη από αυτήν της γαλλικής Αριστεράς. Ένα κοινό προγραμματικό πλαίσιο είναι εφικτό, ειδικά στο επίπεδο ενός εκλογικού προγράμματος, ξεκινώντας με τα 7+1 σημεία του ΜέΡΑ25 σε ό,τι αφορά τα καυτά θέματα της συγκυρίας, δηλαδή τα άμεσα λαϊκά προβλήματα. Μια πιο στρατηγική προγραμματική σύγκλιση γύρω από ένα μεταβατικό πρόγραμμα σε αντικαπιταλιστική κατεύθυνση, όπως προτείνει ο Σεραφείμ Σεφεριάδης, θα ήταν το αμέσως επόμενο βήμα.

Οι διαφορές πολιτικής πρακτικής και κοινωνικής αγκύρωσης δημιουργούν βέβαια ιδιάζουσες δυσκολίες, αλλά είμαστε πεπεισμένοι ότι δεν είναι ανυπέρβλητες. Για να ξεπεραστούν και να μη μείνουν όλα αυτά ασκήσεις επί χάρτου και ευκαιριακοί χειρισμοί, θα πρέπει να συνοδεύονται από συγκλίσεις και ζυμώσεις στους κοινωνικούς χώρους και τα ενδιάμεσα θεσμικά επίπεδα. Μόνον αυτές μπορούν να δώσουν συγκεκριμένο περιεχόμενο, διάρκεια και δυναμική στην απαιτούμενη πολιτική προσπάθεια.

Οι μέρες που έρχονται προμηνύονται δύσκολες για τα λαϊκά στρώματα και τις νεότερες γενιές της χώρας μας. Το λιγότερο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις μιας νέας αρχής που θα αντλεί από το παρελθόν, αλλά θα κοιτάει προς το αύριο.

ΛΑΪΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ - Ανυπότακτη Αριστερά, πολιτική εκδήλωση για την «Ακρίβεια, Ενεργειακή Φτώχεια και Αντιστάσεις σε Ευρώπη και Ελλάδα» (vid)

Πραγματοποιήθηκε χθες με επιτυχία η εκδήλωση της ΛΑΕ - Ανυπότακτη Αριστερά στο Πάντειο για την «Ακρίβεια, Ενεργειακή Φτώχεια και Αντιστάσεις σε Ευρώπη και Ελλάδα»

Ακολουθεί βίντεο από την επιτυχημένη εκδήλωση της Λαϊκής Ενότητας-Ανυπότακτη Αριστερά για την «Ακρίβεια, Ενεργειακή Φτώχεια και Αντιστάσεις σε Ευρώπη και Ελλάδα»

Στην εκδήλωση μίλησαν οι:

1. Κώστας Λαπαβίτσας, οικονομολόγος, καθηγητής Πανεπιστημίου Λονδίνου
2. Λεωνίδας Βατικιώτης, οικονομολόγος
3. Μανώλης Κοζαδινός, ψυχίατρος, Παρίσι
4. Την εκδήλωση συντόνισε η δημοσιογράφος Λαμπρινή Θωμά.

«Ακρίβεια, Ενεργειακή Φτώχεια και Αντιστάσεις σε Ευρώπη και Ελλάδα», εκδήλωση ΛΑΕ -Α.Α., Τετάρτη 14.12.22 , 7.00μμ Πάντειο Πανεπιστήμιο

Η Λαϊκή Ενότητα - Ανυπότακτη Αριστερά πραγματοποιεί εκδήλωση την Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου 2022 και ώρα 7.0μμ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (αμφιθέατρο. Στασινοπούλου, Γυάλινο Κτήριο 1ος όροφος) με θέμα :

«Ακρίβεια, Ενεργειακή Φτώχεια και Αντιστάσεις σε Ευρώπη και Ελλάδα»

Θα μιλήσουν :

• Κώστας Λαπαβίτσας, οικονομολόγος, καθηγητής Πανεπιστήμιου Λονδίνου-


• Λεωνίδας Βατικιώτης, οικονομολόγος


• Μανώλης Κοζαδινός, ψυχίατρος, Παρίσι

Την εκδήλωση θα συντονίσει η δημοσιογράφος Λαμπρινή Θωμά.
Η εκδήλωση θα μεταδοθεί ζωντανά από το thepressproject.gr

"Αριστερή Πρωτοβουλία Διαλόγου και Δράσης" για τη συγκρότηση ενός αριστερού ριζοσπαστικού πολιτικού μετώπου - (βίντεο)

 

Μέσα από αυτή τη διαδικασία διαλόγου και δράσης επιδιώκουμε να ορίσουμε τις βασικές πολιτικές αρχές που θα πιστοποιούν τις προθέσεις μας και θα οδηγούν την πορεία μας. Προοπτική μας είναι η συγκρότηση ενός αριστερού ριζοσπαστικού πολιτικού μετώπου.

Ανοικτή συγκέντρωση της Δευτέρας, 12 Ιουλίου, στην πλατεία Αυδή, Μεταξουργείο.

Ανοίγουμε το διάλογο για τη δημιουργία μιας Αριστερής Πρωτοβουλίας Διαλόγου και Δράσης, με την ισότιμη συμμετοχή ανένταχτων αγωνιστών και αγωνιστριών, καθώς και οργανωμένων δυνάμεων της ριζοσπαστικής και ανατρεπτικής Αριστεράς. Δεν επιδιώκουμε μια συμφωνία σε όλα, αλλά μια ανοιχτή διαδικασία συζήτησης για όλα τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν την εργατική τάξη, το λαό και τη νεολαία εν μέσω υγειονομικής, οικονομικής και οικολογικής κρίσης.

Στη χώρα μας η ακραία νεοφιλελεύθερη αντικοινωνική πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ  κάνει περισσότερο αναγκαία από ποτέ την κοινή δράση στους κοινωνικούς αγώνες.

Μέσα από αυτή τη διαδικασία διαλόγου και δράσης επιδιώκουμε να ορίσουμε τις βασικές πολιτικές αρχές που θα πιστοποιούν τις προθέσεις μας και θα οδηγούν την πορεία μας. Προοπτική μας είναι η συγκρότηση ενός αριστερού ριζοσπαστικού πολιτικού μετώπου.

Οι πρόσφατοι αγώνες και στην Ελλάδα και στον κόσμο πείθουν πως τα ανυπότακτα τμήματα της κοινωνίας δεν σιωπούν, αλλά κινητοποιούνται και απαιτούν μια δική τους πολιτική έκφραση. Προσβλέπουμε σε μια νέα Αριστερά των αγώνων, του διαλόγου και του σύγχρονου σχεδίου ανατροπής.

Η ανοικτή δημόσια εκδήλωση της "Αριστερή Πρωτοβουλία Διαλόγου και Δράσης" έγινε χθες  Δευτέρα, 12 Ιουλίου 2021, στην Πλατεία Αυδή στο Μεταξουργείο, και μιίλησαν οι:

• Κώστας Λαπαβίτσας
• Γιάννης Κουζής
• Γιώτα Σταθά

Τη συζήτηση συντόνισε η Βιβή Πασχάλη.

Συμμετείχαν, στήριξαν και παρακολούθεισαν οι οργανώσεις: Αναμέτρηση, ΑΡΑΝ, ΑΡΑΣ, Αριστερό Ρεύμα, ΔΕΑ, Παρέμβαση, Συνάντηση, Σύγχρονο Κομμουνιστικό Σχέδιο, Συντονισμός Κομμουνιστικών Δυνάμεων.

Αριστερή Πρωτοβουλία Διαλόγου και Δράσης - Συγκέντρωση: Δευτέρα, 12 Ιουλίου, 7:30 μμ, πλατεία Αυδή, Μεταξουργείο.

Ανοίγουμε το διάλογο για τη δημιουργία μιας Αριστερής Πρωτοβουλίας Διαλόγου και Δράσης, με την ισότιμη συμμετοχή ανένταχτων αγωνιστών και αγωνιστριών, καθώς και οργανωμένων δυνάμεων της ριζοσπαστικής και ανατρεπτικής Αριστεράς.

Ανοικτή συγκέντρωση Δευτέρα, 12 Ιουλίου, 7:30 μμ, πλατεία Αυδή, Μεταξουργείο.

Ανοίγουμε το διάλογο για τη δημιουργία μιας Αριστερής Πρωτοβουλίας Διαλόγου και Δράσης, με την ισότιμη συμμετοχή ανένταχτων αγωνιστών και αγωνιστριών, καθώς και οργανωμένων δυνάμεων της ριζοσπαστικής και ανατρεπτικής Αριστεράς.

Αριστερή Πρωτοβουλία Διαλόγου και Δράσης

Ανοίγουμε τον διάλογο

Ανοικτή συγκέντρωση Δευτέρα, 12 Ιουλίου, 7:30 μμ, πλατεία Αυδή Μεταξουργείο.

Ανοίγουμε το διάλογο για τη δημιουργία μιας Αριστερής Πρωτοβουλίας Διαλόγου και Δράσης, με την ισότιμη συμμετοχή ανένταχτων αγωνιστών και αγωνιστριών, καθώς και οργανωμένων δυνάμεων της ριζοσπαστικής και ανατρεπτικής Αριστεράς.

Δεν επιδιώκουμε μια συμφωνία σε όλα, αλλά μια ανοιχτή διαδικασία συζήτησης για όλα τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν την εργατική τάξη, το λαό και τη νεολαία εν μέσω υγειονομικής, οικονομικής και οικολογικής κρίσης. Στη χώρα μας η ακραία νεοφιλελεύθερη αντικοινωνική πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ κάνει περισσότερο αναγκαία από ποτέ την κοινή δράση στους κοινωνικούς αγώνες.

Μέσα από αυτή τη διαδικασία διαλόγου και δράσης επιδιώκουμε να ορίσουμε τις βασικές πολιτικές αρχές που θα πιστοποιούν τις προθέσεις μας και θα οδηγούν την πορεία μας. Προοπτική μας είναι η συγκρότηση ενός αριστερού ριζοσπαστικού πολιτικού μετώπου.

Οι πρόσφατοι αγώνες και στην Ελλάδα και στον κόσμο πείθουν πως τα ανυπότακτα τμήματα της κοινωνίας δεν σιωπούν, αλλά κινητοποιούνται και απαιτούν μια δική τους πολιτική έκφραση. Προσβλέπουμε σε μια νέα Αριστερά των αγώνων, του διαλόγου και του σύγχρονου σχεδίου ανατροπής.

Η ανοικτή δημόσια εκδήλωση θα γίνει τη Δευτέρα, 12 Ιουλίου 2021, στην Πλατεία Αυδή στο Μεταξουργείο, στις 7:30 μμ. Θα μιλήσουν οι:

- Κώστας Λαπαβίτσας
- Γιάννης Κουζής
- Γιώτα Σταθά
Τη συζήτηση θα συντονίσει η Βιβή Πασχάλη.

Συμμετέχουν, στηρίζουν, ή παρακολουθούν οι οργανώσεις: Αναμέτρηση, ΑΡΑΝ, ΑΡΑΣ, Αριστερό Ρεύμα, ΔΕΑ, Παρέμβαση, Συνάντηση, Σύγχρονο Κομμουνιστικό Σχέδιο, Συντονισμός Κομμουνιστικών Δυνάμεων.

Αθήνα 9 Ιουλίου 2021

Διακήρυξη

Αριστερή Πρωτοβουλία Διαλόγου και Δράσης

Είναι κάποιες εποχές που η ιστορία τρομάζοντας με τα τέρατα τα οποία δημιούργησε κάνει πίσω, σα να στέκεται για να μπορέσει να ανασάνει και να δει τι έχει πράξει.

Είναι οι εποχές αναστοχασμού, και μιας γενικευμένης αμηχανίας, όπου στην επιφάνεια εμφανίζονται τα αδιέξοδα αλλά κάτω από αυτήν κινούνται αργά σεισμογενείς δυνάμεις ικανές να ταράξουν τον κόσμο.

Δεν ειπώθηκε τυχαία ότι ζούμε στην «εποχή των τεράτων».

Ούτως ή άλλως τα συμβάντα που την ορίζουν είναι πρωτοφανή.

Ένας μικροσκοπικός ιός βγήκε από την αδράνεια της ζούγκλας και έγινε πανδημική απειλή για την ανθρωπότητα, πυροδοτώντας τη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση και μια νέα, βαθύτερη, οικονομική. Η Κλιματική Αλλαγή, είναι ένας κίνδυνος που γίνεται όλο και πιο άμεσος και εφιαλτικός, αλλά για τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους μετατρέπεται σε ευκαιρία βίαιης κοινωνικής αποδιάρθρωσης.

Τα μεγέθη των ανισοτήτων είναι δυσθεώρητα, τεράστια συσσώρευση πλούτου σε λίγους, και εκατομμύρια φτωχοί που πολλαπλασιάζονται.

Σπουδαία επιστημονικά επιτεύγματα της ανθρώπινης συν-εργασίας όπως είναι τα εμβόλια και τα φάρμακα νέας γενιάς, αντί να είναι παγκόσμια κοινωνικά αγαθά, περιφράσσονται με τα συρματοπλέγματα της ιδιοκτησίας και συνεπώς μπαίνουν στην τρελή κούρσα της κερδοφορίας και των διακρατικών ανταγωνισμών, οδηγώντας στο χάος, με πρωταθλήτρια την ΕΕ, κατά τη διανομή και εντέλει επιτρέποντας τη διάδοση της νέας εκδοχής του ιού, από χώρες που έμειναν έξω από το σχέδιο εμβολιασμού. Οι χώρες που βγαίνουν έξω από το όριο του δυτικού «πολιτισμού» μας δεν είναι τόσο μακρινές όσο θέλουν να μας δείχνουν.

Η νέα τεχνολογία που δημιουργεί τεράστιες δυνατότητες για την απελευθέρωση του χρόνου και των δημιουργικών ικανοτήτων του ανθρώπου γίνεται ένας ασφυκτικός βραχνάς, μετατρέπεται σε πραγματικότητα ανεργίας και δυστυχίας, σε σωματική, πνευματική και ψυχική εξουθένωση της μισθωτής εργασίας. Η κατοχή και χρήση της από τους κολοσσούς της πληροφορικής επιτρέπουν όχι μόνο την κατασκόπευση της ανθρωπότητας αλλά και την επέμβαση στη συμπεριφορά και τη συνείδηση.

Ο γενναίος νέος κόσμος είναι εδώ, απειλητικός!
Είναι ανάγκη να αποτύχει!

Χρειάζεται να αντιδράσουμε!

Αυτή μπορεί να γίνει μια δική μας εποχή.

Ενώ η πανδημία ανέδειξε την αδήριτη ανάγκη για παγκόσμια συνεργασία, η «παγκοσμιοποίηση» αποκάλυψε την ουσία της, την κυριαρχία των «μεγάλων» χωρών και των μεγάλων πολυεθνικών ομίλων πάνω σε κράτη και λαούς και τη χρηματιστικοποίηση των πάντων.
Ο πλανήτης γίνεται ένα πεδίο εμπορικών, κρατικών και γεωπολιτικών ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, που επαναφέρουν τον πόλεμο μέχρι και την πυρηνική απειλή.

*****

Στη χώρα μας, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, όπου μια ακροδεξιά νεοφιλελεύθερης τραμπικής έμπνευσης έχει πάρει την πρωτοβουλία από τις φιλελεύθερες τάσεις, αξιοποιεί κυνικά την πανδημία προκειμένου να εκμηδενίσει το ζωτικό πυρήνα των εργασιακών, κοινωνικών και δημοκρατικών κατακτήσεων της μεταπολίτευσης. Από το 1990 και επί 20 χρόνια η άρχουσα τάξη, με τους πολιτικούς της εκπροσώπους, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, ροκάνιζαν αυτόν τον πυρήνα συστηματικά και με τον μεταλλαγμένο ΣΥΡΙΖΑ, κατάφεραν ένα βαθύ πλήγμα. Τώρα, δίνουν τις χαριστικές βολές: στο 8ωρο, στη διαδήλωση, στην απεργία, στο δημόσιο πανεπιστήμιο και σχολείο, στην πρώτη κατοικία, στο προοδευτικό Οικογενειακό Δίκαιο, στο ασφαλιστικό. Ψήφισαν νέο μεσοπρόθεσμο μνημόνιο με μέτρα για εξοικονόμηση 16δισ. ευρώ, προκειμένου να επιστρέψουμε στα πλεονάσματα, ενώ η νέα κρίση είναι εδώ.

Ιδρύουν το «αυτόνομο» ιδιωτικό σχολείο που θα αξιολογείται από την αγορά. Δημιούργησαν «στρατόπεδα συγκέντρωσης» προσφύγων και μεταναστών. Το περιβάλλον, η πολιτιστική κληρονομιά, η καλλιτεχνική ζωή και δημιουργία πυροβολούνται κατά ριπάς. Δεν μπαζώνουν μόνο την Ακρόπολη, μπαζώνουν ζωές.

Η έξαρση του σεξισμού και της καταδίωξης του διαφορετικού παίρνουν διαστάσεις σε μια κοινωνία που δεν εμπιστεύεται τον εαυτό της. Που δεν βλέπει μπροστά της κάτι να προσδοκά και να περιμένει.

Η δημόσια υγεία είναι το επόμενο θήραμα. Η κυβέρνηση χειροκρότησε από τα μπαλκόνια τους υγειονομικούς, είπε μερικές μισές καλές κουβέντες για τη δημόσια υγεία και ταυτόχρονα αρνήθηκε πεισματικά μαζικούς μόνιμους διορισμούς, μετέτρεψε τα δημόσια νοσοκομεία και κέντρα υγείας σε χώρους κόλασης για το προσωπικό και ταυτόχρονα σε χώρους φτηνής επιδιόρθωσης από την ασθένεια του κορονοϊού, για να θησαυρίζουν οι επιχειρηματικοί όμιλοι υγείας. Το αποτέλεσμα είναι τραγικό, ταξικό και ανεπανόρθωτο.

Με όλα αυτά, η κυβέρνηση δεν γλιτώνει την οικονομία από την κρίση, την ανεργία και τα λουκέτα μικρομεσαίων. Το σημερινό «βιώσιμο» χρέος είναι διπλάσιο από αυτό του 2010. Και οι πακτωλοί «σωτηρίας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποδεικνύονται δανεικά με την επιβολή των γνωστών «μεταρρυθμίσεων», πάνω από όλα με τα αιματοβαμμένα «πρωτογενή πλεονάσματα» προς όφελος του γαλλογερμανικού «Βορρά». Ο τουρισμός, η «βαριά βιομηχανία» του ελληνικού καπιταλισμού, μετατράπηκε σε φτερό στον άνεμο.

*****

Mπροστά σε αυτό το ζοφερό παρόν, τα ερωτηματικά των εργαζόμενων, των γυναικών, των επιστημόνων, των καλλιτεχνών, της νεολαίας, του εργαζόμενου λαού και μαζί του, τα ερωτηματικά όλων των αριστερών, μετατρέπονται σε δικαιολογημένη αγωνία. Τι χρειάζεται να κάνουμε; Η αγωνία είναι μεγαλύτερη λόγω και της εμπειρίας του πρόσφατου παρελθόντος, την τραγική κατάληξη της «αριστερής» κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ η οποία εξαέρωσε την ελπίδα στις Βρυξέλες. Η αντιπολίτευση που ασκεί σήμερα, δείχνει ότι έχει προσχωρήσει αμετάκλητα στον κύκλο του συστήματος εξουσίας. Από την άλλη πλευρά ο στενός κομματισμός ή οι χαρισματικοί ηγέτες δεν μπορεί να δώσουν απαντήσεις στα ασφυκτικά ερωτήματα.

Αλλά και η «δική μας» Αριστερά δεν στάθηκε αντάξια της προσδοκίας και των περιστάσεων. Οι ανεπάρκειες έγιναν πιο εμφανείς και έσπειραν ακόμη μεγαλύτερη απογοήτευση. Αποδείχθηκε τραγικά ανεπαρκής για νέες προγραμματικές επεξεργασίες, ικανές να προκαλέσουν ρήγματα στην καταιγιστική αστική επίθεση, να θέσουν στόχους αντεπίθεσης, να ενώσουν δυνάμεις πάνω σε αυτούς. Κυριάρχησε και κυριαρχεί ο κατακερματισμός και η υπεραριστερή ρητορική.

Οι ευθύνες όλων τους και όλων μας είναι προφανείς. Καθένας με το δικό του μερίδιο και το δικό του βάρος.

Υπό αυτές τις συνθήκες αναζητείται μια καθολική αυτοκριτική και μια συνολική υπέρβαση. Γιατί η απάντηση στη θύελλα δεν είναι να θρηνούμε πάνω από τα ερείπια της ήττας αλλά να ξανασυζητήσουμε και να ξανασυγκροτήσουμε μια νικηφόρα, και χωρίς τα συμπλέγματα και τις παθογένειες του παρελθόντος, Αριστερά.

Μια επανίδρυση σε νέες βάσεις.

*****

Όμως, είναι ακόμη πιο φανερό ότι η ανελέητη επίθεση της κυβέρνησης, οι άμεσες ανάγκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων απαιτούν να συγκεντρωθούν δυνάμεις. 

Σήμερα. Να ξεκινήσει ένας συντροφικός οργανωμένος διάλογος για όλα τα μεγάλα ζητήματα «που καίνε» μαζί με την, περισσότερο αναγκαία από ποτέ, κοινή δράση στους αγώνες. Εκεί πρωτίστως και όχι σε βιαστικές εκλογικές συγκολλήσεις κορυφών.

Αυτό φιλοδοξούμε να πράξουμε.

Να διερευνήσουμε και να δράσουμε από κοινού ώστε να επανασυνδεθεί η Αριστερά με το «σώμα της», την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Εκεί όπου βασιλεύει η σύγχρονη εκμετάλλευση, ειδικά της νέας γενιάς, ο εργασιακός κατακερματισμός, το απόλυτο διευθυντικό δικαίωμα. Εκεί που γεννιέται και αναγεννιέται ο εργοδοτικός, γραφειοκρατικός και κυβερνητικός συνδικαλισμός ο οποίος κυριαρχεί στη ΓΣΕΕ.

Για να ξαναγεννηθεί ο αγωνιστικός, ανεξάρτητος και ταξικός συνδικαλισμός, η μήτρα της μαχόμενης Αριστεράς, σε δημιουργική και όχι υποτακτική σχέση με τα κόμματα της.

Να συζητήσουμε και να δράσουμε από κοινού ώστε να συνδεθεί ο αναγκαίος αγώνας αντίστασης στα κυβερνητικά μέτρα με τον αγώνα για εργασιακές, κοινωνικές και δημοκρατικές κατακτήσεις, με ένα πολιτικό πρόγραμμα άλλης κοινωνικής προοπτικής υπέρ των εργαζομένων και του λαού. Με πρώτο και βασικό ζήτημα τη ριζική μείωση του εργάσιμου χρόνου, με τις αναγκαίες αυξήσεις μισθών και την εξασφάλιση του κοινωνικού εισοδήματος.

Να διερευνήσουμε και να δράσουμε από κοινού ώστε να βρούμε τους νέους δρόμους, και με τη συνεργασία των λαών, μαζικής απειθαρχίας, ρήξης και εξόδου από το ευρώ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και το υπέρογκο δημόσιο χρέος, των δεσμεύσεων που φτάνουν στα 100 χρόνια, επιδρώντας θετικά και σε ρεύματα που δεν έχουν ακόμη πειστεί για την ασυμβατότητα αυτών των μηχανισμών με τα εργατικά και λαϊκά συμφέροντα.

Για την επανάκτηση και τη διεύρυνση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Για την αναζωογόνηση του αντιπολεμικού κινήματος, για την ειρήνη και τη φιλία με τους λαούς της Τουρκίας και των Βαλκανίων, την έξοδο από το ΝΑΤΟ και τον αντιδραστικό άξονα με το Ισραήλ, το κλείσιμο των ξένων βάσεων, συζητώντας το ζήτημα της εθνικής ανεξαρτησίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων υπό το πρίσμα των λαϊκών συμφερόντων, της αντιιμπεριαλιστικής πάλης και του διεθνισμού.

Για τα μεγάλα προβλήματα του περιβάλλοντος, της ενέργειας, της παιδείας και του πολιτισμού, της ισότητας των γυναικών και της άρσης της σεξιστικής διάκρισης και καταπίεσης, του μεταναστευτικού και προσφυγικού, σε σύνδεση με τον αγώνα για ταξική χειραφέτηση.

Να ανοίξουμε ξανά το διάλογο για τα καθοριστικά στρατηγικά ζητήματα, το χαρακτήρα της οικονομικής ανάπτυξης, τον καπιταλισμό της εποχής μας και τη θέση της Ελλάδας, για το «τι πήγε στραβά» στις επαναστάσεις του 20ου αιώνα, για τη σοσιαλιστική προοπτική του 21ου αιώνα και για το «φάντασμα του κομμουνισμού» που ο ίδιος ο αντίπαλος φέρνει ξανά στην επιφάνεια. Ώστε να αναγεννηθεί ο αντικαπιταλιστικός και αντιιμπεριαλιστικός αγώνας, να επανασυνδεθούμε με τα μεγάλα οράματα αλλά με επίγνωση πως δεν αναζητείται στρατηγική συμφωνία, τουλάχιστον άμεσα.

Να αναζητήσουμε τους δρόμους και τους τρόπους ώστε να συνδεθούν οι αναγκαίοι στόχοι αποτίναξης της εκμετάλλευσης και της κυριαρχίας με τα καθημερινά αιτήματα πάλης, τις λαϊκές ανάγκες και επίπεδα συνείδησης για να μην καταντούν απλά συνθήματα μιας περιθωριοποιημένης, αυτοαναφορικής, και άρα ακίνδυνης, Αριστεράς.

*****

Για όλους αυτούς τους λόγους και με αυτούς του σκοπούς, καλούμε σε συζήτηση για τη δημιουργία μιας ανοιχτής Αριστερής Πρωτοβουλίας διαλόγου και κοινής δράσης, με την ισότιμη συμμετοχή ανένταχτων αγωνιστών, αγωνιστριών και οργανωμένων δυνάμεων της ασυμβίβαστης, ριζοσπαστικής και ανατρεπτικής Αριστεράς, δίνοντας τον πρώτο λόγο στους εργαζόμενους, στις γυναίκες και τη μαχόμενη διανόηση. Πάνω από όλα, στη νέα γενιά.

Δεν επιδιώκουμε μια συμφωνία σε όλα, αλλά μια ανοιχτή διαδικασία συζήτησης ορίζοντας μερικά βασικά προαπαιτούμενα που χρησιμεύουν ως οδηγός και πιστοποίηση της πρόθεσης και της πορείας μας και με προοπτική τη συγκρότηση, εν τέλει, ενός αριστερού ριζοσπαστικού πολιτικού μετώπου.

Όσο σκυθρωπή και εάν φαίνεται η εποχή μας, η ταξική πάλη στη χώρα μας και σε όλο τον κόσμο ανοίγει καινούρια «φωτεινά μονοπάτια» για την Αριστερά: Οι πρόσφατοι αγώνες και στην Ελλάδα και στον κόσμο, πείθουν πως τα ανυπότακτα τμήματα της κοινωνίας δεν σιωπούν. Κινητοποιούνται και απαιτούν, όχι μόνο διεκδικώντας κατακτήσεις, αλλά και μια δική τους πολιτική έκφραση. Μια νέα αριστερά, των αγώνων, του διαλόγου και ενός σύγχρονου σχεδίου ανατροπής.

Σήμερα κάνουμε το πρώτο βήμα. Ο δρόμος είναι μακρύς, δύσκολος και με εμπόδια. Αυτή είναι η πρόσκληση από εμάς. Αυτή είναι η πρόκληση για όλους.'

Υπογράφοντες:

• - Αδάμος Αντώνης, πρ. Περ/κός Σύμβουλος, Ελασσόνα
• - Αλεξίου Θεόδωρος, εκπαιδευτικός
• - Αλεξίου Σπύρος, εκπαιδευτικός
• - Αμμανατίδου Λίτσα, πρ. βουλευτής
• - Αμπελογιάννη Βάσω, μέλος ΓΣ ΑΔΕΔΥ, Άρτα
• - Ανδρίτσος Θάνος, αρχιτέκτονας- πολεοδόμος
• - Αραμπατζή Βασιλική, κίνηση ασκούμενων και νέων δικηγόρων ΘΣΝ
• - Αρέστης Γιώργος, εργαζόμενος
• - Ασαλουμίδης Κώστας, αντιπρόεδρος συνδικάτου εργαζομένων στην ενέργεια, Πτολεμαΐδα
• - Ασπρογέρακας Κώστας, δικηγόρος, Δημοτικός Σύμβουλος Χαϊδαρίου
• - Βαϊνάς Παντελής, εκπαιδευτικός, Δημοτικός Σύμβουλος Αιγάλεω
• - Βαϊνάς Στέλιος, ΔΣ φοιτητικού συλλόγου Παιδαγωγικού Αθήνας
• - Βαλσαμής Σταύρος, δημοτικός σύμβουλος Κορυδαλλού
• - Βαρουξάκης Μανόλης, αγρότης-συνδικαλιστής, Χανιά
• - Βασιλειάδης Τάσος, ηλεκτρολόγος μηχανικός, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ
• - Βασιλείου Δημήτρης, μέλος της Επιτροπής εργαζομένων εστίασης Αργολίδας
• - Βασσάλος Γιώργος, πολιτικός επιστήμονας, Βρυξέλλες
• - Βατικιώτη Αγγελική, πτυχιούχος ΑΣΟΕΕ
• - Βατικιώτης Λεωνίδας, οικονομολόγος
• - Βήχας Γιώργος, καρδιολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ
• - Βούλγαρης Αντώνης, Περ/κος Σύμβουλος Στερεάς Ελλάδας
• - Βρεττάκος Ηλίας, πρ γενικός γραμματέας ΑΔΕΔΥ
• - Γαϊτάνη Ιωάννα, ιδιωτική υπάλληλος, πρ. βουλεύτρια Α’ Θεσσαλονίκης
• - Γαλάνη Πένυ, υπ. διδάκτωρ Ιατρικής
• - Γαλιατσάτου Βασιλική, επι πτυχίω φοιτήτρια ΑΣΟΕΕ
• - Γαρδικλής Δημήτρης, αντιπρόεδρος συλλόγου εργαζομένων Ασκληπιείο Βούλας
• - Γέρου Κάτια, Ηθοποιός
• - Γεωργακάκης Bαγγέλης, εκδότης
• - Γεωργούλας Στράτος, πανεπιστημιακός, Περ/κος Σύμβουλος Βόρειου Αιγαίου
• - Γιαννούλια Κατερίνα, Γραμματεία Ισότητας ΑΔΕΔΥ – “Συνέλευση 8η Μάρτη”
• - Γουδέβενος Σπύρος, ιδιωτικός υπάλληλος
• - Γουρλάς Νίκος, συνδικαλιστής
• - Δαμιανάκης Νίκος, υπ. διδάκτορας κοινωνιολογίας
• - Δελημήτρος Κώστας, γραμματέας ΔΣ συλλόγου εργαζομένων Γεωπονικού Παν/μίου, πρ. βουλευτής
• - Δερμιτζάκης Κώστας, φαρμακοποιός – λογοτέχνης, πρ. βουλευτής
• - Διαμαντόπουλος Βαγγελης, Τεχνικός Τηλεπικοινωνιών, πρ. βουλευτής, Καστοριά
• - Δραγώτης Θύμιος, υπ. διδάκτορας, Πάτρα
• - Δρούγκας Δημοσθένης, οδοντίατρος, περ/κός Σύμβουλος Πελοποννήσου
• - Ζερδελής Γιάννης, γιατρός, πρ. βουλευτής, Λέσβος
• - Ζιαζιάς Δημήτρης, Πρόεδρος Ένωση Ιατρών Νόμου Αχαίας
• - Ζούτσος Νίκος, εκπαιδευτικός, Δημοτικός Σύμβουλος Περιστερίου,
• - Ήσυχος Κώστας, πρ. βουλευτής
• - Θανοπούλου Κατερίνα, εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής – συγγραφέας
• - Θεοδωρίδου Αλεξάνδρα, γενική γραμματέας ΣΥΑΕ
• - Ιωαννίδης Ηλίας, ελεύθερος επαγγελματίας, πρ. Βουλευτής, Καβάλα
• - Κακαγιάννης Νίκος, συνταξιούχος εκπαιδευτικός, Λάρισα
• - Καλαβάνος Παναγιώτης, δικηγόρος, Κίνηση για τα Δημοκρατικά Δικαιώματα
• - Καλαϊτζοπούλου Ηλέκτρα, Βιολόγος, υπ. διδάκτορας Βιοχημείας
• - Καλόγηρος Νίκος, εκπαιδευτικός, αντιπρόεδρος ΣΕΠΕ Καλλιθέας-Μοσχάτου
• - Καλομοίρης Γρηγόρης, συντονιστής του ΜΕΤΑ, πρώην πρόεδρος της ΟΛΜΕ
• - Καλτσώνης Δημήτρης, πανεπιστημιακός
• - Καλύβης Αλέκος, πρ. αναπληρωτής πρόεδρος ΓΣΕΕ
• - Κάντας Αριστοτέλης, Πρόεδρος Ομοσπονδίας Συνταξιούχων Επικουρικής Ασφάλισης
• - Καραβάκος Βασίλης, Δημοτικός Σύμβουλος Μεταμόρφωσης
• - Καραβασίλη Ιωάννα, κοινωνιολόγος
• - Καραχάλιος Γιάννης, ιδιωτικός υπάλληλος
• - Κατερίνη Τόνια, αρχιτέκτονας μηχανικός
• - Κατζουράκης Κυριάκος, ζωγράφος
• - Καψάλης Αποστόλης, μεταδιδακτορικός ερευνητής
• - Κόκκαλη Άννα, εκπαιδευτικός, μεταφράστρια
• - Κοκκινίδης Θωμάς, οικονομολόγος
• - Κοκκινόπουλος Παντελής, γιατρός, αντ. Ιατρικού συλλόγου Αργολίδος
• - Κολούσιος Στέργιος, συνταξιούχος δάσκαλος, Λάρισα
• - Κονδύλης Γρηγόρης, γλωσσολόγος, μεταφραστής
• - Κοντογεώργος Μάκης, μέλος ΕΕ της ΟΜΕ – ΟΤΕ
• - Κοντός Δημήτρης, φυσικός, Πρόεδρος Ομοσπονδίας Τριτέκνων Ελλάδας, Δυτικό μέτωπο για το κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής
• - Κορτζίδης Χρήστος, πρ. Δήμαρχος Ελληνικού- Αργυρούπολης
• - Κοσμάς Νικηφόρος, λογιστής, δημοτικός σύμβουλος Κεντρικής Κέρκυρας & Διαπόντιων Νήσων
• - Κουβαράς Γιώργος, μαθηματικός, δημοτικός σύμβουλος Αιγιαλείας
• - Κουβελάκης Στάθης, πανεπιστημιακός
• - Κουζής Γιάννης, πανεπιστημιακός
• - Κουραντής Δημήτρης, δικηγόρος
• - Κούστας Κώστας, περιφ. Σύμβουλος Δυτ. Ελλάδος, εκπαιδευτικός
• - Κουτσιανάς Πάνος, δημοτικός σύμβουλος Ιλίου
• - Κόχιλας Λευτέρης, Δημοτικός Σύμβουλος Ικαρίας
• - Κριτσωτάκης Μιχάλης, περ/κος Σύμβουλος Κρήτης
• - Κυπραίος Βασίλης, μεταπτυχιακός Βιολογίας, Πάτρα
• - Κυριακάκης Γιάννης, πρόεδρος ΕΛΜΕ Χανίων
• - Κωτσιόπουλος Νίκος, Μέλος Γ.Σ. Συνδικάτου Οικοδόμων Ν. Λάρισας
• - Λαγδά Δέσποινα, Δημοτικός Σύμβουλος Δάφνης – Υμηττού
• - Λαζαρίζου Μαρία, υπ. διδάκτωρ χημικού ΑΠΘ
• - Λαπαβίτσας Κώστας, πανεπιστημιακός, πρ. βουλευτής
• - Λαπιέρης Σωτήρης, Δημοτικός Σύμβουλος Χαλανδρίου
• - Λασκαρίδης Παναγιώτης, Δημοτικός Σύμβουλος Αγίου Δημητρίου
• - Λασκος Χρήστος, εκπαιδευτικός
• - Λεονταράκης Πάνος, ιχθυολόγος, Καβάλα
• - Λεουτσάκος Στάθης, πρ. βουλευτής
• - Λιάγκος Γιώργος, ηλεκτρολόγος μηχανικός
• - Μαγιάκης Λευτέρης, Δημοτικός Σύμβουλος Αμαρουσίου, μηχανικός
• - Μακρή Αλέκα, γιατρός
• - Μανιάτης Γιώργος, πανεπιστημιακός
• - Μάνος Γιάννης, οικονομολόγος, Τρίκαλα
• - Μανουσάκης Γιώργος, πρόεδρος συλλόγου εργαζομένου νοσοκομείου Άγιος Νικόλαος, Λασίθι
• - Μαντά Ασημίνα, φοιτήτρια, μέλος ΕΑΑΚ
• - Μαντέλας Νίκος, υπ. Διδάκτορας παιδαγωγικής
• - Μάρκου Κώστας, οδοντίατρος, μέλος της Πρωτοβουλίας για μία Δημόσια Υγεία-Λαϊκό Δικαίωμα-Κοινωνικό Αγαθό
• - Μαυρόπουλος Τάσος, Δημοτικός Σύμβουλος Βύρωνα
• - Μέγγος Τάκης, Δημοτικός Σύμβουλος Δελφών
• - Μερμίγκης Στέλιος, δημοτικός σύμβουλος Αγρινίου
• - Μητρόπουλος Δημήτρης, μέλος ΔΣ ΕΛΜΕ Πειραιά
• - Μινωτάκης Αλέξανδρος, υπ. Διδάκτορας Επικοινωνίας και ΜΜΕ, ΕΚΠΑ
• - Μιχαηλίδου Ναταλία, μηχανικός
• - Μοσχοχωρίτου Όλγα, δικηγόρος
• - Μπαμπαλής Δημήτρης, Γιατρός, Παθολόγος-Εντατικολόγος, Δ/ντής ΤΕΠ ΓΝ Λάρισας, Μέλος ΔΣ Ένωσης Νοσοκομειακών Ιατρών Λάρισας (ΕΙΝΚΥΛ)
• - Μπαρμπαλιά Ελένη, κίνημα ατόμων με αναπηρία
• - Μπαρσέφσκι Μάνια, νομικός, κίνημα για τα δημοκρατικά δικαιώματα
• - Μπαστέας Πέτρος, συνδικαλιστής ΕΥΔΑΠ
• - Μπέλμπας Χρήστος, εκπαιδευτικός, μέλος ΔΣ ΕΛΜΕ Χανίων
• - Μπεφάνης Βασίλης-Ορέστης, φοιτητής, πρόεδρος Φ.Σ. ΙΑΚΑ, Βόλος
• - Μπίσιας Χάρις, πολιτικός επιστήμονας, Χανιά
• - Μπόλαρη Μαρία, ιδιωτική υπάλληλος, πρ. βουλεύτρια Α’ Αθήνας
• - Μπούκη Ελένη, μηχανικός, αντιπροσωπεία ΤΕΕ
• - Μπουρδούβαλης Βασίλης, εργαζόμενος στην πληροφορική
• - Νταβανέλος Αντώνης, συνταξιούχος δημοσιογράφος
• - Οικονόμου Γιώργος, δικηγόρος, Δημοτικός Σύμβουλος Νέας Σμύρνης
• - Ορφανίδης Τάσος, αγρότης. Καβάλα
• - Παναγιωτίδης Παναγιώτης, φοροτεχνικός, Λάρισα
• - Παναγιωτόπουλος Χρήστος, πρώην πρόεδρος εργαζομένων δήμου Βύρωνα
• - Παπαδημητρίου Μάνια, ηθοποιός – σκηνοθέτης
• - Παπαδόπουλος Δημήτρης, μέλος Δ.Σ. ΕΛΜΕ Λάρισας
• - Παπαδόπουλος Κώστας, Δημοτικός Σύμβουλος Νίκαιας-Ρέντη
• - Παπαδοπούλου Μαρίνα, ψυχολόγος, Δράμα
• - Παπαποστόλου Νατάσα, εκπαιδευτικός
• - Πασχάλη Βιβή, υγειονομικός, μέλος ΔΣ συλλόγου εργαζ. Ευαγγελισμού
• - Παυλόπουλος Γιώργος, συνδικαλιστής στις τράπεζες
• - Πεπονή Καλλιρόη, ιδιωτική υπάλληλος
• - Πετράκος Θανάσης, περιφερειακός σύμβουλος Πελ/νήσου.
• - Πετρόπουλος Δημήτρης, μηχανικός δημοσίου, αντιπροσωπεία ΤΕΕ
• - Πλιακογιάννης Δημήτρης, Δίκτυο υπεράσπισης δημοκρατικών ελευθεριών ΘΣΝ
• - Ποταμίτης Νίκος, Πρόεδρος Ένωσης Νοσοκομειακών Ιατρών Ζακύνθου
• - Πράσσος Στέφανος, περ/κος σύμβουλος Δυτικής Μακεδονίας
• - Ρεμπάπης Παναγιώτης, μέλος Δ.Σ. ΕΛΜΕ Λάρισας
• - Ρωμανός Αγγελής, μέλος του κινήματος κατά των πλειστηριασμών
• - Σακελλαρόπουλος Σπύρος, Πανεπιστημιακός
• - Σακούτης Νίκος, εκπαιδευτικός, Δημοτικός Σύμβουλος Πετρούπολης
• - Σαμοΐλης Στέφανος, μηχανικός, Περ/κος Σύμβουλος Ιονίων Νήσων
• - Σαπουνάς Γιώργος,μέλος Δ.Σ. ΣΕΠΕ Αμαρουσίου
• - Σαράντος Αλεξανδρής, πρ. μέλος ΔΣ ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ, Μεγαλόπολη
• - Σαραφιανός Δημήτρης, δικηγόρος, κίνημα για τα δημοκρατικά δικαιώματα
• - Σιγάλας Αντώνης, ακτιβιστής ΛΟΑΤΚΙ
• - Σκαμνάκης Θανάσης, δημοσιογράφος
• - Σκλαβάκη Φρόσω, μέλος ΔΣ συλλόγου εργαζομένων ΔΟΥ ν. Αττικής & Κυκλάδων
• - Σκόνδρας Άγγελος, γεωπόνος, Πάτρα
• - Σκούμας Θανάσης, δικηγόρος, Θήβα
• - Σουλτανίδου Χριστίνα, κίνημα κατά των πλειστηριασμών, Θεσσαλονίκη
• - Σπανού Δέσποινα, νομικός, πρ. αντιπρόεδρος ΑΔΕΔΥ
• - Σταθά Γιώτα, μηχανικός ΔΕΗ
• - Σταματονικολός Γιώργος, εργαζόμενος στο προσφυγικό/μεταναστευτικό
• - Σταυροπούλου Αναστασία, δικηγόρος, κίνημα για τα δημοκρατικά δικαιώματα
• - Στρατούλης Δημήτρης, πρ. βουλευτής
• - Σωτηριάδη Ντίνα, κτηνίατρος
• - Τζάρας Νίκος, δικηγόρος, Χανιά
• - Τζήμας Νίκος, φοιτητής, μέλος ΕΑΑΚ
• - Τόλης Χρήστος, μηχανικός
• - Τολίκα Κατερίνα, εκπαιδευτικός
• - Τόλιος Άρης, ασφαλιστικός σύμβουλος
• - Τουλιάτος Χρίστος, βιβλιοϋπάλληλος, δημοτικός σύμβουλος Ζωγράφου
• - Τράντος Γιάννης-Άγγελος, ιατρός, μέλος Ενωτικού Κινήματος για την Ανατροπή και της Πρωτοβουλίας για μία Δημόσια Υγεία-Λαϊκό Δικαίωμα-Κοινωνικό Αγαθό
• - Τριανταφυλλίδης Στέφανος, εργαζόμενος στον επισιτισμό
• - Τσάλα Συλβί, άνεργη, Τρίκαλα
• - Τσαπέπα Λία, μαθηματικός
• - Τσιρώνης Μίλτος, Δημοτικός Σύμβουλος Λαμίας
• - Τσίτκανος Μήτσος, εργαζόμενος στο μέταλλο
• - Τσιφής Κώστας, γεωπόνος, Λάρισα
• - Τσίχλη Μαριάννα, δικηγόρος, Περ/κός Σύμβουλος Αττικής
• - Φάρας Αντώνης, τεχνολόγος- οικονομολόγος
• - Χαλβατζής Αλέκος, μισθωτός εργαζόμενος σε τεχνική εταιρεία
• - Χαραλαμπίδης Κώστας, δημοτικός σύμβουλος Νεάπολης-Συκεών
• - Χαραλαμπίδου Δέσποινα, Περ/κος. Σύμβουλος Κεντρ. Μακεδονίας
• - Χαρίσης Γιώργος, μέλος Γενικού Συμβουλίου ΑΔΕΔΥ
• - Χατζηστεφάνου Άρης, δημοσιογράφος
• - Χατζόπουλος Στάθης, δικηγόρος
• - Χουδαλάκη Κατερίνα, ηλεκτρολόγος μηχανικός, μέλος ΔΣ ΣΜΤ
• - Χουντής Νίκος, πρ. ευρωβουλευτής
• - Χρυσαδάκος Σταύρος, γεωπόνος, πρ. Περ/κος Σύμβουλος Πελοποννήσου

Η Βρετανία μετά το BREXIT

Παρά τα όσα λέγονται στα διεθνή ΜΜΕ, τα λαϊκά στρώματα δεν έχουν αλλάξει γνώμη και παραμένουν αμετακίνητα υπέρ του Brexit...

 του Κώστα Λαπαβίτσα*

Στις 4 Μαρτίου ξεκινάει κύκλος ανοιχτών ομιλιών και συγκεντρώσεων σε πέντε πόλεις της Βρετανίας με θέμα την ανασυγκρότηση της χώρας μετά το Brexit και γνώμονα τα λαϊκά και εργατικά συμφέροντα.

Η περιοδεία βασίζεται στο νέο βιβλίο μου The Left Case Against the EU (Η Αριστερή Πρόταση κατά της ΕΕ), το οποίο έχει προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον και συζήτηση στη Βρετανική Αριστερά.

Συμμετέχουν γνωστοί συνδικαλιστές, δημοσιογράφοι, πολιτικοί, πανεπιστημιακοί και ακτιβιστές από ολόκληρη τη χώρα.

Παρά τα όσα λέγονται στα διεθνή ΜΜΕ, τα λαϊκά στρώματα δεν έχουν αλλάξει γνώμη και παραμένουν αμετακίνητα υπέρ του Brexit. Οι προσπάθειες των φανατικών ευρωπαϊστών για δεύτερο δημοψήφισμα δεν είχαν αποτελέσμα. Όλα δείχνουν ότι η Βρετανία θα φύγει από την αποτυχημένη ΕΕ. Το μόνο πραγματικό ερώτημα είναι πως θα συνταχθούν τα λαϊκά στρώματα για να στηριχτεί η δημοκρατική ανανέωση και η δομική αλλαγή της οικονομίας υπέρ του κόσμου της εργασίας μετά την έξοδο.

Υπάρχει ρεύμα υπέρ της σοσιαλιστικής Αριστεράς, κυρίως στη νεολαία. Η μάχη θα δοθεί μέσα στο Εργατικό Κόμμα για να κινηθεί στη ριζοσπαστική κατεύθυνση που απαιτείται.

Η Βρετανία είναι μια νότα αισιοδοξίας στην Ευρώπη που πλέον πνίγεται από τον τυφλό ευρωπαϊσμό. Ο ευρωπαϊστικός ζουρλομανδύας έχει φέρει φθορά της δημοκρατίας και άνοδο της άκρας Δεξιάς. Από την πορεία του Μπρέξιτ θα κριθούν πολλά για την Αριστερά στην Ευρώπη.

 _____________________

* Ο Κώστας Λαπαβίτσας είναι διεθνούς κύρους οικονομολόγος, καθηγητής της Σχολής Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και πολιτικός. Στις Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Ιανουαρίου 2015 εξελέγη βουλευτής Ημαθίας με τον ΣΥΡΙΖΑ και, εν συνεχεία, προσχώρησε στη Λαϊκή Ενότητα…

Κοινωνικός ριζοσπαστισμός και εθνική-λαϊκή κυριαρχία

Το κυριότερο πολιτικό πρόβλημα της ριζοσπαστικής Αριστεράς μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης του 2007-9 ήταν – και παραμένει – να συνδυάσει το αίτημα για βαθιά κοινωνική αλλαγή σε σοσιαλιστική κατεύθυνση με το αίτημα για εθνική και λαϊκή κυριαρχία.

Στάθης Κουβελάκης

Κώστας Λαπαβίτσας

Η κρίση πήγασε από την καρδιά του παγκοσμιοποιημένου, νεοφιλελεύθερου και χρηματιστικοποιημένου καπιταλισμού της εποχής μας. Αλλά δεν βρέθηκαν όλες οι χώρες στην ίδια θέση. Στην παγκόσμια οικονομία υπάρχει σκληρή ιεραρχία και σχέσεις επιβολής των ισχυρών επί των αδυνάτων. Στην ΕΕ υπάρχει ένα κέντρο, με κυρίαρχη τη Γερμανία, που επιβάλλεται στην περιφέρεια. Μέσω των μηχανισμών των Μνημονίων, η λαϊκή και εθνική κυριαρχία της Ελλάδας καταρρακώθηκε, η δημοκρατία εξευτελίστηκε και τα ηγετικά στρώματα υποτάχθηκαν πλήρως στους δανειστές για να διασώσουν την ταξική κυριαρχία τους.

Βασικές λειτουργίες του ελληνικού κράτους έχουν σήμερα αποκοπεί από τον έλεγχο της εκλεγμένης κυβέρνησης και τεθεί υπό τον έλεγχο των δανειστών. Ο φορολογικός μηχανισμός είναι στα χέρια της «ανεξάρτητης» ΑΑΔΕ, η υπό εκποίηση δημόσια περιουσία σ’ αυτά του Υπερταμείου, η δημοσιονομική πολιτική βρίσκεται υπό την «ενισχυμένη επιτήρηση» των «Θεσμών», η έδρα της νομισματικής πολιτικής ούτως ή άλλως είναι στη Φρανκφούρτη. Οι τράπεζες, αφού κόστισαν δεκάδες δις σε δανεισμό που καλούνται να πληρώσουν οι φορολογούμενοι, πουλήθηκαν αντί πινακίου φακής σε κερδοσκοπικά φαντς. Τα Μνημόνια δεν ήταν μια «δυσάρεστη παρένθεση», αλλά η εγκαθίδρυση ενός αυταρχικού καθεστώτος μόνιμης επιτροπείας και ασυδοσίας για το Κεφάλαιο. Οποιος δεν βλέπει ότι αυτό ισοδυναμεί με κατάλυση της εθνικής κυριαρχίας, δεν μπορεί να κατονοήσει τη «νέα κανονικότητα» που βιώνει η ελληνική κοινωνία.

Στόχος της αριστερής απάντησης είναι η εξάρθρωση αυτού του καθεστώτος και η δομική ενίσχυση της Εργασίας σε βάρος του Κεφαλαίου. Αυτός ο στόχος δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας απέναντι στους δανειστές ως απαραίτητη προϋπόθεση για την άσκηση του δικαιώματος του ελληνικού λαού να αποφασίζει για την τύχη του. Για την Αριστερά, η εθνική διάσταση πηγάζει πάντα από την κοινωνική. Δεν υπάρχουν συμφέροντα του έθνους ανεξάρτητα από τις κοινωνικές τάξεις. Ο πατριωτισμός της Αριστεράς πάντοτε στηρίχθηκε στα εργατικά και λαϊκά στρώματα και στον αγώνα για την δημοκρατία. Προϋποθέτει την κοινωνική ανατροπή και στοχεύει στη λαϊκή κυριαρχία για τη δημοκρατική αναγέννηση της χώρας. Ακριβώς γι’ αυτό μπορεί να αποφύγει την παγίδα του εθνικισμού και να παραμείνει βαθιά διεθνιστικός.

Ο διεθνισμός της Εργασίας είναι στους αντίποδες του διεθνισμού του Κεφαλαίου. Το Κεφάλαιο επιδιώκει την ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων, του χρήματος και, αναλόγως των αναγκών του, του εργατικού δυναμικού. Η Εργασία επιδιώκει τον κοινωνικό έλεγχο των οικονομικών μηχανισμών και χρησιμοποιεί τα κρατικά μέσα για να προστατεύσει τα λαϊκά συμφέροντα. Ο διεθνισμός της Εργασίας δεν παραβλέπει την ύπαρξη του κυρίαρχου κράτους, ούτε θεωρεί ότι το υπερκρατικό επίπεδο που έχουν διαμορφώσει οι κυρίαρχες τάξεις, υπό την αιγίδα της ΕΕ, αποτελεί ένα πιο ευνοϊκό πεδίο πάλης από το εθνικό. Αντίθετα, η Εργασία επιδιώκει να ανατρέψει και να μεταβάλλει τους κρατικούς μηχανισμούς μέσω της λαϊκής αυτοοργάνωσης, ώστε να υλοποιήσει τους στόχους της κοινωνικής αλλαγής. Η υπέρβαση των εθνικών κρατών προϋποθέτει ένα ντόμινο πολιτικο-κοινωνικών ανατροπών που εκκινούν από το εθνικό επίπεδο και όχι το αντίστροφο.

Η θέση αυτή έχει καίρια σημασία στις συνθήκες που δημιούργησε η κρίση. H τραγική μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ έφερε απαξίωση της Αριστεράς και βαθιά απογοήτευση στα λαϊκά στρώματα. Το μνημονιακό καθεστώς έχει μονιμοποιήσει την ακραία φτώχεια, τις τεράστιες ταξικές ανισότητες, τη βαρύτατη φορολογία, την ανεργία και τη μετανάστευση της νεολαίας. Υπάρχει διάχυτη αίσθηση οικονομικής και κοινωνικής ασφυξίας και ανημπόριας στα λαϊκά και μικρομεσαία στρώματα. Ακόμη εντονότερη είναι η αίσθηση της απώλειας της λαϊκής κυριαρχίας, της εθνικής ταπείνωσης και της καταρράκωσης της δημοκρατίας.Το πολιτικό σύστημα έχει πλήρως απαξιωθεί, οι συλλογικές λύσεις φαντάζουν απρόσιτες και ο θυμός της κοινωνικής πλειοψηφίας παραμένει βουβός.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη η σοσιαλδημοκρατία καταρρέει ενώ η Αριστερά αποκόπτεται από το λαϊκό της υπόβαθρο, καθώς διστάζει να απαιτήσει ρήξη με την ΕΕ. Ισχυροποιείται έτσι η Άκρα Δεξιά που μιλάει για λαϊκή κυριαρχία και στοχοποιεί την ΕΕ, χωρίς να προτείνει κάποια ουσιαστική ρήξη με αυτήν παρά μόνο μια ακόμη πιο αυταρχική και ξενοφοβική εκδοχή της. Ταυτόχρονα όμως έχει αρχίσει να εμφανίζεται και ένα καινούργιο αριστερόστροφο ρεύμα στη Γαλλία, την Ισπανία, τη Γερμανία και αλλού, που επιδιώκει ανοιχτά την ανατροπή των ευρωπαϊκών συνθηκών και της κυριαρχίας της ολιγαρχίας. Πρόκειται για ελπιδοφόρα εξέλιξη που θα καταγραφεί στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2019.

Σ’ αυτή την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα πρέπει να στηρίζεται το μήνυμα της ελληνικής Αριστεράς για εθνική-λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική ανατροπή. Η ρήξη με την ΕΕ αποτελεί συστατικό στοιχείο ενός σχεδίου που στοχεύει στην προώθηση των συμφερόντων της Εργασίας και τη χειραφέτηση των καταπιεσμένων κοινωνικών, φυλετικών, θρησκευτικών και άλλων ομάδων. Είναι αυτονόητο ότι δεν μπορεί να υπάρξει, στο όνομα του πατριωτισμού και της προάσπισης της εθνικής κυριαρχίας, συνεργασία, ή ακόμη και συνομιλία, της Αριστεράς με εθνικιστικές οργανώσεις και απόψεις. Δεν υπάρχει υπερταξικό πατριωτικό μήνυμα, ούτε υπήρξε ποτέ. Η καταπολέμηση του εθνικιστικού μίσους απέναντι στους άλλους λαούς, της ξενοφοβίας και του ρατσισμού αποτελούν ταυτοτικά στοιχεία για οποιαδήποτε αριστερή και δημοκρατική δύναμη.

Γι’ αυτό η πρόσφατη συνέντευξη του Γραμματέα της ΛΑΕ σε ακροδεξιό εθνικιστικό τηλεοπτικό κανάλι αποτελεί βαρύ πολιτικό ολίσθημα, που παίρνει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις καθώς ο ίδιος έχει σταδιακά μετατραπεί στην κύρια δημόσια παρουσία τηςΛαϊκής Ενότητας. Οι απόψεις που εξέφρασε για ευαίσθητα θέματα, όπως το Μακεδονικό, δείχνουν ότι δεν πρόκειται για απλή αστοχία, αλλά για σύμπτωμα πολιτικής σύγχυσης κι έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερο από ποτέ ένα ευρύ πολιτικό και κοινωνικό μέτωπο που θα προχωρήσει στην κοινωνική αλλαγή, και την αποτίναξη ενός καθεστώτος που καταλύει την εθνική και λαϊκή κυριαρχία. Η συγκρότηση ενός τέτοιου μετώπου απαιτεί την υπέρβαση του κατακερματισμού των αντιστάσεων και των κινημάτων που δίνουν σήμερα τις μάχες στα επιμέρους μέτωπα (πλειστηριασμοί, παιδεία, εκποίηση δημόσιας περιουσίας, περιβάλλον, κρατική καταστολή). Είναι προφανές ότι αυτή η διαδικασία είναι ασύμβατη με την οποιαδήποτε σύγχυση σχετικά με το είδος των συνεργασιών και των πολιτικών συγκλίσεων που επιδιώκονται. Προϋπόθεσή της είναι η δημοκρατική λειτουργία, η απόρριψη κάθε ροπής προς τον αρχηγισμό και η ισότιμη και πλουραλιστική εκπροσώπηση όλων των δυνάμεων που συμμετέχουν σε ένα τέτοιο εγχείρημα.

Πιστεύουμε ότι το μέτωπο αυτό είναι απαραίτητο και απόλυτα εφικτό. Ολοι κατανοούν ότι η συνέχιση του κατακερματισμού και της αυτοαναφορικής αναδίπλωσης των δυνάμεων που αντιμάχονται την σημερινή κατάσταση αποτελεί το καλύτερο δώρο για τους κρατούντες και την απρόσκοπτη συνέχιση της ολέθριας πολιτικής τους. Το κόστος της αποτυχίας είναι πολύ μεγάλο για να το αποδεχθούμε.

πηγή:  costaslapavitsas.blogspot.com

Η νέα ελληνική κανονικότητα

Είναι χαρακτηριστικό των συντηρητικών να απεχθάνονται τις περιόδους κρίσης και να προσβλέπουν εναγώνια σε μια σταθερή κανονικότητα. Αλλά ξεχνάνε ότι οι μηχανισμοί της νέας κανονικότητας θεμελιώνονται κατά τη διάρκεια της κρίσης και φέρουν το αποτύπωμά της...

του Κώστα Λαπαβίτσα*

Επιστροφή στην κανονικότητα είναι το μήνυμα της κυβέρνησης και συμφωνεί και η αξιωματική αντιπολίτευση. Η οικονομία έχει σταθεροποιηθεί σε σχέση με τη περίοδο 2010-13 και πολιτικά η χώρα φαίνεται να επιστρέφει σε ένα είδος διπολισμού πλαισιωμένου απο μικρά και ακίνδυνα κόμματα.

Ήδη εμφανίστηκαν απόψεις που ισχυρίζονται ότι η Ελλάδα κατάφερε να ξεπεράσει την εποχή των οξυμένων αντιπαραθέσεων και άρα το ίδιο μπορεί να συμβεί και στην υπόλοιπη Ευρώπη που αντιμετωπίζει το φάσμα της Άκρας Δεξιάς. Οι λαοί της Ευρώπης, λένε, αφού φωνάξουν και διαμαρτυρηθούν, τελικά θα επιστρέψουν στη νεοφιλεύθερη τάξη και σταθερότητα.

Είναι χαρακτηριστικό των συντηρητικών να απεχθάνονται τις περιόδους κρίσης και να προσβλέπουν εναγώνια σε μια σταθερή κανονικότητα. Αλλά ξεχνάνε ότι οι μηχανισμοί της νέας κανονικότητας θεμελιώνονται κατά τη διάρκεια της κρίσης και φέρουν το αποτύπωμά της. Ξεχνάνε ακόμη ότι υπάρχουν και νέες κανονικότητες που δεν έχουν καμία προοπτική. Αυτό συμβαίνει όταν τα ηγετικά στρώματα της κοινωνίας έχουν χάσει την ικμάδα τους και τα λαϊκά στρώματα δεν έχουν τη δύναμη να ανατρέψουν την κατάσταση. Τότε η κοινωνία παρακμάζει και λείπει η πραγματική βάση για σταθερότητα.

Η χώρα μας γνώρισε μια βαθύτατη δομική κρίση που ξέσπασε το 2008 και εντάθηκε μετά το 2010, με επίκεντρο το δημόσιο χρέος και το ευρώ. Ακολούθησε εντονότατη αστάθεια στη διάρκεια της οποίας συγκρούστηκαν δύο κυρίως θέσεις. Η μία ισχυριζόταν ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τα μνημόνια, ενώ η άλλη υποστήριζε το δρόμο της ρήξης με την ΟΝΕ και την ΕΕ. Επικράτησε τελικά η πρώτη και η νίκη της σφράγισε τη νέα κανονικότητα.

Ακριβώς για το λόγο αυτό, η νέα κανονικότητα είναι αντίγραφο της παλιάς και ακόμη χειρότερη. Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά για να βρούμε τις αποδείξεις στο οικονομικό, στο κοινωνικό και στο πολιτικό πεδίο.

Η νέα οικονομική κανονικότητα

Μετά την τεράστια οικονομική συρρίκνωση που επέφεραν τα μνημόνια, το 2017 εμφανίστηκε μια σχετική σταθεροποίηση με χαμηλή ανάπτυξη. Αλλά τα μνημόνια δεν άλλαξαν τη στρεβλή δομή της ελληνικής οικονομίας. Η Ελλάδα συνεχίζει να έχει υπερδιογκωμένο τομέα υπηρεσιών, αδύναμη βιομηχανία και μη ανταγωνιστική γεωργία. Οι τράπεζές της είναι φαντάσματα, το παραγωγικότερο κομμάτι του εργατικού δυναμικού μεταναστεύει κατά εκατοντάδες χιλιάδες και οι επενδύσεις χωλαίνουν. Το δημόσιο χρέος παραμένει τεράστιο επιτάσσοντας εξωπραγματική λιτότητα για χρόνια, δηλαδή βαρύτατους φόρους και περικοπές δημοσίων επενδύσεων. Η εθνική ανταγωνιστικότητα ουσιαστικά έχει πάψει να βελτιώνεται από το 2013. Η χώρα δεν έχει αναπτυξιακή δυναμική και με τις παρούσες συνθήκες δεν πρόκειται να την αποκτήσει.

Η νέα οικονομική κανονικότητα δεν είναι μόνο τόσο στρεβλή όσο και η παλιά, είναι και πιο διεφθαρμένη. Η χαρακτηριστικότερη απόδειξη δόθηκε τις τελευταίες μέρες με το σκάνδαλο των ακινήτων και της ‘χρυσής βίζας’ για Κινέζους αγοραστές. Ένας γιγαντιαίος μηχανισμός διαφθοράς είχε στηθεί με συμμετοχή τριών από τις τέσσερις ‘συστημικές’ τράπεζες και, υποτίθεται, ‘σοβαρών’ επιχειρηματιών. Εμπλοκή είχε και το κράτος, το οποίο λειτούργησε ως πωλητής βίζας σε πλούσιους ξένους, χωρίς επαρκείς μηχανισμούς για να ελέγξει τις παρανομίες. Το κινέζικο και όχι το ελληνικό κράτος αποκάλυψε την υπόθεση. Τέλος, ο μηχανισμός διαφθοράς στηρίχθηκε στα νέα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής – POS – τα οποία υποτίθεται ότι θα καθάριζαν την κόπρο του Αυγείου από την αγορά. Έχουμε, δηλαδή, μια νέα, δομική και τεχνολογικά εκσυγχρονισμένη διαφθορά, που είναι μάλιστα και ‘εξωστρεφής’. Πλήρης διάβρωση.

Η νέα κοινωνική και πολιτική κανονικότητα

Η νέα κανονικότητα είναι πολύ χειρότερη και στο κοινωνικό πεδίο. Η χώρα σταδιακά αναγκάστηκε να δεχτεί τη μνημονιακή φτώχεια και οι εργαζόμενοι χαμήλωσαν τις προσδοκίες για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Η ακραία φτώχεια και η ανέχεια παραμένουν γιγάντιες, αλλά είναι σχεδόν αόρατες στο δημόσιο χώρο κι έχουν χάσει τη δική τους ανεξάρτητη φωνή. Η ζωή έγινε αναπόφευκτα πιο σκληρή και ασυγκίνητη μέσα σε συνθήκες ανεργίας, φόρων, χαμηλών μισθών και πλειστηριασμών της λαϊκής περιουσίας. Οι χειρότερες επιπτώσεις της βαθιάς ταξικής ανισότητας έχουν αποφευχθεί μόνο επειδή υπάρχει το ιστορικό απόθεμα κοινωνικής αλληλεγγύης και ο παραδοσιακός ρόλος της οικογένειας.

Η νέα κανονικότητα είναι, τέλος, χειρότερη εκδοχή της παλιάς και στο πολιτικό πεδίο. Ο διπολισμός ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τη ΝΔ είναι κακέκτυπο του προηγούμενου ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Ο λόγος είναι ότι δεν υπάρχουν οι πόροι για πραγματικές παροχές, ή μαζικούς διορισμούς. Η ισχύς που αντλούν τα κόμματα εξουσίας από τη νομή του δημοσίου είναι υπαρκτή, όπως αναπόφευκτα γίνεται όταν μεγαλώνει η φτώχεια, αλλά η δημοσιονομική στενότητα δεν επιτρέπει τα παλιά μεγαλεία.

Ταυτόχρονα οι δημοκρατικές διαδικασίες έχουν εξασθενίσει δραματικά, με κατάπτωση της Βουλής και φαινόμενα κυβερνητικού αυταρχισμού. Οι κρατικοί μηχανισμοί έχουν επίσης μειωμένη αποτελεσματικότητα, καθώς υπάρχει απώλεια εθνικής κυριαρχίας και οι καίριες αποφάσεις για την οικονομία και την κοινωνία λαμβάνονται στις Βρυξέλλες. Μόνο στη συλλογή των φόρων έχουν βελτιωθεί κι αυτό γιατί το επέβαλαν οι δανειστές για δικούς τους λόγους.

Παράλληλα αυξάνεται η αδιαφορία και η απαξίωση της πολιτικής που εκφράζεται με διάθεση αποχής από τις εκλογές και τα πολιτικά δρώμενα. Για τον λόγο αυτό, ο νέος διπολισμός της συμφοράς ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τη ΝΔ είναι αμφίβολο αν θα διαρκέσει μετά τις επόμενες εκλογές. Πως ακριβώς θα μπορέσει ο ΣΥΡΙΖΑ να θεμελιώσει το ρόλο του στο υποτιθέμενο δίπολο, όταν θα βρίσκεται μακριά από τους μηχανισμούς της εξουσίας, δεδομένου μάλιστα ότι έχει πολύ περιορισμένες οργανικές προσβάσεις στο κοινωνικό σώμα και αδύναμο κομματικό μηχανισμό;

Διεθνής αστάθεια

Αβίαστα προκύπτει το συμπέρασμα ότι η νέα ελληνική κανονικότητα δεν έχει καμία πραγματική βάση σταθερότητας. Είναι εύθραυστη, προϊόν ανελέητης πίεσης από τα ανώτερα στρώματα και τους δανειστές, αλλά και βαθιάς κούρασης των λαϊκών στρωμάτων. Στην πράξη η Ελλάδα κάνει σημειωτόν μετά από μια βαθύτατη κρίση.

Την ίδια ώρα στην παγκόσμια οικονομία συσσωρεύονται απειλητικοί οιωνοί. Η ανάπτυξη της ΕΕ μειώθηκε σημαντικά το 2018 και, αν η ΕΚΤ συνεχίσει να περιορίζει την παροχή ρευστότητας, θα είναι ακόμη χαμηλότερη το 2019. Η ιταλική κρίση γεννάει συνεχώς νέες πιέσεις. Οι αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν προβλήματα υπερδανεισμού των ιδιωτικών επιχειρήσεων σε δολάρια. Τα μεγάλα χρηματιστήρια υποχωρούν καθώς η παροχή ρευστότητας από τη αμερικανική κεντρική τράπεζα μειώνεται. Σταδιακά εμφανίζονται συνθήκες γενικευμένης παγκόσμιας αστάθειας.

Για την Ελλάδα, που ήδη αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες να δανειστεί στις ανοιχτές αγορές, οι κίνδυνοι είναι προφανείς. Σε συνθήκες χρηματοπιστωτικής πίεσης, ή γενικευμένης αναταραχής, το περίφημο ‘μαξιλάρι’ θα καταστεί αναποτελεσματικό αμέσως μόλις η κυβέρνηση αναγκαστεί να το χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά και μετά θα εξανεμιστεί γρήγορα. Η ανοχύρωτη χώρα μας θα είναι από τα πρώτα θύματα. Ας πανηγυρίσουν λοιπόν οι υμνητές της νέας κανονικότητας όσο προλαβαίνουν. Είναι θέμα χρόνου να φανεί πόσο σαθρά είναι τα θεμέλιά της.

* Ο Κώστας Λαπαβίτσας  είναι οικονομολόγος, καθηγητής της Σχολής Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και πολιτικός...

πηγή:  costaslapavitsas